بناب
بناب یکی از شهرهای قدیمی استان آذربایجان شرقی و مرکز اداری شهرستان بناب است. این شهر در کنار رودخانهٔ صوفی‌چای و در دامنهٔ جنوبی کوه سهند گسترده شده‌است. بناب با داشتن ۸۵٬۲۷۴ نفر جمعیت و ۷ کیلومتر مربع مساحت در سال ۱۳۹۵ خورشیدی، ششمین شهر بزرگ و پرجمعیت استان شمار می‌رود. این شهر در ۱۲۰ کیلومتری جنوب غربی استان واقع شده است.
| بناب | |
|---|---|
[[پرونده:   از بالا به پایین: پل پنج چشمه، مسجد جامع مهرآباد، مسجد کبود | |
| کشور |  ایران |
| استان | آذربایجان شرقی |
| شهرستان | بناب |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | بیناب، بین ائو، سپیگان |
| سال شهرشدن | ۱۳۰۹ |
| مردم | |
| جمعیت | ۸۵٬۲۷۴ نفر (سال ۱۳۹۵)[1] |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۱۲۹۰ متر[2] |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | جواد نظام پرست |
| ره‌آورد | انگور، خیار،الگو:حلوای بنابخشکبار،نقل بناب،کباب سنتی[3] |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۴۱ |
| وبگاه | فرمانداری بناب |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۲۵ ل ، ۳۵ د |
| کد آماری | ۱۲۲۱ |
  بناب | |
پیشینهٔ آثار تاریخی کشف‌شده در ارتفاعات جنوبی گورستان‌های قره قشون به سده‌های هشتم و نهم هجری می‌رسد و نشانگر رونق و آبادانی بناب در عصر صفویان است.[3] امروزه ساکنان شهر بناب به زبان ترکی آذربایجانی سخن گفته و پیرو دین اسلام و مذهب شیعهٔ دوازده‌امامی هستند.[4]
بناب از یک بخش به نام مرکزی تشکیل و دارای ۳ دهستان می‌باشد، به‌طوری که دهستان بناجوی غربی به مرکزیت روستای خانه برق جدید، دهستان بناجوی شرقی به مرکزیت روستای خوشه مهر و دهستان بناجوی شمالی به مرکزیت روستای روشت بزرگ قرار دارند. شهرستان بناب از یک شهر بنام بناب و تعداد ۲۹ روستا تشکیل شده است.
پیشینه
بر پایه نشانه‌ها و آثار شناخته شده در شهر بناب، قدمت تاریخ و تمدن این شهر به شش هزار سال پیش می‌رسد. وضعیت جغرافیائی منطقه و آثار به دست آمده از کاوش‌های محلی نیز با توصیفات شهر تاریخی شیز انطباق دارد. آثار به دست آمده از حفاری‌های قره تپه گزاوشت و قیزلار قلعه سی (قلعه دختران) که یکی از نود و سه تپه باستانی می‌باشند و همچنین وجود سی و شش غار مربوط به یکدیگر (معماری صخره‌ای صور) که نشانگر زندگی‌های دسته جمعی در دوران ماقبل تاریخ است. همچنین کشف آثار قدیمی مانند ظروف سفالین، فلزی و نشانه‌های تمدن شهری تا عمق چند متری زمین، این سابقه طولانی را تأیید می‌کند.
نام‌گذاری
در زبان ترکی (زبان محلی) کلمه بناب به معنای هزار خانه(به ترکی آذربایجانی: بین ائو) می باشد. در لغتنامهٔ دهخدا، فرهنگ فارسی معین،[5] و فرهنگ عمید[6] واژهٔ بناب به معنی «قعر آب» و «ته آب» آمده‌است؛ لغتنامهٔ دهخدا دو توضیح دارد که یکی می‌گوید آنجایی که جریان آب در آن به پایان رسد، و دیگری می‌گوید آغاز و منبع آب.[7]
آب و هوا
 آب و هوای بناب
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مـــــه | ژوئـن | ژوئیـه | اوت | سپتامبر | اکتبـر | نوامبر | دسامبر | سـال | |
| گرم‌ترین C° |
۱۳٫۷ | ۱۵٫۶ | ۲۵٫۲ | ۳۰٫۲ | ۳۱٫۰ | ۳۶٫۶ | ۳۹٫۲ | ۴۰٫۰ | ۳۶٫۴ | ۳۰٫۶ | ۲۴٫۰ | ۱۹٫۸ | ۴۰٫۰ |
| میانگین گرم‌ترین‌ها C° |
۵٫۱ | ۷٫۴ | ۱۳٫۷ | ۱۸٫۷ | ۲۳٫۹ | ۳۰٫۰ | ۳۳٫۶ | ۳۳٫۹ | ۲۹٫۵ | ۲۲٫۸ | ۱۲٫۷ | ۷٫۱ | ۱۹٫۹ |
| میانگین سردترین‌ها C° |
−۳٫۹ | −۳٫۲ | ۱٫۰ | ۶٫۳ | ۹٫۸ | ۱۴٫۳ | ۱۹٫۷ | ۱۹٫۱ | ۱۳٫۴ | ۷٫۸ | ۱٫۳ | −۲٫۳ | ۶٫۹ |
| سردترین C° |
-۱۶٫۰ | -۱۶٫۸ | -۱۲٫۵ | -۵٫۶ | ۱٫۶ | ۶٫۴ | ۱۱٫۴ | ۱۰٫۰ | ۵٫۶ | -۳٫۲ | -۸٫۶ | -۱۳٫۴ | -۱۶٫۸ |
| بارش mm |
۳۰٫۵ | ۱۷٫۱ | ۲۹٫۵ | ۶۸٫۸ | ۲۵٫۹ | ۴٫۳ | ۵٫۱ | ۰٫۶ | ۰٫۸ | ۶٫۰ | ۳۵٫۹ | ۲۶٫۴ | ۲۵۰٫۹ |
| منبع: سازمان هواشناسی کشور (۱۹۹۹–۲۰۰۵)[2] | |||||||||||||
بناب از دیدگاه صنعتی
بناب با توجه به موقعیت جغرافیایی و پتانسیل‌های گوناگونی که دارد، پیشرفت چشمگیری از لحاظ صنعت داشته. از جملهٔ عواملی که در این امر تأثیر داشته‌اند می‌توان به وجود نیروگاه حرارتی تولید برق با توان تولید بالانیروگاه حرارتی سهند و شرکت مجتمع فولاد صنعت بناب در این شهر اشاره کرد. همچنین بناب به قطب جدید تولید فولاد و میلگرد در منطقه شمال غرب کشور تبدیل شده است.
مجتمع فولاد صنعت بناب
مجتمع فولاد صنعت بناب یکی از بزرگترین تولیدکنندگان فولاد بخش خصوصی کشور در شهرک صنعتی بناب واقع شده است. این مجتمع باعث ایجاد اشتغال برای بیش از 1000 نفر به طور مستقیم و برای چندهزار نفر دیگر به طور غیرمستقیم شده است. این درحالی است که پروژه های جدید این مجتمع نوید اشتغالزایی بیشتر در آینده را میدهد. محصولات این مجتمع که شامل انواع مقاطع فولادی می باشد در بازار داخلی و همچنین بازارهای خارجی ارائه میشود.
هلدينگ مجتمع فولاد صنعت بناب از چندین شركت بزرگ فولادي در دو زیرمجموعه اصلی کارخانجات ذوب و نورد با هدف تولید انواع محصولات فولادی تشکیل شده است. این مجتمع با داشتن امکانات زیربنایی ایده آل اعم از دسترسی آسان به جاده اصلی، خط راه آهن، نیروگاه برق و خطوط اصلی انتقال گاز و آب، فعالیت خود را از اواخر سال 1383 در زمینی به مساحت 140 هکتار آغاز نمود[8]
اطلاعات بیشتر در مورد شرکت فولاد صنعت بناب را در سایت این شرکت مشاهده نمایید.
گردشگری
بناب برخلاف اکثر نقاط استان آذربایجان شرقی در دشت حاصلخیز بناب قرار داشته و دارای آب و هوای معتدلی می‌باشد. از جاذبه‌های گردشگری بناب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- موزه صفوی
- موزه مردم شناسی
- منطقه گردشگری دوش
- منطقه گردشگری قره قشون
- تالاب قره قشلاق
- معماری صخره‌ای صور بناب (شهر زیر زمینی صور)
- کبوتر خانه امیرفرهنگی
- پارک فدک
- پارک ملت
کبوتر خانه امیر فرهنگی
قره قشون
مراکز علمی و دانشگاهی و حوزوی
- دانشگاه بناب
- دانشگاه آزاد اسلامی
- دانشگاه پیام نور واحد بناب
- دانشگاه علمی کاربردی بناب
- دانشگاه امام صادق بناب
- مجتمع آموزش عالی وزارت نیرو
- حوزه علمیه ولیعصر بناب
- مجتمع آموزش فنی حرفه‌ای
- پژوهشکدهٔ لیزر و اپتیک
آثار تاریخی
بناب دارای ۲۵ اثر تاریخی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی ایران است که از این میان، ۸ اثر مورد حفاظت قرار گرفته‌است. از مهمترین آثار تاریخی این شهر می‌توان به مسجد مهرآباد، حمام مهرآباد و مسجد میدان (گزاوش)، مسجد اسماعیل بیگ، حمام حاج فتح الله، اشاره کرد. برخی از آثار تاریخی بناب عبارتند از:[3][9]
- پل پنج چشمه بناب
- مسجد جامع مهر آباد
- مسجد کبود بناب
بناب از دیدگاه ورزشی
از جملهٔ پتانسیل‌های ورزشی می‌توان به دارا بودن انواع زمین و پیست‌های ورزشی اشاره کرد، مانند سالن ورزشی سرپوشیدهٔ به منظور برگزاری مسابقات والیبال، فوتسال، بسکتبال و… می‌باشد، یا مانند زمین برگزاری مسابقات والیبال ساحلی یا مانند پیست برگزاری مسابقات موتور سواری و سوارکاری.
از جمله مسابقات ورزشی انجام شده در این شهرستان:
- مسابقات والیبال ساحلی قهرمانی کشور
- مسابقات فوتبال قهرمانی نوجوانان کشور
- مسابقات پینگ پنگ کشوری
- مسابقات موتور کراس در پیست موتور سواری بناب
- مسابقه کاراته سبک شوتوکان ادونس با حضور استاد نکوفر
- مسابقات کشتی قهرمانی کشوری در رده نوجوانان و نونهالان
- همایش بزرگ دوچرخه سواری
- شهر کانگ فو توآ
- مسابقات دوچرخه سواری
- مسابقات هنر های رزمی مانند تکواندو
همایش دوچرخه سواری
همایش بزرگ دوچرخه سواری در سال ۱۳۷۷ شمسی، توسط محمد میرزادوست، رئیس وقت اداره تربیت بدنی بناب و فرماندار پیشین بناب، بنیانگذاری شده‌است.
و این همایش هرساله با حضور بیش از۳۰۰۰۰دوچرخه سوار در شهرستان بناب برگزار میشود. بطوریکه از پیش تر این شهر به نام شهر دوچرخه ایران معروف است
ودر پایان، جوایزی با قرعه کشی به شرکت کنندگان اهدا می‌گردد. در این شهرستان، در هر خانه، حداقل یک دوچرخه وجود داشته و اغلب مردم با دوچرخه به محل کار خود می‌روند.
سوغات
از جملهٔ صنایع دستی بناب می‌توان به طراحی روی قالی، قالی‌بافی، قلم‌زنی روی مس و منبت‌کاری اشاره کرد. همچنین انگور و خیار و پیاز از مهمترین محصولات کشاورزی این شهر به‌شمار می‌روند. خشکبار و کباب سنتی بناب نیز شهرت جهانی یافته‌است. از سوغات بناب می‌توان به دوشاب بناب، حلواهای بناب از جمله ساری حلوا، بزرک حلوا و نخودلی حلوا و نیز صنایع دستی مختلف و نیز انواع شیرینی‌جات بناب مانند نقل و باقلوا و …همچنین لازم است ذکر شود که کباب بناب که اکنون در آستانه ثبت جهانی شدن است یکی از غذاهای ایرانی اصیلی است که شهرت آن تا دورترین نقاط کشور رسیده‌است.سمنو نیز طبیعی ترین غذا بوده که تنها از آب جوانه گندم ،آرد و آب تهیه میشود و بسیار شیرین است و حتی قند درون آن نیز طبیعی بوده و از نوع مالتوز است.[3]
کباب بناب
کباب بناب
کباب بناب
سمنو
کباب ساطوری بناب
کباب بناب قدمتی ۷۷ ساله دارد و برای اولین بار شخصی به نام مش صمد آشپزباشی که آن موقع در راسته بازار شهرستان بناب مغازه داشته؛ این نوع کباب ها را طبخ می کرده است.
یکی از مهمترین ویژگی های این کباب ساطوری بودن آن است.اما ظاهرا مدل ساطوری در گذشته استفاده می شده است؛ اینک بنا به برخی دلایل این مقوله کمرنگ و حتی منسوخ شده است.
همانگونه که اشاره شد؛ بنیانگذار این نوع کباب شخصی به نام صمد آشپزباشی که حدود ۷۷ سال پیش در راسته بازار(به ترکی آذربایجانی: اوزون بازار ؛ به معنای بازار بلند) تیمچه دوم دکان داشته، و معروفیت کباب بناب از مغازه ایشان شروع شده است.
در آن زمان اشخاص دیگری چون حمید کرمی، علیرضا وقاری، بلال اسداللهی و ... به آن سبک کباب می پختند، که اینک هیچ کدام در قید حیات نیستند.[10]
جستارهای وابسته
منابع
- «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰». معاونت برنامه‌ریزی استانداری خراسان جنوبی (به نقل از مرکز آمار ایران). ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲.
- «آب و هوای بناب». سازمان هواشناسی کشور. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۱.
- معرفی شهر بناب بایگانی‌شده در ۲۹ مارس ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine گردشگری ایران
- «بناب». فرهنگ فارسی معین. دریافت‌شده در ۲۳ آبان ۱۳۹۳.
- «بناب». واژه یاب، فرهنگ عمید. دریافت‌شده در ۲۳ آبان ۱۳۹۳.
- «بناب». لغتنامهٔ دهخدا. دریافت‌شده در ۲۳ آبان ۱۳۹۳.
- «مجتمع فولاد صنعت بناب - معرفی شرکت». mfbco.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۴.
- صدرایی، علی (۱۳۸۴)، باستان‌شناختی منطقهٔ بناب، تهران: انتشارات گنجینهٔ هنر
- «آموزش کامل طرز تهیه کباب کوبیده مخصوص بناب». مجله اینترنتی دوستان. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۸.
| مرکز | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش |
| ||||||
| کلان‌شهرها |  | |
|---|---|---|
| شهرهای بزرگ | ||
| شهرهای میانی | ||
| شهرهای کوچک | ||
| روستا-شهرها | ||
پیوند به بیرون
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای بناب دارد. |