جو دوسر

جو دو سر با (نام علمی: Avena sativa) گیاهی است از خانواده گندمیان که دارای گل‌های بسیار ریز و نامشخص است. گیاهی علفی یک‌ساله است که به عنوان غذای دام کشت می‌شود.

جو دو سر
جو دو سر، Avena sativa
آرایه‌شناسی
فرمانرو: گیاه
راسته: گندم‌سانان
تیره: گندمیان
گونه: A. sativa
نام علمی
Avena sativa
گیاه یولاف (جو دوسر)
جو دوسر

گل‌های جو دو سر سنبله‌ای هستند و دانه‌های آن دارای مقدار زیادی کربوهیدرات مانند نشاسته و همچنین اسیدهای چربی مانند اسید پالمتیک، اسید اولئیک و اسید لینولئیک را در ترکیبات خود داراست. یولاف ریشه افشان و ساقه بند بند و توخالی دارد که هرکدام به یک خوشه منتهی می‌شود. برگ‌های آن باریک است و قسمت پائینی آنها به صورت غلافی دور ساقه را احاطه می‌کند.

جو دو سر نیز همانند برنج و جو دارای پوسته (هال) می‌باشد. جو دوسر دارای یک سری برجستگی مو مانند به نام تریکوم است که این برجستگی‌ها سبب سختی کار با جو دو سر می‌شوند زیرا در هوا معلق می‌شوند و سبب سوزش بدن می‌گردند. از نظر ساختمانی جو دو سر کاملاً باریک و کشیده است و از دو طرف یکسان است برای همین به آن جوی دو سر گویند. تا به امروز نیز در ایران به طور گسترده کشت نمی‌شد. با این حال برای اولین بار در شهر اصفهان جو دو سر به طور زراعی کشت شد. در گذشته ارقام مورد کشت جو دو سر دارای مقدار متوسطی بتاگلوکان و مقدار متوسطی روغن بودند. در حالی که در حال حاضر ارقامی از جو دو سر اصلاح شده است که حاوی ۱۸ درصد روغن هستند که این میزان دو برابر مقدار روغن در ارقام قدیمی این گیاه است و گروهی دیگر از ارقام اصلاح شده این گیاه دارای مقدار بسیار فراوانی بتاگلوکان هستندکه جو دو سرهای بتاگلوکان نامیده می‌شوند[1] این ارقام برای درمان بیماران دارای دیابت نوع ۲ تولید می‌شوند، زیرا ثابت شده بتاگلوکان موجود در این ارقام در درمان و پیشگیری این بیماران مؤثر است. مطالعات زیادی نشان داده که مصرف آرد جو دو سر سبب کاهش میزان کلسترول بد خون ال دی ال و افزایش میزان کلسترول خوب خون اچ دی ال و کاهش خطر گرفتگی عروق کرونر قلب می‌شود و از سال ۱۹۸۰ تا امروز تحقیقات زیادی در رابطه با نقش بتاگلوکان در جلوگیری از انواع سرطان‌ها انجام شده و مشخص شده است که این ماده اثرات ضد تومور بسیار قوی دارد. هم چنین بتاگلوکان موجود در این ارقام جو دو سر اثرات ضد ویروسی و ضد باکتریایی ثابت شده‌ای دارد.[2] جو دو سر منبع خوبی از انرژی، پروتئین و چربی برای انسان و مخصوصاً بچه‌ها است.

  • هم چنین به خاطر داشتن ماده‌ای خاص، دارای اثراتی ویژه جهت پوست‌های خشک و خارش داراست.
  • محصولات حمام از جمله محلول‌های کلوییدی، صابون، ژل و پودرهای حاوی عصارهٔ جو دو سر در بازار عرضه شده‌اند.
  • از عصاره نوعی جو دو سر در طب سنتی آیورودا جهت ترک اعتیاد تریاک استفاده می‌شده است.
  • یک گزارش علمی نشان می‌دهد که جو دو سر ممکن است میل به سیگار را کاهش دهد. یک تحقیق که بر روی ۲۶ نفر سیگاری انجام شد، نشان داد که پس از مصرف ۴ هفته از عصاره هیدرو الکلی جو دو سر، تعداد سیگار روزانهٔ آن‌ها از ۲۰ سیگار در روز به ۶ عدد کاهش یافت. کاهش سیگار افراد مذکور حداقل تا دو ماه ادامه یافت و این در حالی بود که گروه کنترل که از دارونما استفاده می‌کردند روزانه ۱۷ سیگار می‌کشیدند.

چای تهیه شده از جو دو سر دارای اثرات آرام بخش، مسکن و ادرارآور بوده و در تسکین آرتروز و روماتیسم مؤثر است. برای تهیه چای جو دوسر دانه‌های جو دو سر را با آسیاب خرد نموده، یک لیوان آب جوش را به سه گرم از آن اضافه کرده و ۲۰ دقیقه صبر می‌کنیم تا محلول دم بکشد. پس از آن محلول را صاف

  • جو دو سر به دلیل نداشتن گلوتن و دارا بودن فیبر بالا یبوست را بر طرف می‌کند و مشکلات گوارشی را بر طرف می‌کند.
  • از اثرات دیگر جو دوسر که در مطالعات اخیر اثبات گردیده است، اثر کاهش اسید اوریک آن است.

روغن جو دوسر

تعدادی از ارقام جو دوسر اصلاح شده تا ۱۸ درصد روغن دارند. این روغن می‌تواند مصرف خوراکی داشته باشد اما به دلیل خصوصیات منحصربه‌فرد فیزیکی و خواص بالای آنتی اکسیدانتی و میزان قابل توجه آنتی اکسیدانت آلکیل فئونالات، بیشتر در تولید محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود و در تولید کرم‌های ضد چروک و پیری، کرم‌های خاص برای مراقبت از کودک، لوسیون‌های اصلاح مردانه و انواع شامپوها و… استفاده می‌شود. هم چنین از روغن یولاف برای درمان بیماری پوستی اگزما استفاده شده و اثر مثبت آن بر پوست کاملاً ثابت شده است[2]

منابع
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ جو دوسر موجود است.
  1. ملازاده، مرتضی. تولید علمی و عملی گیاهان دارویی (کاشت، داشت، برداشت و خواص دارویی). انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی.
  2. ملازاده، مرتضی. کتاب غلات (مرجع جامع گیاهان زراعی:جلد اول). انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.