علیرضا پهلوی (دوم)

علیرضا پهلوی (۸ اردیبهشت ۱۳۴۵ – ۱۴ دی ۱۳۸۹) که تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ با عنوان سلطنتی «والاحضرت شاهپور علیرضا پهلوی» از او نام برده می‌شد، فرزند سوم محمدرضا پهلوی و فرح دیبا است. پدر و مادرش نامش را به یاد عموی درگذشته‌اش علیرضا گذاشتند.[4] بنا بر قانون اساسی مشروطه علیرضا پهلوی نفر دوم به تاج شاهنشاهی دودمان پهلوی پس از برادر بزرگترش رضا پهلوی بود با این وجود وی فعالیت سیاسی نداشت.[5]

با علیرضا پهلوی (یکم) اشتباه نشود.
علیرضا پهلوی
شاهزاده ایران
زاده۸ اردیبهشت ۱۳۴۵
تهران، ایران
درگذشته۱۴ اکتبر ۱۳۸۹ (۴۴ سال)
بوستون، ماساچوست، ایالات متحده آمریکا
همسر(ان)رها دیده‌ور
فرزند(ان)ایریانا[1]
نام کامل
علیرضا پهلوی
تحصیلاتپژوهش در دانشگاه هاروارد در رشته ایران‌شناسی[2] و زبان و ادبیات ارمنی.[3]
پدرمحمدرضا پهلوی
مادرفرح دیبا

علیرضا پهلوی در دی ۱۳۵۷ به همراه خانواده‌اش ایران را ترک کرد و در ایالات متحده آمریکا به تحصیل و زندگی پرداخت. او در ۱۴ دی ۱۳۸۹ در منزل شخصیش به «شماره ۱۰۰ خیابان نیوتون غربی در محلهٔ ساوت اِند»[6] در شهر بوستون ایالات متحده آمریکا با شلیک گلوله به زندگی خود پایان داد.[7][8][9]

تحصیلات
نگاره‌ای از خانواده پهلوی در سال ۱۳۵۲، شاهزاده علیرضا در کنار شهبانو فرح.

علیرضا پهلوی که تا پیش از انقلاب ایران به دبستان رازی تهران و مدرسه دربار رفته بود پس از انقلاب ۱۳۵۷ به دبیرستان سنت دیوید در شهر نیویورک و سپس به دبیرستان گری لاک ریجینال در شهر ویلیامز تاوون در ایالت ماساچوست رفت.

علیرضا پهلوی در سال ۱۳۶۷ از دانشگاه پرینستون در رشته موسیقی مدرک کارشناسی گرفت و سپس موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد در رشته «ایران‌شناسی پیش از اسلام» از دانشگاه کلمبیا شد.[10] وی سپس در رشته زبان‌های باستانی ایران و فلسفه در دانشگاه هاروارد برای کسب مدرک دکترا[11] به مطالعه پرداخت.[12][13]

احسان یارشاطر، جیمز راسل، حمید دباشی و اکتور شروو از جمله استادان ایران‌شناس علیرضا پهلوی در دانشگاه‌های کلمبیا و هاروارد بودند.[14] تز دکترای علیرضا پهلوی متنی به زبان پهلوی به نام «مینوی خرد» نام داشت که هرگز به پایان نرسید.[14]

علایق

علیرضا پهلوی به پژوهش در رشتهٔ تاریخ باستانی ایران علاقه داشت.[15] او همچنین به شعر کهن فارسی و ادبیات معاصر ایران علاقه‌مند بود.[2] از دیگر علایق علیرضا پهلوی چتربازی، پرواز و غواصی گفته شده‌است.

به گفته فرهنگ مهر رئیس دانشگاه پهلوی و از نزدیکان علیرضا پهلوی وی «ردیف‌های موسیقی ایرانی را خوب می‌دانست و در تنهائی فلوت می‌نواخت»[16] به گفتهٔ رضا پهلوی علیرضا استعداد بی‌نظیری در تقلید صدا داشت.

مرگ

زمانی که انقلاب ۱۳۵۷ ایران روی داد علیرضا دوازده سال داشت.[17] عدم امکان بازگشتش به کشور، آوارگی خانواده و بیماری و مرگ پدرش که به او وابستگی عاطفی عمیقی داشت، توهین‌ها و ناسزاها به خانواده‌اش[18] و مرگ خواهرش لیلا او را دچار افسردگی شدیدی کرد و هرگز نتوانست از آن رهایی یابد.[13]

در ۱۴ دی ۱۳۸۹ خورشیدی علیرضا پهلوی در منزل شخصیش در خیابان نیوتون غربی در محله ساوت اِند بوستون به ضرب گلوله به زندگی خود پایان داد.[19][20] وی در هنگام مرگ ۴۴ سال داشت.[21] در بیانیه‌ای که از سوی خانواده پهلوی منتشر شد آمده‌است: «علیرضا پهلوی همچون میلیون‌ها جوان ایرانی از آنچه که به ناروا بر میهن عزیزش می‌گذشت سخت آزرده و غمگین بود. او در منزل مسکونی خود در شهر بوستون آمریکا به زندگی خود خاتمه داد و همهٔ خانواده و دوستدارانش را در غمی عمیق فرو برد.»[22] علیرضا پهلوی وصیت کرده بود جسدش سوزانده شود[23] و خاکسترش به یاد ایام خوش دوران کودکی در شمال به دریای خزر ریخته شود.[24][25]

واکنش‌ها

رضا پهلوی برادر ارشد علیرضا خودکشی او را نتیجه فاجعه‌بار ابتلا به بیماری افسردگی توصیف کرد.[26] وی گفت که علیرضا سال‌ها با بیماری افسردگی دست به گریبان بوده در حالی که همزمان به تحصیل و تحقیق در زمینه زبان‌شناسی و تمدن و فرهنگ باستانی ایران ادامه می‌داده‌است.[27]

خبر خودکشی علیرضا پهلوی احساسات وسیعی را در بین ایرانیان دامن زد.[15][28][29] به گونه‌ای که خبر درگذشت او نخستین خبر بیشتر رسانه‌های فارسی‌زبان شد.[30][31]

محسن مخملباف در نامه تسلیتی خطاب به شهبانو فرح پهلوی نوشته بود: «دختری که در روز عروسیش پرندگان را از قفس آزاد کرد امروز پرندهٔ دیگرش از قفس آزاد شد».[32]

مراسم یادبود

مراسم یادبودی در ایالات متحده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۱[33] در «استرث‌مور موزیکال سنتر» در بتزدا، ایالت مریلند برگزار شد.[34] در این مراسم اعضای خانواده پهلوی از جمله فرح پهلوی، رضا پهلوی، فرحناز پهلوی و یاسمین اعتماد امینی و عده‌ای از شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی و هنری و صدها تن از ایرانیان شرکت داشتند.[35][36]

خانواده

شش ماه پس از درگذشت علیرضا خانواده پهلوی اعلام کردند که فرزند دختری از او به جا مانده که پس از درگذشت علیرضا متولد شده‌است.[37] نام شریک زندگی و مادر فرزند شاپور علیرضا «رها دیده‌ور» و نام دخترش «ایریانا لیلا پهلوی» اعلام شد.[37] در ۵ اوت ۲۰۱۱ دفتر رضا پهلوی این موضوع را در بیانیه‌ای تأیید کرد.[38]

بنیاد

بنیاد شاهپور علیرضا در زمینهٔ «مطالعات ایران باستان» در دانشگاه هاروارد برای کمک به هزینه تحصیلی سالانه برای دانشجویان ایرانی یا ایرانی‌تبار به یاد علیرضا پهلوی که خود از دانش‌آموختگان رشته ایران‌شناسی دانشگاه هاروارد بود از سوی فرح پهلوی تأسیس شد.[39]

نگارخانه

پانویس
  1. POINT DE VUE - PARIS - PDV 17-Nov -2011
  2. شاهپور علیرضا پهلوی به زندگی خود پایان داد، رادیو بین‌المللی فرانسه
  3. یادبود از طرف استاد احسان یارشاطر – دانشگاه کلمبیا بایگانی‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، بنیاد شاهپور علیرضا پهلوی
  4. سرنوشت خاندان پهلوی از نگاه عباس میلانی، بی‌بی‌سی فارسی
  5. Shah of Iran's youngest son shoots himself, The Guardian
  6. Younger son of Shah of Iran commits suicide in US, The Herald Sun
  7. «Reza Pahlavi». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژانویه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۴ ژانویه ۲۰۱۱.
  8. علیرضا پهلوی پسر کوچک محمدرضا شاه به زندگی خود پایان داد، رادیو فردا
  9. علیرضا پهلوی خودکشی کرد، دویچه وله فارسی
  10. Ali-Reza Pahlavi بایگانی‌شده در ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine, The official site of Empress Farah Pahlavi
  11. Son of former shah of Iran commits suicide, CNN
  12. علیرضا پهلوی خودکشی کرد، رادیو فردا
  13. علیرضا پهلوی خودکشی کرد، بی‌بی‌سی فارسی
  14. مرور کارنامه فرهنگی علیرضا پهلوی در حوزه ایران‌شناسی، رادیو فردا
  15. Persia's Little Prince, Foreign Policy
  16. یادبود از طرف دکتر فرهنگ مهر بایگانی‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، بنیاد شاهپور علیرضا پهلوی
  17. رضا پهلوی خودکشی برادر کوچکترش را ناشی از افسردگی دانست، رادیو فردا
  18. زخم‌های ماندگار و دشواری‌های شاهزاده بودن، بی‌بی‌سی فارسی
  19. Massachusetts: Shah’s Son Found Dead, The New York Times
  20. Son Of Iran's Former Shah Commits Suicide, The Wall Street Journal
  21. پایان زندگی شاهزاده علیرضا پهلوی بایگانی‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، یورونیوز فارسی
  22. با کمال تاسف و اندوهی جان‌گداز درگذشت شاهپور علیرضا پهلوی را به آگاهی هم میهنانمان می‌رسانیم بایگانی‌شده در ۶ ژانویه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
  23. Dead son of Iran’s last Shah to be cremated, euronews
  24. «علیرضا پهلوی وصیت کرده جسدش را بسوزانند»، بی‌بی‌سی فارسی
  25. بخش‌هایی از سخنان رضا پهلوی در کنفرانس خبری، بی‌بی‌سی فارسی
  26. سایه شبح خاندان پهلوی بر مردم ایران، رادیو زمانه
  27. رضا پهلوی: افسردگی باعث خودکشی علی‌رضا شد، بی‌بی‌سی فارسی
  28. Why the Pahlavi Dynasty Still Haunts Iranians, Time Magazine
  29. پروپاگاندای اسلامی و شاهزاده‌ای با گلوله‌ای در دهان، رادیو فردا
  30. «علیرضا پهلوی علاقه‌مند به فرهنگ ایران بود»، رادیو زمانه
  31. مصاحبه اختصاصی با اردشیر زاهدی در مورد درگذشت شاهزاده علیرضا پهلوی بایگانی‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، یورونیوز فارسی
  32. نامه سرگشاده محسن مخملباف به شاهزاده پهلوی، نشریه قلمرو
  33. مراسم یادبود شاهپور علیرضا پهلوی بایگانی‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، وبگاه رسمی شاهزاده رضا پهلوی
  34. مراسم یادبود علیرضا پهلوی در واشینگتن؛ «گل اولینِ گلستان شاهی»، رادیو فردا
  35. مراسم یادبود شاهزاده علیرضا پهلوی در آمریکا، بی‌بی‌سی فارسی
  36. مراسم یادبود شاهزاده علیرضا پهلوی در واشینگتن برگزار شد بایگانی‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، صدای آمریکا
  37. «فرزند شاهزاده علیرضا متولد شده‌است». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۱۱.
  38. «وبگاه رضا پهلوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۱.
  39. یادبود از طرف استاد احسان یارشاطر – دانشگاه کلمبیا بایگانی‌شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، بنیاد شاهپور علیرضا پهلوی
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.