ایل‌گلی

ائل‌گُلی (دریاچه مردم)[1][2] یا شاه‌گُلی (دریاچه شاه)[3] یکی از مهم‌ترین گردشگاه‌های شهر تبریز است که در جنوب شرق آن و در ۷ کیلومتری مرکزشهر واقع شده‌است. این مکان در زمان آق‌قویونلوها ایجاد شده و در دورهٔ صفویان گسترش یافته‌است. قهرمان میرزا (هشتمین پسر عباس میرزا) نیز این عمارت را تکمیل‌تر نموده و آن را به‌صورت یک گردشگاه سلطنتی برای درباریان قاجار درآورده ‌است.[4] عمق دریاچهٔ ائل گلی۱۲ متر بوده و در محوطهٔ آن قایقرانی انجام می‌شود. همچنین شهربازی (لوناپارک) و نیز غذاخوری و فست فود و کافی شاپ‌های متعددی در داخل این گردشگاه وجود دارد و دارای هتل و مسافرخانه و دارای دفتر جهانگردی فعال است.[5] با احداث هتل پارس ایل گلی، این گردشگاه جنبهٔ جهانی پیدا کرده‌است.

برای دیگر کاربردها، ایل‌گلی (ابهام‌زدایی) را ببینید.
مختصات: ۳۸°۰۱′۳۱٫۱۶″ شمالی ۴۶°۲۱′۵۶٫۱۵″ شرقی
باغ، استخر و عمارت ائل‌گلی (شاه‌گلی)
نامباغ، استخر و عمارت ائل‌گلی (شاه‌گلی)
کشورایران
استاناستان آذربایجان شرقی
شهرستانتبریز
اطلاعات اثر
نام‌های قدیمیشاه‌گلی
سال‌های مرمتدوره‌های صفویه، قاجاریه، پهلوی و جمهوری اسلامی
کاربریباغ
دیرینگیآق‌قویونلوها
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۲۴۷۷۴
تاریخ ثبت ملی۲۷ بهمن ۱۳۸۷

نام‌شناسی

شاه گلی به معنای دریاچه شاه در زبان ترکی آذربایجانی است. پس از انقلاب ۱۳۵۷ نام این دریاچه به ائل گلی به معنای دریاچه مردم تغییر کرد. اما مردم محلی همچنان با نام شاه گلی این پارک را می‌شناسند.

پیشینه
عمارت ایل‌گلی، در حین ساخت.

ائل گلی تا پیش از روی‌کارآمدن صفویان، بزرگترین منبع ذخیرهٔ آب جهت آبیاری باغ‌های مناطق شرقی تبریز تا دروازهٔ تهران و تپلی‌باغ بوده‌است. در دوران حکومت صفویان، تمام شن و ماسه و نخاله‌های موجود در محوطهٔ داخلی دریاچهٔ فعلی خالی شده و دیواره‌ای سنگی به دور آن کشیده شد.[4][5] در دوران قاجار در پیرامون استخرائل گلی خیابان‌هایی جهت عبور و مرور احداث گردید و در جوار این معابر، درختان درخت تبریزی، بید مجنون و گل‌های اطلسی متعددی در چندین ردیف جهت تزئین گردشگاه و پاکی آب و هوا کاشته شد.[5] ائل گلی در دوران پهلوی به شهرداری تبریز واگذار شد تا به یک گردشگاه عمومی تبدیل شود. سید باقر کاظمی (مهذب‌الدوله) استاندار وقت آذربایجان شرقی، نخستین تعمیرات اساسی را در محوطهٔ این گردشگاه به انجام رسانید.[5]

دریاچه
جشن لاله‌های تبریز
روزهای برفی تبریز

دریاچهٔ ائل گلی با حدود ۵۵۰۰۰ متر مربع وسعت، گنجایش ۷۲۰۰۰۰ متر مکعب آب را دارد. نام این دریاچه پیش از انقلاب، «شاه‌گلی» بود که پس از انقلاب اسلامی ایران به ایل‌گلی (دریاچه مردم)[6] تغییرنام داده‌است. به عقیده بهروز خاماچی، کلمه «شاه» در این‌جا به معنی شخص شاه نبوده و به معنی «بزرگ و باعظمت» است.[4] یکی از شعبه‌های رودخانهٔ لیقوان که از نزدیکی روستای چاوان می‌گذرد، به‌صورت جویباری کوچک از سمت جنوب‌شرقی دریاچهٔ ائل گلی وارد آن شده و آب آن را تأمین می‌نماید.[4] تپهٔ نسبتاً بلندی در بخش جنوبی دریاچهٔائل گلی قرار گرفته که جنگل‌کاری شده و آبشارهای مصنوعی متعددی از این تپه به سمت داخل دریاچه سرازیر می‌شود. همچنین از ضلع جنوبی دریاچه تا مرکز آن و محل کاخ ائل گلی، خیابانی کشیده شده که عمارت کلاه‌فرنگی را به‌صورت یک شبه‌جزیره درآورده‌است.[4] این دریاچه در هنگام فصل زمستان با نمایی زیبا آمیخته‌ای از یخ و آب، خود را می‌نمایاند. در زمان یخ زدن دریاچه ماهی‌هایی که در این آب زندگی می‌کنند نمی‌توانند به سطح آب برسند و به همین دلیل رشد آن‌ها کند می‌شود.

سراسرنمای انتهای شرقی تبریز از بوستان شاه‌گلی.

عمارت ائل گلی

عمارت کلاه‌فرهنگی هشت‌ضلعی موجود در مرکز دریاچهٔ شاه‌گلی که به کاخائل گلی شهرت دارد، امروزه به‌صورت یک تالار پذیرایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بنا پیش‌تر یک ساختمان یک‌طبقهٔ خشتی و فرسوده بود. شهرداری تبریز در سال ۱۳۴۶ خورشیدی ساختمان پیشین را تخریب و عمارت دوطبقهٔ جدید و مقاومی در محل آن توسط استاد معمار حاج علی اکبر نادرالوجود احداث کرد.[4] کاخ ائل گلی در دوران حکومت سلطان یعقوب آق‌قویونلو احداث شده و در دوران سلطنت صفویان گسترش یافته‌است. قهرمان میرزا (هشتمین پسر عباس میرزا) نیز این عمارت را تکمیل‌تر نموده و آن را به‌صورت یک گردشگاه سلطنتی برای درباریان قاجار درآورده‌است.[4]

نگارخانه

جستارهای وابسته

پانویس
  1. «انتصاب «رئیس اداره برنامه‌ریزی»، «سرپرست پارک ائل گلی» و جانشین مدیرعامل سازمان پارکها». شهرداری تبریز. دریافت‌شده در ۱۰ فوریه ۲۰۲۱.
  2. «عمارت ائل گلی تبریز». استانداری آذربایجان شرقی. دریافت‌شده در ۱۰ فوریه ۲۰۲۱.
  3. «باغ و کوشک» (PDF). اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی. دریافت‌شده در ۱۰ فوریه ۲۰۲۱.
  4. شهر من تبریز، صفحهٔ ۱۴۷.
  5. شهر من تبریز، صفحهٔ ۱۴۸.
  6. «پرسه در استخر مردم». آفتاب. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۲۹ تیر ۱۳۹۳.

منابع
  • خاماچی، بهروز (۱۳۸۹ خورشیدی)، شهر من تبریز، تبریز: انتشارات ندای شمس، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۶۸۸-۰۳-۶ تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ایل‌گلی موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.