محمد خاتمی (نظامی)

سید محمدامیر خاتمی (زاده ۱۲ اسفند ۱۲۹۷ در رشت – درگذشته ۲۱ شهریور ۱۳۵۴ در اندیمشک) معروف به محمد خاتمی ارتشبد خلبان اف- ۸۴ تاندرجت و اف-۴ فانتوم ۲ نیروی هوایی شاهنشاهی ایران و به مدت ۱۷ سال فرمانده آن نیرو از ۱۵ مهر ۱۳۳۷ تا ۲۱ شهریور ۱۳۵۴ بود.[1]

محمد خاتمی
نام در زمان تولدسید محمدامیر خاتمی
زادهٔ۱۲ اسفند ۱۲۹۷
رشت، ایران
درگذشت۲۱ شهریور ۱۳۵۴ (۵۷ سال)
سد دز، اندیمشک، ایران
علت درگذشتسقوط کایت
آرامگاهآرامگاه سابق رضاشاه، شهر ری
ملیتایرانی
محل تحصیلدانشکده افسری
همسر(ها)پروین‌دخت خدیوی (۱۳۲۶–۱۳۲۴)
فاطمه پهلوی (۱۳۵۴–۱۳۳۸)
خویشاوندانسید حسن امامی (دایی)
پیشینه نظامی
وفاداریایران
شاخه نظامیارتش شاهنشاهی ایران
سال‌های خدمت۱۳۵۴–۱۳۱۸
درجهارتشبد
یگاننیروی هوایی شاهنشاهی
جنگ‌ها و عملیات‌هادرگیری‌های مرزی با عراق
مشاغل مرتبط با فوتبال
پست میانی
باشگاه‌های حرفه‌ای*
سال‌ها باشگاه‌ها بازی† (گل)†
۱۳۲۸–؟ سرباز
۱۳۳۱–۱۳۲۸ تاج
تیم ملی
۱۳۲۹–۱۳۲۶ ایران ۴ (۱)
  • تعداد بازی‌ها و گل‌ها فقط مربوط به بازی‌های لیگ داخلی است.

وی همسر فاطمه پهلوی، دختر رضا شاه پهلوی نیز بود. هنگامی که خاتمی در حوالی سد دز در حال پرواز با کایت بود، سقوط کرد و درگذشت. پس از مرگ وی شایعاتی مبنی بر دست داشتن خانواده سلطنتی و ساواک در مرگ او پراکنده شد. پایگاه هشتم شکاری اصفهان برای زنده نگهداشتن یاد وی، به پایگاه خاتمی تغییر نام داد.

زندگی شخصی

محمد خاتمی در ۱۲۹۷ و در محله صیقلان رشت در خانواده‌ای مذهبی متولد شد. وی فرزند محمود خاتمی و خواهرزاده سیدحسن امامی بود. مادر وی سیّده فاطمه امامی نام داشت. پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی، دوره متوسطه را در دبیرستان البرز گذراند. خاتمی در ۱۳۱۸ داوطلب گذراندن نخستین دوره دوساله رشته هوایی شد و در ۱۳۲۰ موفق به اخذ درجه افسری گشت. او در ۱۳۲۴ با پرویندخت خدیوی ازدواج کرد و حاصل این ازدواج فرزندی به نام صبریه خاتمی بود. دختر او از موارد مهم اختلاف خانوادگی او و فاطمه پهلوی همسر دوم او به‌شمار می‌رفت. وی در ۱۳۲۶ و در یک سانحه هوایی همسر اول خود را از دست داد. چندی بعد، او به فاطمه پهلوی پیشنهاد ازدواج داد. این پیشنهاد ازدواج مورد موافقت شاه قرار گرفت. ازدواج وی با فاطمه پهلوی در ۳۰ مرداد ۱۳۳۸ به وقوع پیوست. خاتمی از همسر خود فاطمه پهلوی دارای یک دختر به نام پری و دو پسر به نام‌های کامبیز (زاده ۱۳۴۱) و رامین (زاده ۱۳۴۶) شد. امروزه تمامی فرزندان وی در خارج از ایران سکونت دارند.

هنگام آموزش در بریتانیا ۱۹۴۴

فعالیت در نیروی هوایی
محمد خاتمی در کنار محمدرضا شاه پهلوی

وی در ۱۳۱۸ وارد اولین دوره رسته هوایی در دانشکده افسری شد و با درجه ستوان دوم هوایی فارغ‌التحصیل گردید. سپس در ۱۳۲۳ برای تکمیل آموزش‌های خلبانی به انگلستان رفت. پس از بازگشت به ایران و در ۱۳۲۵، به دلیل فوت خلبان مخصوص محمدرضا شاه پهلوی در یک سانحه هوایی، سرگرد خاتمی توسط تیمسار هدایت‌الله گیلانشاه (فرمانده وقت نیروی هوایی) به شاه معرفی شد و خلبان مخصوص او گردید.[2]

وی دوره تکمیلی خلبانی با جت را در انگلستان و آلمان غربی و دوره ستاد هوایی را در ۱۳۳۰ در آمریکا با موفقیت به پایان رساند و به عنوان اولین خلبان جت و یکی از اعضای مؤسس تیم آکروجت تاج طلایی نیروی هوایی ایران شناخته می‌شود. وی خلبانی هواپیمایی را که محمدرضا پهلوی در زمان ملی شدن صنعت نفت از ایران خارج شد به‌عهده داشت. این هواپیما ابتدا به عراق و سپس به ایتالیا رفت. با وقوع کودتا ۲۸ امرداد و بازگشت شاه، وی به درجه سرهنگی ارتقاء یافت و فرمانده یگان شکاری نیروی هوایی شد.[2]

وی در ابتدا از فرماندهان مورد اعتماد محمدرضا شاه پهلوی بود. خاتمی در ۱۳۳۷ با فرمان شاه به فرماندهی نیروی هوایی شاهنشاهی ایران منصوب گردید. خاتمی در زمان جانشینی هدایت‌الله گیلانشاه دارای درجه سرتیپی بود. وی یک سال بعد درجه سرلشگری را دریافت نمود و در ۱۳۴۷ به درجه ارتشبدی ارتقاء یافت.

ارتشبد خاتمی علاوه بر فعالیت نظامی در بخش‌های اقتصادی، تجاری و کشاورزی نیز فعال بوده و از سهامداران عمده شرکت‌های بورت، شرکت سی آر سی، سیمان شمال، سیمان فارس، بانک اعتبارات، بانک عمران و کارخانه قند کرج به‌شمار می‌رفت.

ترتیب اخد درجه سال سن
ستوان دوم ۱۳۲۰ ۲۳
ستوان یکم ۱۳۲۲ ۲۵
سروان ۱۳۲۴ ۲۷
سرگرد ۱۳۲۵ ۲۸
سرهنگ دوم ۱۳۳۰ ۳۳
سرهنگ ۱۳۳۲ ۳۵
سرتیپ ۱۳۳۷ ۴۰
سرلشکر ۱۳۳۸ ۴۱
سپهبد ۱۳۴۴ ۴۷
ارتشبد ۱۳۴۷ ۵۰

دوران ورزشی باشگاهی و ملی

خاتمی سابقه حضور به عنوان هافبک میانی در تیم‌های فوتبال سرباز و تاج و همچنین تیم ملی ایران را دارد. وی بازیکن تیم سرباز بود و توانست به همراه این تیم قهرمان جام باشگاه‌های تهران در سال ۱۳۲۵ شود.[3] در پی انحلال تیم سرباز در ۱۳۲۸ به تیم تاج تهران پیوست و تا پایان بازی‌گری‌اش در ۱۳۳۱ در این تیم ماند و توانست همراه با تیم تاج ۲ بار به قهرمانی جام باشگاه‌های تهران در فصل ۱۳۲۸ و ۱۳۳۱ برسد. خاتمی در تیم ملی در سال‌های ۱۳۲۶ تا ۱۳۲۹ ۴ بازی انجام داد و توانست یک گل نیز به ثمر برساند.[4]

نحوه درگذشت

وی در ۲۱ شهریور ۱۳۵۴ هنگام یک پرواز تفریحی با کایت، در منطقهٔ تفریحی دریاچهٔ سد دز از توابع شهرستان اندیمشک سقوط کرد و جان سپرد. ارتشبد خاتمی در مقبره رضاشاه به خاک سپرده شد. قبر وی چهار سال پس از خاکسپاری وی به دستور خلخالی حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب اسلامی ویران شد.

جستارهای وابسته

منابع
  1. Abbas Milani (2008). Eminent Persians: The Men and Women who Made Modern Iran, 1941-1979: In Two Volumes. Syracuse University Press. p. 457. ISBN 978-0-8156-0907-0. Retrieved 20 February 2013.
  2. The Rise and Fall of the Pahlavi Dynasty: Memoirs of Former General Hussein Fardust. Motilal Banarsidass. 31 December 1998. p. 123. ISBN 978-81-208-1642-8. Retrieved 16 July2013.
  3. «Magiran | روزنامه شرق (1390/10/22): سربازهای عنوان دار قهرمان شدند». www.magiran.com. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۰۳.
  4. «Statistics: Iran [Team Melli]». www.teammelli.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۱۵.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ محمد خاتمی (نظامی) موجود است.
  • ارتشبد محمد خاتمی مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
  • هومن یوسفدهی، «ارتشبد خاتمی، مرگ یا خودکشی!»، گیله‌وا (۶۹)، ص. صص ۲۶–۲۴
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.