روز مادر
روز مادر روزی است که به یادبود و افتخار مادران در کشورهای مختلف گرامی داشته می‌شود.
| روز مادر | |
|---|---|
 یک مادر مسن با کارت تبریک | |
| برپایی توسط | کشورهای مختلف |
| نوع | فرهنگی |
| اهمیت | گرامیداشت مادران |
| جشن‌ها | اهدای هدیه به مادران |
| تاریخ | ۲۰ جمادی‌الثانی در ایران روزهای دیگر در کشورهای مختلف |
| تناوب | سالانه |
| مرتبط به | روز پدر، روز فرزند، روز خواهروبرادر، روز پدرومادر، روز پدرومادربزرگ |
در ملل گوناگون
بعد از اینکه تعطیلات در ایالات متحده از سوی سایر فرهنگ‌ها و ملت‌ها پذیرفته شد، تاریخ این روز نیز عوض شد تا با روزی که از قدیم مربوط به مادران بود یا سایر جشن‌های ملی، یکی شود؛ مانند یکشنبهٔ مادر در انگلستان یا در یونان، جشن ظهور مسیح برای مسیحیان اورتودوکس (۲ فوریه). در بعضی کشورها، این روز به روزی که برای بیشتر مذهب‌ها مهم بود تغییر یافت، مانند روز مریم مقدس در کشورهای کاتولیک؛ یا روز تولد دختر پیامبر اسلام در ایران. برخی کشورها، آن را به روزهای تاریخی خود تغییر دادند، مانند بولیوی که روز جنگ ویژه‌ای را که زن‌ها نیز در آن شرکت داشتند، انتخاب کرد.
در برخی از کشورهای غربی (از جمله انگلستان) دومین یکشنبه ماه مه هر سال، روز مادر نام می‌گیرد. این ایده توسط جولیا واردهو به آمریکا برده شد و اولین روز ماه ژوئن به عنوان روز مادر تعیین گردید. در سال ۱۹۲۴ کنگره آمریکا دومین روز ماه مه را به عنوان روز مادر تعیین کرد. در ژاپن، زادروز همسر وقت امپراتور به عنوان روز مادر گرامی شمرده می‌شود. در ایران پیش از انقلاب ۱۳۵۷ روز ۲۵ آذر به نام روز مادر نام‌گذاری شده بود.
هشدار: کشورهایی که در آن‌ها به‌جای روز مادر، روز جهانی زن جشن گرفته می‌شود با علامت '†' نشانه گذاری شده‌اند.
| گاه‌شمار میلادی | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رویداد | روز | کشور | |||||
|
دومین یکشنبهٔ فوریه |
روز ۱۴ فوریه در سال ۲۰۱۰ |
||||||
|
۳ مارس |
|||||||
|
۸ مارس |
|||||||
|
چهارمین یکشنبهٔ دورهٔ روزه[2] |
۱۴ مارس در سال ۲۰۱۰ |
||||||
|
۲۰ مارس |
|||||||
|
۲۱ مارس |
| ||||||
|
۲۵ مارس |
|||||||
|
۷ آوریل |
|||||||
|
اولین یکشنبهٔ مه |
۲ مه در سال ۲۰۱۰ |
||||||
|
۸ مه |
|||||||
|
۱۰ مه |
|||||||
|
دومین یکشنبهٔ مه |
۹ مه در سال ۲۰۱۰ |
|
|
|
|
|
|
|
۱۵ ماه مه |
|||||||
|
۲۶ مه |
| ||||||
|
۲۷ مه |
|||||||
|
آخرین یکشنبهٔ مه |
۳۰ مه در سال ۲۰۱۰ |
|
|||||
|
۳۰ مه |
|||||||
|
۱ ژوئن |
| ||||||
|
دومین یکشنبهٔ ژوئن |
۲۷ ژوئن در سال ۲۰۱۰ |
||||||
|
آخرین یکشنبهٔ ژوئن |
۲۷ ژوئن در سال ۲۰۱۰ |
||||||
|
۱۲ اوت |
| ||||||
|
۱۵ اوت |
|||||||
|
دومین دوشنبهٔ اکتبر |
۱۱ اکتبر در سال ۲۰۱۰ |
||||||
|
۱۴ اکتبر |
|||||||
|
سومین یکشنبهٔ اکتبر |
۱۷ اکتبر در سال ۲۰۱۰ |
| |||||
|
آخرین یکشنبهٔ نوامبر |
۲۸ نوامبر در سال ۲۰۱۰ |
||||||
|
۸ دسامبر (جشن بارداری پاکدامن)[15] |
|||||||
|
۲۲ دسامبر |
|||||||
| دیگر گاه‌شمارها | |||||||
| رویداد | گاه‌شمار میلادی | کشور | |||||
|
۳۰ شواط |
بین ۳۰ ژانویه و ۱ مارس | ||||||
|
Baisakh Amavasya (Mata Tirtha Aunsi) |
بین ۱۹ تا ۲۹ آوریل | ||||||
| ۱ مه ۲۰۱۳ | |||||||
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
پیشینه جهانی و سنت‌ها
کشورهای آفریقایی
بیشتر کشورهای آفریقایی ابتکار داشتن یک روز مادر را از سنت‌های بریتانیا گرفتند؛ اما با وجود این در فرهنگ‌های گوناگون قارهٔ آفریقا، قبل از دورهٔ حمله اروپایی‌ها[n 2] به آن، جشن‌ها و مناسبت‌های زیادی برای مادران وجود داشته‌است.
آلمان
در دههٔ ۱۹۱۹ آلمان کمترین میزان زاد ولد در اروپا را داشت؛ و روند آن نیز شیب رو به پایین داشت. در آن زمان دلیل این مشکل به کار زنان در بیرون از منزل نسبت داده شد. در آن دوران راهی که به نظر گروه‌های صاحب نفوذ در جامعه (سیاست مداران چپ و راست، زنان کلیسا و گروه‌های فمینیست) رسید این بود که باید از مادران قدردانی شود اما بر سر چگونگی آن به توافق نمی‌رسیدند. تمامی گروه‌ها به این نتیجه رسیدند که مادر بودن را در جامعه با ارزش کنند و ارزش‌های مادری را در میان مردم رواج دهند. در سال ۱۹۲۳ در راستای این هدف همگی با (پذیریش به اتفاق آرا) هم به این نتیجه رسیدند که روزی به نام روز مادر (به آلمانی: Muttertag) را گرامی بدارند؛ تعطیلی در روز مادر نیز از آمریکا و نروژ گرفته شد.
استرالیا
در استرالیا، روز مادر در دومین یکشنبهٔ ماه مه جشن گرفته می‌شود ولی یک تعطیلی عمومی نیست. در این کشور، سنّت دادن هدیه به مادران در روز مادر اولین بار در سال ۱۹۲۴، توسط خانم «جانت هیدن»[20] که ساکن سیدنی بود، شروع شد. خانم هیدن در ملاقاتی که از یک بیمارستان[n 3] در نویینتون داشت، بیمارانی را دید که همگی مادرانی بسیار تنها و فراموش شده بودند؛ او برای اینکه آن‌ها را خوشحال کند سعی کرد که از سوی بچه‌های مدرسه‌های اطراف و مراکز تجاری محلی، نیروی پشتیبانی جمع‌آوری کند تا کمک مالی کافی برای دادن هدیه به تمام آن مادران تنها، فراهم شود. سال به سال میزان کمک جمع‌آوری شده توسط مراکز تجاری محلی و حتی شهردار بیش تر شد تا جایی که امروزه، در روز مادر، هدیه دادن به مادران بسیار معمول شده‌است. مردم استرالیا، معمولاً صبحانه را برای مادر خود به رخت خواب می‌آورند و به‌طور سنتی در روز مادر به مادرشان گل داودی را که ویژهٔ فصل پاییز است هدیه می‌دهند.
اسرائیل
در اسرائیل روز مادر در تاریخ ۳۰ شواط که روز درگذشت هنریتا سولد است، جشن گرفته می‌شود.
افغانستان
در افغانستان روز مادر همه ساله در ۲۴ جوزا تجلیل می‌شود
ایران
در ایران روز مادر، ۲۰ جمادی‌الثانی زادروز دختر پیامبر اسلام، فاطمه زهرا است.[19]
تاریخچه
از سال ۱۳۳۹، ۲۵ آذر سالروز تأسیس کانون حمایت از مادران و نوزادان به عنوان روز مادر گرامی داشته می‌شد.[21] این انجمن در سال ۱۳۱۹ به فرمان رضا شاه ایجاد شده بود. پس از انقلاب ۱۳۵۷ تاریخ این روز تغییر کرد، برخی معتقدند این تغییر، برای جلوگیری از حرکت‌های جنبش زنان و تغییر شکل سنتی خانواده‌ها صورت گرفته‌است.[22][23]
اما بر بنیان کتاب‌های «آثارالباقیه» و «التّفهیم» ابوریحان بیرونی، «زین‌الأخبار» گردیزی، «شرف‌نامه» نظامی گنجوی و «شاهنامه» فردوسی در فرهنگ ایران روز زن و روز مادر همزمان با جشن اسفندگان در پنجم اسفندماه بوده‌است. «اسفند» یا «اسپند» در فارسی، «سپندارمت» یا «سپندارمد» در پهلوی و «سپَنتَ آرمَیتی» در گات‌ها یکی از فروزه‌های اهورامزدا و در اوستای نو نام یکی از امشاسپندبانوان است که در جهان مینُوی نماد دوستداری و بردباری و فروتنی اهورامزدا و در این جهان نگهبان زمین و باروری و سرسبزی آن است. در گاه‌شماری ایرانی، دوازدهمین ماه از سال و پنجمین روز از هر ماه «اسفند» نام دارد، از این‌روی در روز اسفند از ماه اسفند یا پنجم اسفندماه، در آستانه بهار طبیعت و نو شدن زمین جشن اسفندگان برپا می‌شود.
ایتالیا
روز مادر در ایتالیا برای اولین بار در ۱۲ مه سال ۱۹۵۷ در شهر آسیزی جشن گرفته شد. انتخاب چنین روزی، ابتکار اوتلو میگلیوسی، کشیش کلیسای محلهٔ توردیبتو[n 4] بود. این جشن بسیار موفق بود به گونه‌ای که یک سال پس از آن روز مادر در سراسر ایتالیا جشن گرفته شد؛ و پس از آن نیز، همواره در دومین یکشنبهٔ ماه مه بزرگ داشته شد.
بلغارستان
در بلغارستان روز مادر ۸ مارس، همزمان با روز جهانی زن است.
پاکستان
در پاکستان، روز مادر دومین یکشنبهٔ ماه مه‌است. در این روز بسیاری از رسانه‌های گروهی (شبکه‌های تلویزیونی) با ساز و آواز و برنامه‌های ویژه این روز را جشن می‌گیرند. پاکستانی‌ها در این روز با دادن هدیه و متن‌های زیبا به مادرانشان این روز را جشن می‌گیرند؛ و کسانی که مادرشان را از دست داده‌اند، برای آن‌ها دعا می‌کنند و به جای آن به کسانی که دوستشان دارند احترام می‌گذارند.
پرتغال
در پرتغال، روز مادر یا «Dia da Mãe» یک روز تعطیلی غیررسمی است که هر سال در اولین یکشنبهٔ ماه مه برگزار می‌شود و گاهی با روز کارگر همزمان می‌گردد.
ترکیه
در ترکیه روز مادر در ۸ مارس جشن گرفته می‌شود.
جمهوری چک
در جمهوری چک روز زن تا قبل از فروریختن دیوار برلین، سال ۱۹۸۹ جشن گرفته می‌شد. پس از استقلال کشور در سال ۱۹۹۳، جمهوری چک تصمیم گرفت که روز مادر و روز ولنتاین را جشن بگیرد. اما از نظر مردم چک، این دو روز بیش تر جنبهٔ تجاری و ساختگی دارند و از محبوبیت کمی برخوردارند. البته امروزه میزان فروش گل در روز زن به میزان آن در روز مادر و روز ولنتاین نزدیک می‌شود.[9]
زلاند نو
در زلاند نو، روز مادر دومین یکشنبهٔ ماه مه‌است و روز تعطیلی عمومی نیست.
ژاپن
در ژاپن در دوره شووا، روز مادر، زادروز ملکه کوگو مادر امپراتور آکی‌هیتو بود؛ در روز ۶ مارس. گرامی داشت روز مادر در سال ۱۹۳۱ زمانی که اتحادیهٔ زنان شاهنشاهی تشکیل شد، مورد بحث قرار گرفت. در سال ۱۹۳۷ اولین جلسهٔ «ستایش مادران» در ۸ مه برگزار شد و حدود سال ۱۹۴۹، جامعهٔ ژاپن تصمیم به جشن گرفتن روز مادر در دومین یکشنبهٔ ماه مه گرفت؛ مانند دیگر کشورها. امروزه در روز مادر مردم به یکدیگر انواع گل مانند میخک و رز را به عنوان هدیه می‌دهند.
جهان عرب
روز مادر در بیشتر کشورهای عربی روز ۲۱ مارس (آذار) (با نام (به عربی: عيد الأم) در تونس (به عربی: عيد الأمهات))است. این روز اولین بار در مصر توسط روزنامه‌نگاری به نام مصطفی امین[24] در کتابی با نام Smiling America در سال ۱۹۴۳ معرفی شد؛ اما از فکر او چشم پوشی شد تا اینکه مصطفی امین داستان مادر بیوه‌ای را شنید که تمام زندگی اش را صرف بزرگ کردن پسرش کرد تا روزی که پزشک شد، ازدواج کرد و بدون آنکه یادی از مادرش کند و از او حق‌شناسی کند او را تنها گذاشت؛ این امر امین را بر آن داشت تا روزی با نام روز مادر را به همه معرفی کند. فکر او ابتدا به وسیلهٔ رئیس‌جمهور وقت جمال عبدالناصر، به سخره گرفته شد ولی پس از آن او کم‌کم مجبور به پذیرش این روز شد و در نهایت روز مادر برای اولین بار در ۲۱ مارس ۱۹۵۶ جشن گرفته شد. این تلاش در دیگر کشورهای عربی نیز صورت گرفت.
زمانی که مصطفی امین بازداشت و زندانی شد، تلاش شد تا نام «روز مادر» به «روز خانواده» تغییر کند چون همیشه حکومت سعی می‌کرد تا مانع از یادآوری نام مؤسس آن در ذهن مردم شود. در نهایت هیچ‌یک از این تلاش‌ها به نتیجه نرسید و مردم عرب روز مادر را جشن می‌گیرند و سرودهای سنتی نیز که در آن برای مادران می‌خوانند بسیار شهرت یافت.
فرانسه
در فرانسه به دلیل هشدارهایی که به کم بودن میزان زاد ولد در این کشور بود؛ در بین سال‌های ۱۸۹۶ تا ۱۹۰۴ تصمیم گرفته شد تا از مادران خانواده‌های بزرگ قدردانی شود.[25] سربازان آمریکایی جنگ جهانی اول که در فرانسه جنگیده بودند، تعطیلی‌های آمریکا را در فرانسه بسیار شناسانده بودند؛ آن‌ها هر سال در روز مادر تعداد زیادی نامه به کشورشان می‌فرستادند که اتحادیهٔ فرانسوی-آمریکایی‌ها برای این روز کارت تبریک آماده کرده‌است.[25] در سال ۱۹۱۸ شهر لیون تصمیم گرفت روزی به نام «روز مادران» (به فرانسه: journée des Mères) را جشن بگیرد اما در نهایت تصمیم بر آن شد تا «روز ملی مادران خانواده‌های پرجمعیت» (به فرانسه: Journée Nationale des Mères de familles nombreuses) جشن گرفته شود. این عنوان تأثیر مبارزه با کاهش جمعیت بیشتری نسبت به عنوان آمریکایی داشت.[25] در سال ۱۹۲۰ دولت فرانسه با دادن نشان‌های افتخار به مادران خانواده‌های بزرگ، این روز را به عنوان روز مادران خانواده‌های بزرگ، رسمی‌کرد.[26]
در سال ۱۹۴۱ با دعوت فیلیپ پتن، دولت ویشی در زمان جنگ، این روز را به عنوان سیاستی برای تشویق خانواده‌های بزرگ، گرامیداشت. امروزه در روز مادر از تمامی مادران، حتی آن‌ها که خانوادهٔ کوچکی دارند قدردانی می‌شود.[26] در سال ۱۹۵۰ قانونی تصویب شد که به واسطهٔ آن باید به‌طور رسمی از مادران فرانسوی قدردانی می‌شد و مبلغی به آن‌ها پرداخت می‌شد؛ این گرامیداشت باید در آخرین یکشنبهٔ ماه مه در روز جشن مادران (به فرانسه: Fête des Mères) انجام می‌شد. البته اگر روز عید پنجاهه با این روز همزمان می‌شد جشن مادران به اولین یکشنبهٔ ماه ژوئن منتقل می‌شد. در سال ۱۹۵۶، بخشی از بودجه برای این کار کنار گذاشته شد. در سال ۲۰۰۴ مسئولیت این کار بر عهدهٔ وزیر مسئول خانواده گذاشته شد.
در طول دههٔ ۱۹۵۰ دلایل بزرگداشت این روز، مانند حس وطن‌پرستی یا افزایش تعداد تولد فراموش شد، امروزه روز مادر بیشتر به یک رویداد تجاری تبدیل شده‌است.[25]
کانادا
در کانادا روز مادر در دومین یکشنبهٔ ماه مه جشن گرفته می‌شود (البته این روز یک تعطیلی رسمی نیست) به این صورت که افراد به مادرشان یا مادربزرگشان یا زنان ویژه در خانواده هدیه می‌دهند و جشن کوچکی برگزار می‌کنند. در دیگر ملت‌های غربی مانند آمریکا، انگلستان و استرالیا جشن روز مادر بسیار کوچکتر است؛ مردم کانادا به مادران خود بیشتر ابراز محبت می‌کنند.
مجارستان
در مجارستان روز مادر در اولین یکشنبهٔ ماه مه جشن گرفته می‌شود.
نیکاراگوئه
در نیکاراگوئه، روز مادر یا «Día de la Madre» از سال‌های اول دههٔ ۱۹۴۰ در ۳۰ مه جشن گرفته می‌شود؛ این روز از سوی رئیس‌جمهور وقت «آناستازیو سوموزا گارسیا» انتخاب شده بود، چون این روز، روز تولد مادر شوهرش، خانم «کازیمیرا ساکازا» بود.
یونان
در یونان روز مادر در دومین یکشنبه ماه مه جشن گرفته می‌شود.
یادداشت
- از آنجایی که گاه‌شمار اسلامی از سال قمری، که کوتاه‌تر از سال خورشیدی است، استفاده می‌کند، این روز در طول سال جابجا می‌شود، و هر سال روز آن در گاه‌شمار خورشیدی متفاوت است.
- Scramble for Africa
- Newington State Home for Women
- Tordibetto
منابع
- "Romania Celebrates Fathers' Day On Second Sunday Of May". Bucharest: mediafax.ro. May 4, 2010. Archived from the original on 29 November 2014. Retrieved 30 May 2011.
- Lent
- انتشار ویدیو اسما اسد، بانوی اول سوریه برای روز مادر، بی‌بی‌سی فارسی
- John MacIntyre (2005), The amazing mom book: real facts, tender tales, and thoughts from the heart about the most important person on Earth, Sourcebooks, p. 7, ISBN 1-4022-0355-1,
Lebanon in the first day of Spring.
- Muhammed Sawaed, Panet.co.il, 21 March 2010 10:07:31 "", 21 March 2010 10:32:00
- "2010 Mother's Day ~ Mothers Day Central". Mothersdaycentral.com. Archived from the original on 18 January 2010. Retrieved 2010-03-19.
- Xinhua from China Daily (2006-05-16). "It's Mother's Day". SCUEC online. Archived from the original on 5 March 2009. Retrieved 29 May 2011.
- "Principales efemérides. Mes Mayo". Unión de Periodistas de Cuba. Archived from the original on 9 June 2008. Retrieved 2008-06-07.
- Mixed emotions on Women's Day in Eastern Europe, euractiv.com, 2010-03-09
- "Calendario Cívico Escolar". Dirección Regional de Educación de Lima Metropolitana. Retrieved 2008-06-07.
- Ministerio de Educación y Cultura de Paraguay, Día de la Madre (به Spanish)
- Sources for Bolivia:
- "27 de mayo: madres que inspiran valentía", Los Tiempos (به Spanish), 2009-05-27, archived from the original on 11 June 2009, retrieved 30 May 2011
- "El Día de la Madre se nutre con la Virgen", La Razón (به Spanish), 2006-05-27, archived from the original on 5 November 2008, retrieved 30 May 2011
- Sources:
- "Haiti: Main Holidays". discoverhaiti.com. Archived from the original on 14 October 2008. Retrieved 2008-07-08.
- "6310. - Fêtes et Jours Fériés en Haiti" (به french). Archived from the original on 1 April 2008. Retrieved 2008-07-08. (فرانسوی)
- Lic. Pedro Rafael Díaz Figueroa (1999-05-27), "El origen del Día de la Madre", El Nuevo Diario, archived from the original on 14 May 2010, retrieved 30 May 2011
- Feast of the Immaculate Conception
- editorial (2001-12-08), "Bendita Madre", Crítica (به Spanish), archived from the original on 27 September 2011, retrieved 30 May 2011
- seenthing (21st December 2010), Sejarah Perayaan Nasional Hari Ibu 22 Desembe Check date values in:
|date=(help) - Sources for Israel:
- Gil Ronen (2010-03-09), Knesset, Emunah Mark International Women's Day, Arutz Sheva
- Nechemia Meyers (2004-05-07), No Mother’s Day in Israel, but mothers have real clout, jweekly.com
- "Ahmadinejad highlights women's significant role in society". Presidency of The Islamic Republic of Iran News Service. 2008-06-24. Archived from the original on 16 May 2009. Retrieved 2008-07-19.
(...) the occasion of the Mother's Day marking the birthday anniversary of Hazrat Fatemeh Zahra (SA), the beloved daughter of Prophet Muhammad. The day fell on June 23 [2008]
- Sources for Janet Heyden:
- "Near and Far", The Sydney Morning Herald, 1927-05-02
- "A Gift for Mother", The Sun Herald, 1954-05-09
- Firoozeh Kashani-Sabet (2011), Conceiving Citizens: Women and the Politics of Motherhood in Iran (illustrated ed.), Oxford University Press, pp. 201–206, ISBN 978-0-19-530886-0
- Shahin Gerami (1996). Women in Fundamentalism. New York: Garland Publishing. ISBN 0-8153-0663-6.
To this end, to counteract the Mother's Day of the previous regime, the state first moved it to December 16 [that was the date for that year?], to coincide with Fatemeh's birthday. Then it was expanded to a week with festivities, celebrations, speeches, gifts, prizes, and honors for achieving women.
online version - Ali Akbar Mahdi (2003). "Iranian Women: Between Islamization and Globalization". Iran Encountering Globalization: Problems and Prospects. Ali Mohammadi. London and New York: Routledge/Curzon. ISBN 0-415-30827-5. Archived from the original (DOC) on 1 September 2006. Retrieved 12 June 2011.
Other role models for women often cited by the officials and ideologues of the IRI are Khadijah, the prophet Mohammad's wife, and Zaynab, daughter of the first Shi'i Imam Ali. In fact, the IRI replaced the universal Mother's Day with Fatima Zahar's birthday.
- Douglas Jehl (April 16, 1997). "Mustafa Amin, Liberal Editor Jailed by Nasser, Dies at 83". The New York Times.
- Histoire de la fête des mères et celle de "l’Union fraternelle des pères de familles méritants d'Artas», Union des Familles en Europe, archived from the original on 29 April 2011, retrieved 12 June 2011
- Luc Capdevila (CRHISCO – University of Rennes 2), Fabrice Virgili (IHTP – CNRS), "Guerre, femmes et nation en France (1939-1945) بایگانی‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine» , in IRICE.