علی اردلان
علی اردلان (۱۲۹۳–۱۳۷۸) فعال سیاسی و از اعضای برجسته حزب ایران و جبهه ملی ایران و اولین وزیر دارائی جمهوری اسلامی ایران بود.
علی اردلان | |
|---|---|
| وزیر دارایی ایران | |
| نخست‌وزیر | مهدی بازرگان |
| پس از | رستم پیراسته (حکومت پهلوی) |
| پیش از | ابوالحسن بنی صدر |
| ریاست هیئت رهبری جبهه ملی | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۲۹۳ ایران، |
| درگذشته | ۲۱ بهمن ۱۳۷۸ تهران |
| ملیت | ایرانی |
| حزب سیاسی | حزب ایران جبهه ملی ایران |
| همسر(ان) | مه‌لقا |
| فرزندان | مینا، سینا و ساسان |
| پیشه | سیاستمدار |
| دین | اسلام شیعه |
زندگی‌نامه
علی اردلان در سال ۱۲۹۳ در تهران متولد شد، پدرش محمدولیخان از خوانین خاندان اردلان در تویسرکان بود. او تحصیلات دورهٔ ابتدایی را در مدرسهٔ سن لوئی و سه سال اول دبیرستان را در مدرسه‌های آلیانس و تدین تهران و سه سال دوم دبیرستان را در رشتهٔ ادبی در مدرسهٔ دارالفنون گذراند و دیپلم گرفت. سپس در رشتهٔ حقوق، در دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت. وی در آنجا با دکتر کریم سنجابی و دکتر علی شایگان که استادان وی بودند، آشنا و به تدریج دوست شد. او در دوران دانشجویی یک دوره آموزش روزنامه‌نگاری را به پایان رساند، همچنین همزمان با تحصیل در سال ۱۳۱۹ش. به استخدام بانک کشاورزی در آّمد و در سال ۱۳۲۰ به وزارت دارایی منتقل شد. او تحصیلات خود در دانشگاه تهران را ادامه داد و موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشتهٔ علوم اداری و اقتصاد گردید. وی در سال ۱۳۲۴ با مه‌لقا وزیری ازدواج کرد و صاحب یک دختر و دو پسر به نام‌های مینا و سینا و ساسان شد.
فعالیت‌های سیاسی
پس از شهریور ۱۳۲۰ و برقراری آزادی نسبی در جامعه، وی که تحصیلات خود را در رشته حقوق دانشگاه تهران به اتمام رسانده بود، وارد کار روزنامه‌نگاری شده و به انتقاد از اوضاع گذشته پرداخته و به حزب ایران نیز پیوست. وی از همان هنگام از طرفداران جبهه ملی ایران بوده و همواره از یاران دکتر مصدق به‌شمار می‌رفت. پس از کودتا او و دیگر طرفداران جبهه ملی ایران مورد تهاجم قرار گرفتند اما وی در روزنامه «صر صر» که امتیاز او به نام خودش بود، به جانبداری از آرمان‌های ملّی در نهضت مقاومت ملی پرداخت و چون این نشریه کاملاً جنبه مبارزاتی داشت، دولت هم برای جلوگیری از انتشار آن شدت عمل بکار برده و بعد از شماره سوم توقیف شد و پس از چند شماره، با نام‌های مختلف تا شماره ۱۴ ادامه پیدا کرد.
فعالیت در شورای مرکزی به جبهه ملی ایران
وی در سال ۱۳۴۱ به عضویت شورای مرکزی جبهه ملی ایران درآمد و به فعالیت‌های خود تا انحلال جبهه ملی دوم ادامه داد. او در آستانه انقلاب جزء هیئت مؤسس جبهه ملی ایران (چهارم) بود و پس از انقلاب و در پی تغییرات در اساسنامه جبهه ملی به عضویت هیئت رهبری انتخاب گردید.[1]
فعالیت پس از انقلاب
پس از انقلاب هم در کابینه بازرگان به وزارت دارائی رسید.
پس از سقوط کابینهٔ بازرگان هم در انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی به نمایندگی مردم تویسرکان و به عنوان نامزد جبهه ملی ایران انتخاب شد که وزیر کشور مانع از صدور اعتبارنامه او شد. پس از ماجرای ارتداد جبهه ملی او که حاضر به استعفا از نمایندگی اولین دوره مجلس شورای ملی پس از انقلاب نبود، در سوم شهریور ۱۳۶۰ به زندان افتاد و چون زیر بار مصاحبهٔ تحمیلی نمی‌رفت، پس از چند ماه زندان انفرادی تا اسفند ۱۳۶۲ به مدت سی ماه در زندان ماند.[2] وی پس از آزادی از زندان در اسفند ۱۳۶۴ به اتفاق کسانی چون مهندس مهدی بازرگان «جمعیت دفاع از آزادی و حاکمیت ملت ایران» را تشکیل داده و رئیس هیئت اجرائی آن شد و از جمله نظرات آن‌ها در این سازمان اتمام جنگ بعد از فتح خرمشهر بود که در ۲۶ خرداد ۱۳۶۷ محل انجمن آن‌ها توسط حاکمیت به تصرف درآمد. همچنین اینان در اردیبهشت سال ۱۳۶۹ نامه ۹۰ امضایی به رئیس‌جمهور نوشته و از اوضاع آشفته کشور انتقاد و ابراز نگرانی کرده بودند که پس از آن مدت‌ها به زندان افتادند و خود او طی ۳۳۳ روز زندان انفرادی و علی‌رغم شکنجه‌های بسیار، حاضر به اعتراف و امضای توبه نامه نشد.
با شروع فعالیت مجدد جبهه ملی ایران به رهبری ادیب برومند او نیز مجدداً فعالیت خود را در هیئت اجرایی موقت جبهه ملی به همراه سایر فعالان شورای مرکزی به صورت زیر آغاز نمود.
- برای اداره امور جبهه ملی ۲ نفر از اعضای باقی‌مانده هیئت رهبری ادیب برومند و دکتر علی اردلان، ۲ نفر از اعضای هیئت اجرایی دکتر پرویز ورجاوند ناصری و دکتر سید حسین موسویان و ۲ نفر از شورای مرکزی حسین شاه‌حسینی و حسن لباسچی هیئت اجرایی موقت را تشکیل دادند.[3]
پس از با تکمیل شورای مرکزی مطابق با ساختار اساسنامه سال ۱۳۵۸ شورای مرکزی جبهه ملی اقدام به انتخاب هیئت رهبری سه نفره شامل:استاد ادیب برومند، مهندس نظام الدین موحد، دکتر علی اردلان و هیئت اجرایی پنج نفره شامل: دکترپرویز ورجاوند ناصری، دکتر سید حسین موسویان، دکترمسعود حجازی، غلامرضا رحیم و حسن لباسچی نمود. در هیئت اجرایی دکتر سید حسین موسویان مسوول تشکیلات، دکتر پرویز ورجاوند سخنگوی جبهه ملی و دکترمسعود حجازی رئیس هیئت اجرایی گردیدند.[4][5][6]
دکتر اردلان در ۲۱ بهمن ماه ۱۳۷۸ از دنیا رفت.
منابع
- جبهه ملی ایران به روایت ساواک -مرکز بررسی تاریخی اسناد -ص 237 -
- http://www.melliun.org/didgah/d09/09/05moayadz.htm
- بیانیه مورخ ۲۲/۱۱/۱۳۷۴ جبهه ملی ایران - هیئت اجرائی
- پیام جبهه ملی ایران شماره ۶۴–۲۳/۱۲/۱۳۷۸
- بیانیه ۲۸/۶/۱۳۷۸ -جبهه ملی ایران
- پیام جبهه ملی ایران شماره ۵۲–۱۷/۷/۱۳۷۸
- سایت ملیون
- خامه‌ای، «درسوگ بزرگمردی از تبار آزادگان» بخارا، ۹ و ۱۰ سال ۱۳۷۸، ص ۲۵۸.
- جبهه‌های به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۷۹، ص ۲۵۰.
- خامه‌ای، پیشین، ص۲۵۹ و ۲۶۰.
- مرکز اسناد و انقلاب اسلامی سند۳۷۴۱–۲۹ و همان مسند۳۷۴۱–۳۶ و الموتی، مصطفی، شاد و شادمان، ری، مؤلف، ۱۳۷۲ ج چهاردهم ص ۱۲۰و ۱۲۱ .(مؤسسه پژوهشی باقرالعلوم)
پیوند به بیرون
- علی اردلان
- حکومت اردلان
| اقتصاد ایران |
|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
* سرپرست ۱ در سال ۱۳۵۷، وزارت اطلاعات و جهانگردی و تا ۷ خرداد ۱۳۵۸ وزارت اطلاعات، تبلیغات و خیرات نام داشت. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
