شهرستان بناب
شهرستان بناب(بیناب) یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی و مرکز این شهرستان، بناب است. پیشینهٔ آثار تاریخی کشف‌شده در ارتفاعات جنوبی گورستان‌های قره‌قشون به سده‌های هشتم و نهم هجری می‌رسد و نشانگر رونق و آبادانی بناب در عصر صفویان است. شهرستان بناب یک شهر گردشگری است. از روستاهای سر سبز و تاریخی اين شهرستان می توان روستای صور، توتاخانه سد دوش، کمپ گردشگری قره قشون، موزه مردم شناسی جنوب سهند، موزه صفویه (خانه سیف العلما) حمام تاریخی حاج فتح الله، مسجد زیبای مهرآباد مسجد میدان مسجد کبود مسجد زرگران و آثار تاریخی و تفریحی زیادی که در این شهر وجود دارد.
| شهرستان بناب | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | آذربایجان شرقی |
| مرکز شهرستان | بناب |
| سایر شهرها | بناب، خوشه مهر |
| بخش‌ها | ۱ |
| نام‌های پیشین | بین ائو. سپیگان، بیناب |
| مردم | |
| جمعیت | ۱٬۸۹۰ (۱۳۹۵) |
| رشد جمعیت | ۱۵%مثبت |
| مذهب | اسلام، شیعه |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | از ۶٫۹ تا ۱۹٫۹ |
| بارش سالانه | ۳۷۰میلی متر |
| روزهای یخبندان سالانه | ۱۶۰روز از سال |
| داده‌های دیگر | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۴۱ |
غالب ساکنان شهرستان بناب آذربایجانی هستند و به زبان ترکی آذربایجانی سخن گفته و پیرو دین اسلام و مذهب شیعهٔ دوازده‌امامی‌اند. در ضمن این شهرستان مهاجرپذیر بوده‌است.[1]
تاریخچهٔ بناب
بر اساس نشانه‌ها و آثار شناخته شده در شهر بناب، قدمت تاریخ و تمدن این شهر به شش هزار سال پیش می‌رسد این محل به جهت آب و هوای معتدل و بارندگی‌های سالیانه و زمین‌های مسطح و هموار و قرار گرفتن اراضی در دامنه‌های سهند و سواحل دریاچه ارومیه محلی مناسب برای اسکان بشر بوده‌است. آثار به دست آمده از حفاری‌های قره تپه گزاوشت و قیزلار قلعه سی (قلعه دختران) که یکی از نود و سه تپه باستانی می‌باشند و همچنین وجود سی و شش غار مربوط به یکدیگر (معماری صخره‌ای صور) که نشانگر زندگی‌های دسته جمعی در دوران ماقبل تاریخ است. همچنین کشف آثار قدیمی مانند ظروف سفالین، فلزی و نشانه‌های تمدن شهری تا عمق چند متری زمین، این سابقه طولانی را تأیید می‌کند.
پیش از اسلام
دیاکونوف با استفاده از مندرجات الواح آشوری از وجود یک پادشاهی نیمه‌مستقل به نام «اوئیش‌دیش» یا «ویش‌دیش» در سدهٔ هشتم قبل از میلاد در حدود ناحیهٔ بناب کنونی[2] و در جوار قلمرو دولت ماننا و تحت نفوذ آن[3] خبر داده‌است. اما هیچ نشانه‌ای از قرارگاه و مرکز این دولت محلی باستانی در دست نیست.[4]
در سال ۳۶ پیش از میلاد، مارک آنتونی، سردار روم پایتخت آتروپاتکان، شهری به نام «فراعته» یا «فراسپا» را که دارای استحکامات تدافعی خوبی بوده‌است محاصره کرده بوده‌است که در نهایت مغلوب مقاومت آتروپات‌ها و پارتیان شد و عقب‌نشینی کرد.[5] شهر نام‌برده به احتمال زیاد روستای روشت بزرگ در شهرستان بناب کنونی بوده‌است.
برای مطالعهٔ تاریخچه و پیشینهٔ بناب به صورت نسبتاً کامل به صفحهٔ پیشینه بناب مراجعه کنید. حصار شهر بناب مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در بناب، کوی سعدی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۳۱۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این اثر تاریخی به بهانه شکایت همسایگان از دیواری که درست در مرکز شهر (کوی سعدی) واقع شده بود تخریب گردید.[6]
وجه تسمیه
دو وجه تسمیه برای بناب عنوان شده است. در فرهنگ دهخدا آمده است که بناب از ترکیب دو واژه بن و آب تشکیل شده و به معنی قعر آب است. در زبان ترکی مین یعنی هزار و اؤ به معنی خانه است و از این رو در زبان ترکی بیناو به معنی هزارخانه تعبیر میشود. شهرستان بناب در دامنه کوه سهند و در جلگه‌ای حاصل خیز واقع شده‌است. این شهرستان از سمت شمال به شهرستان عجب شیر، از سمت جنوب به شهرستان ملکان، از سمت شرق به مراغه واقع در دامنه کوه سهند و از سمت غرب به دریاچه ارومیه محدود شده‌است.
بناب از دیدگاه صنعتی
بناب با توجه به موقعیت جغرافیایی و پتانسیل‌های گوناگونی که دارد، پیشرفت چشمگیری از لحاظ صنعت داشته. از جملهٔ عواملی که در این امر تأثیر داشته‌اند می‌توان به وجود نیروگاه حرارتی تولید برق با توان تولید بالانیروگاه حرارتی سهند و شرکت مجتمع فولاد صنعت بناب در این شهر اشاره کرد. همچنین بناب به قطب جدید تولید فولاد و میلگرد در منطقه شمال غرب کشور تبدیل شده است.
مجتمع فولاد صنعت بناب
مجتمع فولاد صنعت بناب یکی از بزرگترین تولیدکنندگان فولاد بخش خصوصی کشور در شهرک صنعتی بناب واقع شده است. این مجتمع باعث ایجاد اشتغال برای بیش از 1000 نفر به طور مستقیم و برای چندهزار نفر دیگر به طور غیرمستقیم شده است. این درحالی است که پروژه های جدید این مجتمع نوید اشتغالزایی بیشتر در آینده را میدهد. محصولات این مجتمع که شامل انواع مقاطع فولادی می باشد در بازار داخلی و همچنین بازارهای خارجی ارائه میشود.
هلدينگ مجتمع فولاد صنعت بناب از چندین شركت بزرگ فولادي در دو زیرمجموعه اصلی کارخانجات ذوب و نورد با هدف تولید انواع محصولات فولادی تشکیل شده است. این مجتمع با داشتن امکانات زیربنایی ایده آل اعم از دسترسی آسان به جاده اصلی، خط راه آهن، نیروگاه برق و خطوط اصلی انتقال گاز و آب، فعالیت خود را از اواخر سال 1383 در زمینی به مساحت 140 هکتار آغاز نمود[7]
اطلاعات بیشتر در مورد شرکت فولاد صنعت بناب را در سایت این شرکت مشاهده نمایید.
مرکز تحقیقات اتمی بناب
شهرستان بناب دارای تنها مرکز تحقیقات هسته‌ای در شمال غرب کشور می‌باشد که لیزر یون آرگون ۱۰ برای نخستین بار در خاورمیانه در این مرکز تولید شد. خواندن خبر شماری از فعالیت‌های این مرکز:
- ساخت و طراحی لیزر
- تولید تایروترون
- جوشکاری پیشرفته مواد فلزی به غیرفلز
- ساخت سنسورهای حرارتی
- ساخت تویپ اشعه x
- بهینه‌سازی سیستم لایه‌نشانی نایلون
بناب از دیدگاه ورزشی
شهرستان بناب دارای پتانسیل‌های ورزشی بسیاری نیز می‌باشد. از جملهٔ این پتانسیل‌ها می‌توان به دارا بودن انواع زمین و پیست‌های ورزشی اشاره کرد، مانند سالن ورزشی سرپوشیدهٔ بزرگ و مجلل موجود در مجتمع ورزشی بناب که نقشهٔ ساخت آن از روی نقشهٔ ورزشگاه تیم بارسلونا برداشته شده به منظور برگزاری مسابقات والیبال، فوتسال، بسکتبال و… می‌باشد، یا مانند زمین برگزاری مسابقات والیبال ساحلی یا مانند پیست برگزاری مسابقات موتور سواری و سوارکاری.
- کسب مقام دوم بوکس در مسابقات بوکس کشور ترکیه توسط طلبه جوان مجتبی محمدزاده قشلاق و کسب مقام اول کشوری در استان‌های خوزستان، شیراز، آذربایجان شرقی، کردستان و کسب مقام اول در مسابقات آمادگی جسمانی ما بین حوزه‌های علمیه کشور در سال۱۳۹۱ و دریافت جایزه و حکم قهرمانی از طرف سازمان ورزش و جوانان کشور در مجتمع الغدیر تهران و…
همهٔ این پتانسیل‌ها باعث شده‌اند که مسابقاتی در سطح کشور نیز در این شهر برگزار شود. از جمله:
- مسابقات والیبال ساحلی قهرمانی کشور
- مسابقات فوتبال قهرمانی نوجوانان کشور
- مسابقات پینگ پنگ کشوری
بناب شهر دوچرخه ایران
همایش بزرگ دوچرخه سواری در سال ۱۳۷۷ شمسی، توسط محمد میرزادوست، رئیس وقت اداره تربیت بدنی بناب و فرماندار پیشین بناب، بنیان‌گذاری شده‌است.
و با حضور۳۰۰۰۰دوچرخه سوار در شهرستان بناب برگزار میشود.
ودر پایان، جوایزی با قرعه کشی به شرکت کنندگان اهدا می‌گردد.
در این شهرستان، در هر خانه، حداقل یک دوچرخه وجود داشته و اغلب مردم با دوچرخه به محل کار خود می‌روند؛ و به دلیل داشتن خیابان‌های با شیب بسیار کم، برای دوچرخه سواری مناسب است.
ودر آینده نزدیک به ثبت ملی ایران خواهد رسید.
حمل و نقل بناب
بناب با دارا بودن موقعیت استراتژیک در راه مواصلاتی استان‌های آذربایجان شرقی و غربی و کردستان، نقش مهمی را در حمل و نقل منطقه به عهده دارد.
دسترسی ایستگاه راه‌آهن آذربناب
آثار تاریخی
بناب دارای ۲۵ اثر تاریخی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی ایران است که از این میان، ۸ اثر مورد حفاظت قرار گرفته‌است. از مهم‌ترین آثار تاریخی این شهر می‌توان به مسجد مهرآباد، حمام مهرآباد و مسجد میدان (گزاوشت) اشاره کرد. برخی از آثار تاریخی بناب عبارتند از:
- پل پنج‌چشمه:پل پنج چشمه بناب پلی است تاریخی به فاصله ۶۰۰ متر از ضلع شرقی جاده کمربندی شرق بناب بر روی رودخانه صافی که عرض آن در این قسمت به بیش از ۶۰ متر می‌رسد قرار گرفته‌است. این پل دارای پنج چشمه بطول ۵۰ متر و عرض ۸۰/۴ متر است. پایه‌ها سنگی و طاقها جناقی و با آجر چهارگوش بنا شده‌است. کف پل سنگ‌فرش و در طرفین دارای دست انداز آجری (جان پناه) به ارتفاع یک متر است. تعمیرات پل شامل مرمت پایه‌های سنگی - طاقهای آجری- بدنه‌های طرفین پل- صندوقه کردن و کف سازی روی پل که بعلت عبور کامیون‌های سنگین آسیب دیده بود به اتمام رسیده‌است.[8]
- حصار تدافعی شهر
- حمام تاریخی حاج فتح‌الله (حاجی بدلی) که توسط حاج فتح‌الله حاجی بدلی به عنوان اولین حمام عمومی بناب تأسیس شد.
- حمام تاریخی مهرآباد (موزه مردم‌شناسی بناب، اولین موزه مردم‌شناسی استان آذربایجان شرقی)خواندن خبر
- خانهٔ تاریخی حاج‌علی بزاز
- خانهٔ تاریخی خسروشاهی
- خانهٔ تاریخی شیخ قاضی سیف‌العلما
- خانهٔ تاریخی نیک‌پی
- قلعهٔ دختر
- گورستان تاریخی زوارق
- مسجد اسماعیل‌بیگ
- مسجد جامع زاوشت
- مسجد جامع مهرآباد
- مسجد گوی
- معماری صخره‌ای اولین معماری صخره ای دارای زیست انسانی صور
- معماری روستای توته‌خانه
- راسته‌بازار[9]
زبان
- مردم شهرستان بناب به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند.
پیش‌شماره تلفنی
پیش‌شماره تلفنی شهرستان بناب ۰۴۱ می‌باشد.
فاصله تا سایر شهرستان‌ها
شهر بناب، مرکز شهرستان بناب ، ۱۱۹ کیلومتری تبریز و۷۳۵کیلومتری شهر تهران پایتخت کشور واقع شده.و ۲۰۰کیلومتر با ارومیه فاصله دارد
روستاها
در زیر، روستاهای شهرستان بناب به‌ترتیب جمعیت، بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ آمده‌اند.
روستاهای با جمعیت بیش از ۳٬۰۰۰ نفر
| ردیف | نام روستا | دهستان | جمعیت | رتبه در دهستان |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | قره چپق | بناجوی شرقی | ۱۲۰۲۳ | ۱ |
| ۳ | چلقایی | بناجوی غربی | ۳۲۰۱ | ۱ |
| ۴ | روشت بزرگ | بناجوی شمالی | ۱۵٬۴۲۱ | ۱ |
| ۵ | خوشه‌مهر | بناجوی شرقی | ۱۵۰۰۰ | ۲ |
| ۶ | خانه‌برق جدید | بناجوی غربی | ۳٬۲۳۰ | ۳ |
| ۷ | چپقلو | بناجوی غربی | ۳٬۱۸۹ | ۴ |
روستاهای با جمعیت بیش از ۱٬۰۰۰ نفر
| ردیف | نام روستا | دهستان | جمعیت | رتبه در دهستان |
|---|---|---|---|---|
| ۸ | زاوشت | بناجوی شمالی | ۳۳۸۰ | ۲ |
| ۹ | زوارق | بناجوی غربی | ۲٬۲۴۷ | ۵ |
| ۱۰ | تازه‌کند خوشه‌مهر | بناجوی شرقی | ۱٬۸۱۴ | ۳ |
| ۱۱ | القو | بناجوی شمالی | ۱٬۷۱۰ | ۳ |
| ۱۲ | روشت کوچک | بناجوی شمالی | ۱٬۴۹۲ | ۴ |
| ۱۳ | علی‌خواجه | بناجوی غربی | ۱٬۴۱۸ | ۶ |
| ۱۴ | خانه‌برق قدیم | بناجوی غربی | ۱٬۳۰۹ | ۷ |
| ۱۵ | خلیلوند | بناجوی غربی | ۱٬۱۸۷ | ۸ |
| ۱۶ | ینگی‌کند خوشه‌مهر | بناجوی شرقی | ۱٬۱۳۱ | ۴ |
| ۱۷ | دیزج پروانه | بناجوی شرقی | ۱٬۰۲۸ | ۵ |
روستاهای با جمعیت کم‌تر از ۱٬۰۰۰ نفر
| ردیف | نام روستا | دهستان | جمعیت | رتبه در دهستان |
|---|---|---|---|---|
| ۱۸ | دوش | بناجوی شمالی | ۹۶۵ | ۵ |
| ۱۹ | ینگی‌کند خانه‌برق | بناجوی غربی ۸۶۳ | ۱۳۰۰ | ۶ |
| ۲۰ | قشلاق خانه‌برق | بناجوی غربی۱۵۰۸ | ۱۱۵۰ | ۷ |
| ۲۱ | قره‌قشلاق | بناجوی غربی | ۵۴۰ | ۱۱ |
| ۲۲ | توته‌خانه | بناجوی شمالی | ۵۲۹ | ۶ |
| ۲۳ | شورگل | بناجوی شمالی | ۵۱۶ | ۷ |
| ۲۴ | صور | بناجوی شمالی | ۳۵۰ | ۸ |
| ۲۵ | کوته‌مهر | بناجوی غربی | ۳۳۸ | ۱۲ |
| ۲۶ | حاجی‌مصیب | بناجوی غربی | ۱۰۲ | ۱۳ |
| ۲۷ | قره‌زکی | بناجوی شمالی | ۱۰۰ | ۹ |
| ۲۸ | قیماس‌خان | بناجوی شمالی | ۴۷ | ۱۰ |
| ۲۹ | خانه‌برق عیسی‌خانی | بناجوی غربی | ۳۴ | ۱۴ |
نگارخانه
منابع
- «شهرستان بناب». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۵ فوریه ۲۰۱۸.
- دیاکونوف، تاریخ ماد، ۱۹۴.
- دیاکونوف، تاریخ ماد، ۱۶۷.
- مروارید، مراغه، ۶۳.
- «ANTONY, MARK». Encyclopædia Iranica. دریافت‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۱.
- «آشنایی با شهرستان بناب». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۹.
- «مجتمع فولاد صنعت بناب - معرفی شرکت». mfbco.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
- «پورتال شهرداری تبریز - پل پنج چشمه بناب». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژوئیه ۲۰۱۲.
- شهرستان بناب
۱. ↑ «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵، جمعیت تا سطح آبادی بر حسب سواد». وبگاه رسمی مرکز آمار ایران. بازبینی‌شده در آبان ۱۳۹۰. http://www.tabriz.ir/?PageID=162 بایگانی‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine ۲. ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بازبینی‌شده در ۱۹/۵/۲۰۱۱. http://iranshahrpedia.ir/fa/ بایگانی‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine ۳. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ «بناب». سازمان کار و امور اجتماعی استان آذربایجان شرقی. بازبینی‌شده در ۳۰ آوریل ۲۰۱۰.
پیوند به بیرون
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای شهرستان بناب دارد. |
| مرکز | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش |
| ||||||
