ولایت نیمروز

ولایت نیمروز نام ولایتی در جنوب باختری افغانستان است که در همسایگی کشورهای ایران و پاکستان قرار دارد. ولایت نیمروز از جانب شمال به ولایت فراه و جنوب غرب به خط مرزی و از طرف شرق به ولایت هلمند محدود است. مرکز آن شهر زرنج است. این ولایت از کم ‌جمعیت‌ترین ولایت‌های افغانستان است. مساحت این ولایت ۴٢٬۴۰٩ کیلومتر مربع است. بیشتر باشندگان این ولایت از اقوام بلوچ هستند.

نیمروز
ولایت
دهکده چخانسور در نیمروز
موقعیت نیمروز با رنگ سرخ در افغانستان
مختصات (مرکز): ۳۱٫۰°شمالی ۶۲٫۵°شرقی مختصات: ۳۱٫۰°شمالی ۶۲٫۵°شرقی
کشور	افغانستان
مرکز	زرنج
مدیریت [1]
• والی	زمریالی احدی
مساحت [1]
• کل	۴۲۴۰۹ کیلومتر مربع (۱۶۰۰۰ مایل مربع)
بلندی [1]	۴۸۷ متر (۱۵۹۸ پا)
جمعیت  (٢۰٢١)[2]
• کل	۶٣۰۰۰۰
منطقه زمانی	یوتی‌سی +۴:۳۰ (وقت افغانستان)
کد ایزو ۳۱۶۶	AF-NIM
زبانه ای اصلی	پشتو دری بلوچی[2]

براساس آمار غیررسمی ۶۰ درصد باشندگان این ولایت بلوچ، ۲۵ درصد آن پشتون و ۱۵ درصد دیگر از اقوامی چون تاجیک‌ها و قزلباش‌ها و غیره هستند.[3]

رود هیرمند و دنبال آن خاشرود همراه با شاخه‌های هیرمند به نام‌های رام‌رود و سنارود در این ولایت جریان دارند. دشت مارگو بیشتر مساحت این ولایت را دربر گرفته و هامون گودزره و سیستان نیز در این ولایت قرار دارد.[4] سه شهر زرنج، چخانسور و چهاربرجک شهرهای اصلی این ولایت هستند و از آبادی‌های مهم آن می‌توان کرودی، میرآباد، قلعهٔ فتح، دشت مارگو، کده، کرکی، و شند را نام برد.[5]

پیشینه

نیمروز (یا سیستان) همچنان که در دورۀ اسلامی یکی از نقاط معمور و زرخیز کشور بوده است، بدون تردید در دوران های قبل از اسلام نیز از لحاظ اقتصادی و اجتماعی پیشرفته بوده که توان مندی های اقتصادی اش همواره توجه کشورگشایان و فاتحان شرق و غرب را به خود معطوف می داشته است. چنانکه کوروش هخامنشی و اسکندر کبیر و دیگر جهانگشایان برای فتح آن اقدان به لشکرکشی نمودند.[6]

امروز هرکه از گرشک یا لشکرگاه و یا از فراه به قصد زرنج مسافرت کند، در طول بیش از ۳۰۰ کیلومتر مشاهده خواهد کرد که خرابه های شهرهای چون: بست، درتل، هزار جفت، صفار، رام رود، رام شهرستان، شهر غلغله، قلعه تراقون، زاهدان، طاق، پشاوران، پوست گاو، قلعه نیشک، قلعه امیران، قلعه چگینی، قلعه چخانسورک، سورین کلات، قلعه فتح وغیره در پهنای آن به نظر میخورد که نشان دهنده اینست که یک زمانی بسیار آباد و معمور بوده، شهرهای پر جمعیت داشته و سکنه آن غنی و با ثروت بوده اند، شکی نیست که بار دیگر به همان اندازه آباد و معمور بگردد.[6]

باستان شناسان بن المان تحت ریاست پروفیسر فیشر طی سالهای ۱۹۷۱-۱۹۷۳ میلادی آثار و بقایای تاریخی نیمروز را در منطقه کده، پوست گا و دشت امیران، مورد مطالعه قرار دادند و سرانجام نوشتند که: طی قرون ۱۲- ۱۵ میلادی نیمروز و سراسر سیستان از یک کلتور غنی و مدنیت قابل ملاحظه مبنی بر سیستم منظم شبکه های آبیاری و کانالهای متعدد و وسیعی ایکه از هیرمند به هر سو کشیده بودند، برخوردار بوده است. طرز ساختمان منازل با استفاده از خشت خام و بشکل گنبدی و بکاربردن خشت های بزرگ پخته در تزئینات ساختمانها، با تخنیک های مختلف هنری، نمایانگر طرز و روش هنر معماری عنعنوی دوره های قبل از اسلام در خراسان و سیستان می باشد.[6]

در طول هفتصد (قرن ٧ الی ١۴ میلادی) سال سیستان یکی از معمورترین نقاط کشور بشمار می رفت و از جهت فراوانی تولیدات کشاورزی خود، به "گدام غلۀ آسیا" و از لحاظ عمران و سرسبزی و طراوت نخلستانهایش به "بصرۀ خراسان" شهرت یافته بود.[6]

بدبختانه سيستان نيز در اثر يورش خانمانسوز تيمورلنگ در قرن چهاردهم (۱۳۸۳م) و تخريب بيرحمانه شبکه های آبياری و بندهای آب که بر رودخانه هيرمند قرار داشت، آن را به ويرانه موحشی مبدل کرد. و اين ويرانی شبکه های آبياری نيز تکرار شد و بالنتيجه يکی از معمورترين و ثروتمندترين مناطق کشور از عمران افتاد و خراب و خراب تر گردید. [6]

جغرافیا

حوضه هیرمند، جنوب شرقی افغانستان

نیمروز ولایتی پهناور است با جمعیت کم و طبیعتی خشن و فقیر که از دشت‌ها و بیابان‌های وسیع و خشک تشکیل شده‌است. تنها نقاطی از این ولایت مسکونی بوده و جمعیت‌هایی را در خود جای داده‌است که در مسیر رود هلمند در جنوب و خاشرود در شمال قرار گرفته‌اند. مراکز سه ولسوالی این ولایت یعنی چهار برجک، چخانسور و خاشرود در حقیقت آبادی‌هایی هستند که اولی در مسیر رود هلمند و دوتای دیگر در مسیر خاشرود واقع شده‌اند.

شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز شهری مرزی است و درست در جایی قرار گرفته که هلمند مرز مشترک ایران و افغانستان محسوب می‌گردد و همچنان نقطهٔ نهایی جریان هلمند یعنی جایی است که ریگستان‌های عظیم، هلمند را در خود می‌بلعد و در فصل‌های خشک آب هلمند حتی به این مناطق هم نمی‌رسد. زرنج مرکز نیمروز بلوچ‌نشین است.[7] دومین شهر مهم ولایت نیمروز شهرچهاربرجکمی‌باشد که کاملاً بلوچ‌نشین است. منطقهٔ دلارام و مسیر شاهراه کابل- هرات و دلارام به زرنج گاه دچار ناامنی است.

اقتصاد

تجارت

اقتصاد نیمروز متکی به دادوستدهای مرزی است و در این میان تجارت کالا و ترانزیت آن، قاچاق مواد مخدر و کالا و نیز قاچاق انسان درآمدهای زیادی را به این ولایت وارد می‌کند. خیل مهاجرین اقتصادی افغانستان نیز از طریق نیمروز وارد ایران می‌شوند.

زراعت

ریاست زراعت، آبیاری و مالداری ولایت نیمروز، در سال مالی ۱۳۹۹، بیست‌ کشمش خانه عصری و ۱۵ ذخیره‌گاه پیاز در مرکز و ولسوالی‌های چهاربرجک، چخانسور و خاش‌رود از طریق برنامه مدیریت محصولات زراعتی با ده درصد سهم دهقانان ساخته است که کار ۳۵ زیربنای متذکره تکمیل شده و به بهره‌برداری سپرده شده است.[8] آمریت امور زراعتی نیمروز نیز ۳۰ هکتار باغ میوه و ۵۰ هکتار باغ کهنه را احیای مجدد کرده است و پنج هکتار باغ تجارتی خرما در زرنج مرکز ولایت و ولسوالی چهاربرجک احداث نموده است.[8] همچنان قرار است این ریاست ٥۰۰۰ هزار نهال مثمر و غیر مثمر را در ساحه بند کمال خان ٥۰۰۰ نهال در پارک زرنج و ١۰۰۰ نهال در اطراف فرودگاه این ولایت غرس نمایید.[8]

• تربوز و خربوزه

ولایت نیمروز در سال ١٣٩٩ از ۴۰ هزارهکتار زمین بالغ بر ١ میلیون تُن تربوز و ٥۰۰ هزارتُن خربوزه برداشت کرده است که در تاریخ کشاورزی آن به عنوان رکورد ثبت گردیده و به پیمانه وسیع به دیگر ولایات و کشورهای همسایه صادر گردیده است.[9]

مردم

۶۰٪ مردم این منطقه را قوم بلوچ تشکیل می‌دهند. پشتون ٪۲۵ از جمعیت این ولایت را شامل می‌شون. تاجیک‌ها و دیگر اقوام هم ۱۵ درصد از جمعیت این ولایت را تشکیل می‌دهند. البته در یکصد سال اخیر به سبب اختلافات خود با ایران بر سر استفاده از آب رودخانۀ هیرمند، هیچگونه پروژۀ زراعتی در این ساحه روی دست نگرفت و سرانجام بخش‌های بیشتری از زمین‌های زراعتی خاره گردید و مردم بومی بسیاری از نیمروز مجبور به مهاجرت به ایران در منطقۀ ترکمن‌صحرا (استان گلستان ایران) شدند و با عرضۀ نیروی کار خود صحراها و باتلاق‌های شمال ایران را به کشتزارهای سرسبز و پنبه‌زارهای شگفتی آور مبدل کرده‌اند.[10] نخستین زبان پرگویشور در ولایت نیمروز بلوچی می‌باشد که توسط ۵۰٪ از مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد. دومین زبان پرگویشور زبان پشتو است. ۳۰٪ مردم را پشتون‌ها شامل می‌شوند که در ۳۹٪ روستاها صحبت می‌شود. فارسی نیز توسط حدود ۱۵ درصد از مردم تکلم می‌شوند.[11]

همچنین جمعیت قابل توجهی کوچی در این ولایت زندگی می‌کنند که شمار آن‌ها در فصل‌های مختلف سال متفاوت است.

جمعیت بر پایه منطقه

مناطق ولایت نمیروز

منطقه	مرکز	جمعیت[12]	مساحت	شمار روستاها قومیتها
ولسوالی چهاربرجک	چهاربرجک	8,080	21,864 km^2	۶۵ روستا. ۸۸٪ بلوچ ، ۱۰٪ براهوی ، ۱٪ پشتون و ۱٪ تاجیک. [13]
ولسوالی چخانسور	چخانسور	11,165	9,699 km^2	۱۶۰ روستا. پشتون ، تاجیک ، بلوچ و هزاره. [14]
ولسوالی کنگ		13,514	1,250 km^2	۱۱۹ روستا. ۶۰٪ پشتون ، ۲۵٪ بلوچ ، ۱۵٪ تاجیک. [15]
ولسوالی خاش‌رود	خاش (نیمروز)	35,381	5,766 km^2	۶۳ روستا. ۵۵٪ پشتون ، ۲۰٪ بلوچ ، ۱۵٪ براهوی ، ۱۰٪ تاجیک. [16]
ولسوالی زرنج	زرنج	49,851	755 km^2	۲۴۲ روستا. ۴۴٪ بلوچ ، ۳۴٪ پشتون و ۲۲٪ تاجیک. [17]

فرهنگ

فعالیت‌های فرهنگی نیز در این ولایت دیده می‌شود، با آنکه هیچ روزنامه‌ای در ولایت نیمروز وجود ندارد، اما رسانه‌های دیگری فعال هستند. رادیو تلویزیون ملی در این ولایت فعالیت دارد و علاوه بر آن برنامه‌های تعدادی رسانه‌های دیگر شنیده می‌شود.

علاوه بر تلویزیون ملی، برنامه‌های تلویزیون‌های شمشاد، طلوع، لمر و آریانا نیز در این ولایت دیده می‌شود. همچنان برنامه‌های رادیوی آرمان، آریانا و نوا در این ولایت قابل شنیدن است و یک رادیو محلی به نام دوستی غر در این ولایت فعال است. یک تعداد نهادهای اجتماعی نیز در این ولایت فعالیت دارد که نشست‌های فرهنگی دارد.

از این جمله به نام‌های اتحادیۀ شعرا و نوسیندگان جوان نیمروز، انجمن فرهنگی خانۀ بلوچ می‌باشد. مراسم میلاد النبی، سال نو و نوروز، مشاعره‌های مناسبتی در این ولایت تجلیل می‌شود.همچنان تعدادی رسانه‌های چاپی چون صدای نیمروز، نیمروز و مجلهٔ مذهبی موسوم به علم و بیان نیز چاپ می‌شود.

آموزش

به اساس معلومات (آمار) ریاست معارف (آموزش و پرورش) نیمروز، دراین ولایت ۸۶ هزار تن شاگرد در ۲۵۰ مکتب درس می‌خوانند. افزون بر مکتب‌های این ولایت، ۵ لیسۀ زراعتی (کارودانش کشاورزی) و تخنیکی (فنی و حرفه ای) نیز در مرکز و ولسوالی‌های نیمروز فعالیت دارند. شمار مدارس دینی خصوصی این ولایت به ۲۰ باب می‌رسد که شاگردان دختر و پسر مشغول فراگیری آموزش‌های دینی در آن می‌باشند.[18]

مشاهیر

یعقوب‌ لیث ‌صفاری، وکیل دوست محمد خان، حاجی شیرجان ارباب ،حاجی علیم خان شورو، حاجی محمدعظیم ازبگزهی، حاجی رئیس غلام رسول ایوبی، داکتر غلام محمد لعلزاد بلوچ، فرخی سیستانی، ابوداوود سجستانی، کاندید اکادمیسن محمد اعظم سیستانی، عبدالبصیر بلوچ، استاد غلام دستگیری (پیام)، عبدالغفور مراد، عبدالرحمن پهوال و عبدالکریم براهوی در جمله مشاهیر این ولایت شمرده می‌شود.[19]

تقسیمات اداری

واحد های اداری ولایت نیمروز

‎

• چَخانسور
• چهاربُرجک
• خاش‌رود
• زَرَنج
• کَنگ

جستارهای وابسته

ولایت‌های افغانستان

منابع

• Wikipedia contributors, "Nimruz Province," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed March ۷, ۲۰۰۸).

1. اداره مستقل ارگان های محل
3. http://elections.pajhwok.com/dr/node/5513
4. اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
5. http://elections.pajhwok.com/dr/node/5513
6. «پیشینه تاریخی نیمروز». مقام ولایت نیمروز. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ٣۰ آوریل ٢۰٢١.
7. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۹.
8. «دست‌آوردهای ریاست زراعت نیمروز در سال مالی ۱۳۹۹». هفته نامه دهقان. ٢١ جدی ١٣٩٩. دریافت‌شده در ۶ ثور ١۴۰۰.
9. بایگانی شده از تارنمای ریاست زراعت ولایت نیمروز
10. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژانویه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۹.
11. «Nimroz provincial profile» (PDF). بایگانی‌شده (PDF) از روی نسخه اصلی در ۳ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۰۹.
12. "Nimrooz Province". Government of Afghanistan and United Nations Development Programme (UNDP). وزارت احیا و انکشاف دهات. Retrieved 2012-10-31.
13. Charborjak District بایگانی‌شده در ۲۰۱۳-۰۷-۲۸ توسط Wayback Machine
14. Chakhansor District بایگانی‌شده در ۲۰۱۵-۱۲-۲۲ توسط Wayback Machine
15. Kang District بایگانی‌شده در ۲۰۱۴-۰۴-۰۷ توسط Wayback Machine
16. Khashrod District
17. Zaranj District
18. http://elections.pajhwok.com/dr/node/5513
19. http://elections.pajhwok.com/dr/node/5513

پیوند به بیرون

• ناگفته‌های نیمروز در چهار قسمت از وبگاه بی‌بی‌سی فارسی (یک، دو، سه، چهار)

ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای ولایت نیمروز دارد.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ولایت نیمروز موجود است.