کلونازپام

کلونازپام (به انگلیسی: Clonazepam نام تجاری klonopine) دارویی از گروه بنزودیازپین‌های پر قدرت است که برای پیشگیری و درمان : تشنج، حمله هراس بیماری های حرکتی مانند بی‌قراری حرکتی و تجویز می‌شود.[1] کلونازپام قویترین داروی آرامبخش در گروه دارویی بنزودیازپین ها می باشد.این دارو برای کنترل اضطراب شدید نیز مصرف می شود.تاثیر دارو بین 30 دقیقه تا 3 ساعت نمایان میشود و بین 6 تا 12 ساعت نیز ادامه دارد،این دارو در کمای کبدی منع مصرف دارد. کلونازپام از گروه بنزودیازپین های میان مدت می‌باشد. اشکال دارویی: فقط قرص های 1میلی گرمی و 2میلی گرمی

کلونازپام

نام‌گذاری آیوپاک
5-(2-chlorophenyl)-7-nitro-2,3-dihydro-1,4-benzodiazepin-2-one
اطلاعات درمانی
نام تجاری	Klonopin
AHFS/دراگز	monograph
مدلاین پلاس	a682279
ردهٔ بارداری	AU: C US: D (شواهد خطر وجود دارد)
وضعیت قانونی	AU: فقط با نسخه (اس۴) CA: رده چهار UK: schedule Q US: رده چهار
روش مصرف دارو	Oral, I.M. , I.V, sublingual
اطلاعات فارماکوکینتیک
فراهمی زیستی	۹۰٪
پیوند پروتئینی	~۸۵٪
سوخت و ساز	Hepatic CYP3A4
نیمه‌عمر (داروشناسی)	18-50 hours
دفع	Renal
شناسه‌ها
سی‌ای‌اس	1622-61-3
ای‌تی‌سی	N03AE01
پاب‌کم	CID: 2802
دراگ‌بنک	DB01068^ 
کم‌اسپایدر	2700
UNII	5PE9FDE8GB
KEGG	D00280
ChEBI	CHEBI:3756
ChEMBL	CHEMBL452
اطلاعات شیمیایی
فرمول شیمیایی	C15H10ClN3O۳
وزن مولکولی	خطای عبارت: عملگر < دور از انتظار
SMILES [O-][N+](C1=CC2=C(C=C1)NC(CN=C2C3=CC=CC=C3Cl)=O)=O
شناسه شیمیایی بین‌المللی InChI=1S/C15H10ClN3O3/c16-12-4-2-1-3-10(12)15-11-7-9(19(21)22)5-6-13(11)18-14(20)8-17-15/h1-7H,8H2,(H,۱۸٬۲۰) Key:DGBIGWXXNGSACT-UHFFFAOYSA-N
(بررسی)

موارد مصرف

کلونازپام را به عنوان یکی از داروهای قویتر در گروه دارویی بنزودیازپین‌ها در نظر می‌گیرند. این دارو عمدتاً برای مقابله با برخی از انواع تشنج، به‌خصوص در انواع خاصی از صرع و نیز برای مقابله با شوک‌های ناشی از ترس و استرس کاربرد دارد. اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که این دارو کیفیت زندگی و بهره‌وری کار افرادی را که از شوک‌های ناشی از ترس رنج می‌برند، بهبود می‌بخشد. از کلونازپام همچنین به عنوان یک داروی ضد افسردگی استفاده می‌کنند که به‌طورکلی برای درمان اضطراب، اختلال روانی کاتاتونیا (Catatonia)، برای پیشگیری و درمان تشنج ، اختلال هراس و اختلال حرکتی معروف به آکاتیزیا استفاده می شود و برای مرحله شیدایی مربوط به رفتارهای شیدایی-افسردگی[persian-alpha 1] و بیماری جمع هراسی[persian-alpha 2] مورد استفاده قرار می‌گیرد. دو سال مطالعه تکمیلی بر روی افرادی که به‌طور مختصر برای درمان جمع هراسی داروی کلونازپام دریافت کرده بودند نشان داد که بهبودی حاصل از این درمان، پس از قطع دارو نیز همچنان ادامه میابد، این افراد در طی این دو سال در مقایسه با گروه شاهد که دارونما دریافت کرده بودند عملکرد بهتری را از خود نشان دادند. گاهی اوقات در درمان اضطراب، استفاده از کلونازپام بر آلپرازولام ارجحیت پیدا می‌کند زیرا احتمال برگشت دوباره اضطراب با استفاده از کلونازپام نسبت به آلپرازولام کمتر است. برای ترک افرادی که به مصرف آلپرازولام وابسته شده‌اند می‌توان کلونازپام را جایگزین آن کرد. از کلونازپام برای مبارزه با تیک عصبی و نیز درمان بیماری‌های کنترل عضلات مانند بی‌قراری حرکتی و Tardive dyskinesia استفاده می‌کنند. یک مطالعه نشان داد در میان کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی که همچنین دچار پرش یا تیک‌های عصبی هستند، کلونازپام می‌تواند بدون آسیب به آثار روانپزشکی حاصل از داروهای اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی، تیک‌های عصبی را متوقف کند. هرچند کلونازپام دارویی برای بیماری ام‌اس محسوب نمی‌شود اما آن را برای کاهش علائم این بیماری تجویز می‌کنند. کلونازپام دفعات غش کردن[persian-alpha 3] را کاهش می‌دهد. این دارو برای از بین بردن بیخوابی و نیز کاهش اختلالی تجویز می‌شود که در آن شخص در حین خواب دست و پا می‌زند. این دارو به درمان خوابگردی در افراد کمک می‌کند، مانند یک مورد مستند فوق‌العاده مهم که در آن فردی در حین خواب رانندگی می‌کرد و درگیر خشونتهایی با چاقو می‌شد. این دارو درد ناشی از مشکلات فک را تسکین می‌دهد و همچنین جهت کاهش استفراغ ناشی از شیمی درمانی، برای بیماران سرطانی تجویز می‌شود. کلونازپام و داروی ضد شیدایی لیتیم را به‌طور آزمایشی همراه با یکدیگر به عنوان یک درمان موفقیت‌آمیز برای سردرد خوشه‌ای تجویز کرده‌اند. کلونازپام سندرُم سوزش دهان[persian-alpha 4] را تسکین داده‌است، نوعی احساس خود توصیفی که می‌تواند سال‌ها ادامه یابد. به‌طور آزمایشی از این دارو، با موفقیت محدود، در درمان صدای زنگ در گوش استفاده کرده‌اند.[2] سندرم پاهای بی قرار را می توان با استفاده از کلونازپام به عنوان یک روش درمانی خط سوم درمان کرد ، زیرا استفاده از کلونازپام هنوز تحقیق است. [3] [4] Bruxism همچنین در کوتاه مدت به کلونازپام پاسخ می دهد. [5] اختلال عملکرد خواب سریع حرکت چشم ، به خوبی به دوزهای کم کلونازپام پاسخ می دهد. [6] برای درمان اسپاسم مربوط به اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و[7] سندرم ترک الکل استفاده می شود[8] در کنار داروهای ضدافسردگی مانند مهارکننده های بازجذب سروتونین برای درمان اختلال وسواسی جبری استفاده می شود.[9]

مکانیسم اثر

کلونازپام از بنزودیازپین‌ها است. این دارو باعث تسهیل یا افزایش عمل مهاری گاما آمینوبوتیریک اسید که یک ناقل عصبی مهاری در مغز است می‌شود که این خود باعث مهار پیش و پس سیناپسی در تمام نواحی CNS خواهد شد. اثرات آرام بخش و ضدتشنج کلونازپام بعلت اثرات این دارو در سطح لیمبیک و تحت قشری می‌باشد. در حالت کلی بعضی از علایم در افراد متفاوت فرق دارد.از طریق دهان گرفته می شود. [10] تأثیر آن در طی یک ساعت شروع می شود و بین شش تا دوازده ساعت به طول می انجامد. [11]

عوارض جانبی

شایعترین اثرات جانبی کلونازپام شامل خواب آلودگی، بیحالی، آتاکسی،هیپوتونی،عدم تعادل, اختلالات رفتاری به‌خصوص در بچه‌ها شامل حالت تحریک‌پذیری و بیقراری می‌باشد. یبوست یا اسهال، گاستریت و آبریزش بینی و تنفس سطحی. مصرف زیاد این قرص می‌تواند باعث فشار و حملات قلبی شود و همین‌طور باعث فراموشی و یک حالت بیداری و در عین حال بیهوشی. سایر عوارض با شیوع کمتر شامل:توهم [12] ،علایم شبیه به خماری ، سردرد ، کندی و تحریک پذیری را هنگام بیدار شدن از خواب ذکر می کنند در صورت مصرف دارو قبل از خواب که احتمالاً نتیجه نیمه عمر دارو است ، که پس از بیدار شدن از خواب بر کاربر تأثیر می گذارد. [13] [14] [15] در حالی که بنزودیازپین ها خواب را تحریک می کنند ، آنها با سرکوب یا مختل خواب REM باعث کاهش کیفیت خواب می شوند. [16] پس از استفاده منظم ، هنگام قطع کلونازپام ، بی خوابی می تواند رخ دهد. [17]

موارد منع مصرف

استفاده از کلونازپام را برای افرادی که مبتلا به گلوکوم هستند توصیه نمی‌کنند. این ترکیب ممکن است بیماری‌های تنفسی را تشدید کند. مصرف در آنسفالوپاتی کبدی بسیار خطرناک است. این ماده تولید بزاق را افزایش می‌دهد. این دارو غالباً خستگی و تداخل در هماهنگی عضلات را به‌وجود می‌آورد. همچنین ممکن است مانع از تصمیم‌گیری بموقع شود؛ چنین تأثیراتی مانع از به‌کارگیری توانایی‌های لازم هنگام کار با ماشین آلات خطرناک است. برای این دارو اثرات جانبی فراوانی که کمتر شایع هستند شرح داده می‌شود که دامنه آن‌ها از حساسیت پوستی تا لثه‌های دردناک کشیده می‌شود. نتایج حاصل از چند گزارش موردی نشان می‌دهد که کلونازپام ممکن است بیماری پورفیری را ایجاد کند (نوعی اختلال در ترکیبات شیمیایی بدن است که ممکن است در افراد مبتلا خشونت و مورد بیشتر حساسیت شدید به نور را که همراه با سرگیجه است ایجاد کند)، اما چنین نتایجی تقریباً بی‌سابقه است. بررسی سوابق پزشکی مردانی که به دلیل اختلال استرسی پس از آسیب روانی تحت درمان بودند نشان می‌دهد که این دارو به‌طور معمول ممکن است مانع از عملکرد جنسی در چنین افرادی شود. بعضی از افراد به بیماری نگران‌کننده‌ای بنام توقف تنفس دچار می‌شوند که طی آن فرد به‌طور موقت توانایی خود را برای نفس کشیدن از دست می‌دهد؛ گزارش‌های موردی حاکی از آن است که مصرف کلونازپام می‌تواند حملات آپنه ایجاد کند. یک آزمایش نشان داد در درمان بیخوابی، زمانی که افراد مصرف دارو را قطع می‌کنند همه چیز به جای اول خود بازمی‌گردد به این معنی که نه تنها بیماری درمان نمی‌شود بلکه شرایط، حداقل برای مدتی، از قبل هم بدتر می‌شود. بر خلاف انتظارات معمول، گاهی گزارش شده‌است که مصرف این دارو به بروز شیدایی و حتی پرخاشگری منجر می‌شود. یک گزارش موردی متذکر شد چنانچه شوک‌های ناشی از وحشت‌زدگی به عنوان یک هشدار در برابر رفتار خاصی عمل کند، تواناییِ کلونازپام در کاهش یا از بین بردن شوک‌های ناشی از ترس، همچنین می‌تواند حذف خویشتنداری فرد در برابر آن رفتار خاص را بدنبال داشته باشد. یک مطالعه کوچک نشان داد کلونازپام ممکن است در کودکان خویشتنداری را کاهش دهد، همچنین گزارش‌های موردی دیگری وجود دارد که همان تأثیر را در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان نشان می‌دهد. محققان کنجکاو دربارهٔ کاهش خویشتنداری بواسطه مصرف کلونازپام، سوابق پزشکی ۳۲۳ نفر را که به دلیل اختلال روانی در بیمارستان بستری شده بودند، مورد بررسی قرار دادند. این‌ها افرادی بودند که تأثیرات این چنینی کلونازپام ممکن بود در رفتار آن‌ها کاملاً مشهود باشد. هرچند مطالعه مذکور برای نشان دادن رابطه علت و معلولی در این زمینه طراحی نشده بود اما سوابق بررسی شده خطر پایین کاهش خویشتنداری ناشی از مصرف کلونازپام و دیگر داروهای گروه بنزودیازپین را نشان می‌داد.[2]اگر در دوران بارداری استفاده شود ممکن است به کودک آسیب برساند. [10]

تداخلات دارویی

مصرف کلونازپام با داروهای خواب‌آور و آرامبخش ممکن است باعث مرگ ناگهانی در خواب شود. همچنین شل‌کننده‌های عضلات، داروهای پارکینسون، داروهای ضدافسردگی، سایر داروهای ضدتشنج، مکمل‌ها و ویتامین‌ها، داروهای گیاهی و سنتی و الکل و … می‌توانند با کلونازپام تداخل ایجاد کنند. در زمان تجویز کلونازپام تمام داروهای مصرفی خود را به پزشک اطلاع دهید.

علایم ترک دارو

• اضطراب
• تحریک پذیری
• بیخوابی
• لرزان
• سردرد
• دل درد
• حالت تهوع
• توهم
• افکار خودکشی یا اصرار
• افسردگی
• خستگی
• سرگیجه
• تعریق
• گیجی
• امکان تشدید اختلال هراس موجود پس از قطع مصرف
• تشنج [18] شبیه به دلیریوم ترمن (با استفاده طولانی مدت از دوزهای بیش از حد)

علایم بیش مصرفی

مشکل در بیدار ماندن

• سردرگمی ذهنی
• حالت تهوع
• عملکردهای حرکتی دچار اختلال می شوند
  • اختلال در رفلکس ها
  • هماهنگی مختل شده
  • اختلال در تعادل
  • سرگیجه
• دپرسیون تنفسی
• فشار خون پایین
• کما

یادداشت

1. Manic-depressive behavior
2. Social phobia
3. Fainting spells
4. Burning Mouth Syndrome

جستارهای وابسته

• بنزودیازپین‌ها

منابع

2. میلر، ریچارد لارنس. دانشنامه داروهای اعتیادآور. ترجمه اشکان پشنگ زاده. تهران: جهاد دانشگاهی، سازمان انتشارات، 1393.
3. "[Restless legs syndrome: diagnosis and treatment. Opinion of Brazilian experts]". Arq Neuropsiquiatr. 65 (3A): 721–7. Sep 2007. doi:10.1590/S0004-282X2007000400035. PMID 17876423.
4. Trenkwalder, C.; Hening, WA.; Montagna, P.; Oertel, WH.; Allen, RP.; Walters, AS.; Costa, J.; Stiasny-Kolster, K.; Sampaio, C. (Dec 2008). "Treatment of restless legs syndrome: an evidence-based review and implications for clinical practice" (PDF). Mov Disord. 23 (16): 2267–302. doi:10.1002/mds.22254. PMID 18925578. Archived from the original (PDF) on 2009-12-29. Retrieved 2010-01-19.
5. Huynh, NT.; Rompré, PH.; Montplaisir, JY.; Manzini, C.; Okura, K.; Lavigne, GJ. (2006). "Comparison of various treatments for sleep bruxism using determinants of number needed to treat and effect size". Int J Prosthodont. 19 (5): 435–41. PMID 17323720.
6. Ferini-Strambi, L.; Zucconi, M. (Sep 2000). "REM sleep behavior disorder". Clin Neurophysiol. 111 Suppl 2: S136–40. doi:10.1016/S1388-2457(00)00414-4. PMID 10996567.
7. Lipton, S.A.; Rosenberg, P.A.; Rosenberg, Paul A. (1994). "Excitatory amino acids as a final common pathway for neurological disorders". N. Engl. J. Med. 330 (9): 613–22. doi:10.1056/NEJM199403033300907. PMID 7905600.
8. Bird, RD; Makela, EH (January 1994). "Alcohol withdrawal: what is the benzodiazepine of choice?". The Annals of Pharmacotherapy. 28 (1): 67–71. doi:10.1177/106002809402800114. PMID 8123967.
9. «مرور نشریات - Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology - مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران». ijpcp.iums.ac.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۲۸.
10. "Clonazepam". The American Society of Health-System Pharmacists. Archived from the original on 2015-09-05. Retrieved August 15, 2015.
11. Cooper, edited by Grant (2007). Therapeutic uses of botulinum toxin. Totowa, N.J.: Humana Press. p. 214. ISBN 9781597452472. Archived from the original on 2016-08-19.
12. "Clonazepam Side Effects". Drugs.com. 2010. Archived from the original on 2010-04-28.
13. "Get Some Sleep: Beware the sleeping pill hangover". Archived from the original on 2017-07-21. Retrieved 2017-06-21.
14. Goswami, Meeta; R. Pandi-Perumal, S.; Thorpy, Michael J. (24 Mar 2010). Narcolepsy:: A Clinical Guide. Springer. p. 73. ISBN 978-1-4419-0853-7.
15. Kelsey, Jeffrey E.; Newport, D. Jeffrey; Nemeroff, Charles B. (2006). Principles of psychopharmacology for mental health professionals. Hoboken, N.J.: Wiley-Liss. p. 269. ISBN 978-0-471-25401-0.
16. Lee-chiong, Teofilo (24 April 2008). Sleep Medicine: Essentials and Review. Oxford University Press, USA. pp. 463–465. ISBN 978-0-19-530659-0.
17. Trevor, Anthony J.; Katzung, Bertram G.; Masters, Susan B. (1 January 2008). Katzung Trevor's pharmacology: examination board review. New York: McGraw Hill Medical. p. 191. ISBN 978-0-07-148869-3.
18. Lockard JS; Levy RH; Congdon WC; DuCharme LL; Salonen LD (December 1979). "Clonazepam in a focal-motor monkey model: efficacy, tolerance, toxicity, withdrawal, and management". Epilepsia. 20 (6): 683–95. doi:10.1111/j.1528-1157.1979.tb04852.x. PMID 115680.

کلونازپام

• حشمتی، پونه (۱۳۸۷). فرهنگ داروهای ژنریک ایران.
• «clonazepam». Drugs.com.