شمس الدین محمد مجتهدی نجفی
شمس الدین محمد مجتهدی نجفی، مرجع تقلید شیعه، مشهور به مجتهدی نجفی، حکیم خاضع، از مدرسین قدیمی حوزه‌های علمیه نجف، قم و تهران، متولد ۲۷ فروردین ۱۳۰۲ یا ۱۳۰۴ شمسی (۱۷ آوریل ۱۹۲۲–۱۹۲۳ و ۱۵ شعبان یا اول رمضان ۱۳۴۱ یا ۱۳۴۲ قمری) میلادی است که با رسالهٔ علمیه و توضیح المسائل و آثار و کتابهای دوره فرهنگ، ادبیات فارسی، عربی، تفسیر، فقه، اصول و چندین مجلد دیوان اشعار،[1][2][3] پاسخگویی به سؤالات جدید و ارائه فتاوای راهگشا و نادر و نوین از مراجع تقلید مستقل و صاحب مکتب فقهی تلفیق و تقریب اصول سنتی و نوگرایی، رواداری، دگر اندیشی و متفاوت شناخته می‌شود.[4]
 | |
| شناسنامه | |
|---|---|
| نام کامل | شمس الدین محمد مجتهدی نجفی |
| لقب | آیت الله العظمی حکیم علامه |
| تاریخ تولد | ۲۷فروردین ۱۳۰۲شمسی (۱۵ شعبان ۱۳۴۱قمری) |
| زادگاه | ایران |
| محل تحصیل | قم، تهران، نجف |
| اطلاعات آموزشی | |
| استادان | شیخ محمدحسین کاشف الغطاء سید روح‌الله خمینی |
| تالیفات | رسالهٔ علمیه و عملیه النظر الثاقب و نیل الطالب فرهنگ اصیل، دوره ادبیات گفتار شیعه در اصول و فروع فرهنگ دانشوران در تفسیر قرآن (سورهٔ منافقون) |
| فعالیت‌های اجتماعی | احداث، تأسیس و تجهیز مدارس، مساجد، کتابخانه، حوزه‌ها و مؤسسات، موقوفات خدماتی و عام‌المنفعه در ایران، تهران و شهرستانها و عراق و نجف |
خانواده و خاندان
شمس الدین محمد مجتهدی نجفی از خانواده و خاندانی تا ۷–۶ نسل از اهل علم، سادات، مراجع است، پدرش شیخ نجم ادین مجتهدی و مادر سادات حسینی، خواهر یکی از مراجع گذشته به نام سید سیف الدین حسینی و برادران، عموها و اقوام و عموزاده‌های او مثل جمال الدین مجتهدی و کمال الدین مجتهدی از فقها و مدرسین حوزهٔ قم و نجف بوده‌اند.[5]
اجتهاد اجداد
پدر و اخوان بزرگ و جد او ابوالقاسم مجتهدی مشهور به آیت الله مجتهدی از فقها و شاگردان محمد حسین غروی اصفهانی، آقا ضیاء عراقی، میرزای نائینی، عبدالکریم حائری یزدی، میرزای شیرازی، فاضل شربیانی، شیخ عبدالله و محمدحسن مامقامی نجفی اجازات اجتهاد و روایت داشتند.
تحصیلات
آغاز تحصیل را در مکتبخانه مادرش سادات حسینی و سپس پدرش نجم الدین مجتهدی از قرآن، ادبیات، تجوید، گلستان و بوستان سعدی، نصاب الصبیان، الفیه ابن مالک، مقدمات، مطول، مغنی و … شروع نموده‌است. بعد به همراه برادران بزرگتر راهی حوزه می‌شود و مقامات حریری، الفیه، شرح جامی، شمسیه، قوانین، منطق منظومه، شرح الاشراق، شوارق الابهام را با یحیی مدرسی، دین محمدی زنجانی، سید مجتبی انگورانی، عبدالکریم خوئینی می‌گذرانند.
برخی تألیفات
- رسالهٔ علمیه و عملیه
- مناسک حج
- النظر الثاقب فی کتاب المکاسب- النظر الثاقب و نیل الطالب
- فرهنگ اصیل[6]
- گفتار شیعه در اصول و فروع
- فرهنگ دانشوراندر تفسیر قرآن (سورهٔ منافقون)
- مثنوی آدم
- مثنوی انبیاء
- منظومه آدم
- منظومه پیامبران
- رساله‌ای در قاعدهٔ إذن
- دانشنامه جامع حضرت خدیجه کبری (س)
- دانشنامه جامع حضرت خدیجه کبری (س) امّ المؤمنین
- جلوه‌های عشق[7]
- نغمه‌های عشق
- رساله‌ای در قاعدهٔ لوث و قسامه
اساتید
درنجف
|
|
در کربلا
|
در قم
|
نقد اشعار منتسب به فردوسی
شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی شعر و موسیقی را نیز مورد توجه داشته و از سالهای ۱۳۲۵ و ۱۳۲۸ که به تدریج اشعارش در کنار کتابها و رساله‌ها و آثارش منتشر شده.[8] در حمایت از مقام زنان و مادران به انتقاد اشعار منتسب به حکیم فردوسی بزرگ پرداخته‌است:[9]
| ... | ... | |
| همی گفت اگر بنده‌ای پند ده | زن و اژدهاهردو در خاک به | |
| من اینک نگویم سخن اینچنین | که بس دلخراش است و نی دلنشین | |
| اساس مقالم جز این نیست بیش | که هر چیز نیکوست در جای خویش | |
| زن و اژدها هر دو پاک است و راد | که دارند از حق نشانی به یاد | |
| هر آن ذرّه‌ای کز خدایافت جان | وجودش فروغی بود بر جهان | |
| فروغ جهان از زن و اژدهاست | اگر زن، زن و اژدها، اژدهاست | |
| هرآنکس ز اندازه بیرون رود | وجودش جهان را بلائی بود | |
| بلای جهان ناکسان است و بس | نه هر مرد و هر زن، نه هر خار و خس |
اصلاح نظام مرجعیت و روحانیت
در کتابها و رساله‌های شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی[10] دو نگاه جدی اصلاحی برای نظام مرجعیت و روحانیت، در همان دههٔ ۳۰ و ۴۰ مطرح می‌شود، یکی اصلاح به منظور خارج ساختن طلبگی اهل علم و روحانیون از حالت شغل و کسب کار که می‌شد با حفظ اقتصاد و زندگی روحانیت، آنها را به منزله یک خانوادهٔ بزرگ زیر سایهٔ مراجع و نواب عام امام زمان براساس اِنَّ اکرمَکُم عندالله اتقیکم ملاحظه نمود و به تأمین معشیت همه بطور انصاف پرداخت؛ و بعد هم تقویت اهداف روحانیت و مرجعیت، طلبگی و تحصیلات حوزوی به سوی سربازی دین و آمادگی برای امام زمان (ع) و فداکاری در جهت حفظ اعتقادات و ناموس ایمانی آحاد جامعه.
بازنگری در خمس و زکات
طبق آرا و فتاوی شمس‌الدین محمد مجتهدی نجفی، برفرض اگر از قیل و قال اعاظم فقه و اصول نیز بگذریم و شبهات و سئوالات پیرامون اصل خمس و زکات و همچنین فلسفه و اهداف این دوراهم در عصر غیبت امام زمان برای فقها و مراجع جامع‌الشرایط شیعه بپذیریم و همهٔ ابهامات برحق علمی و فقهی را نیز پاسخ گوئیم، باز هم این روش اخذ و موارد وصول و دریافت تا شیوه‌های خرج و برج، فراوان محل اشکالات جدی و نیازمند اصلاح و تحولات اساسی است.
جستارهای وابسته
منابع
- خانه کتاب. «جلوه‌های عشق». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ آوریل ۲۰۱۵.
- خانه کتاب. «نغمه‌های عشق». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ آوریل ۲۰۱۵.
- مجتهدی نجفی، شمس الدین محمد (۳ مرداد ۱۳۸۵). «صدرا». روزنامه نیم نگاه (۲۵۴۳): ۳-۴.
- زندگینامه آیت الله شمس الدین محمد مجتهدی نجفی وبگاه رسمی آیت الله نجفی
- آیت الله شمس الدین محمد مجتهدی نجفی
- خانه کتاب. «فرهنگ اصیل». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ آوریل ۲۰۱۵.
- دیوان اشعار در بیش از هزار صفحه.
- محسنی، حکمت الله، (1390)، نگاهی به مقام زن و مادر، تهران، نشر سبحان
- گفتار شیعه در اصول و فروع، حقوق زنان و حجاب، ص ۲۸۷.
- «آیت الله نجفی و مراجع». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۸ آوریل ۲۰۱۹.