روزشمار جنگ جهانی اول در ایران

جدول زیر وقایع جنگ جهانی اول در ایران را از آغاز حملهٔ آلمان به روسیه در ۹ مرداد ۱۲۹۳ تا ۱۱ آذر ۱۳۰۰ و کشته‌شدن میرزاکوچک‌خان جنگلی دنبال می‌کند. برای اطلاعات بیشتر مقالهٔ ایران در جنگ جهانی اول را ببینید.

۱۹۱۴ میلادی
۵ مرداد ۱۲۹۳ مطابق با ۲۸ ژوئیه ۱۹۱۴آغاز جنگ جهانی اول با حملهٔ آلمان به روسیه
۱۲ مردادحمله انگلستان به آلمان
۲۵ مرداد ۱۲۹۳مستوفی الممالک به ریاست وزرایی منصوب شد
۲۷ مرداد ۱۲۹۳وودرو ویلسون رئیس جمهور آمریکا، آمریکا را بی‌طرف اعلام کرد
۹ آبان ۱۲۹۳اعلام بی‌طرفی ایران از سوی احمدشاه قاجار
۹ آبان ۱۲۹۳ارتش انگلیس، متشکل از سربازان انگلیسی و هندی، با اعلام هدف حفظ امنیت میدان‌های نفتی و پالایشگاه آبادان، در جنوب ایران استقرار یافت
۱۲ آبان ۱۲۹۳صدور مواد غذایی به خارج از ایران به علت شیوع قحطی ممنوع اعلام شد
۱۶ آبان ۱۲۹۳روستاییان خوزستان برای دفاع در مقابل نیروهای انگلیسی اعلام آمادگی کردند
۳۰ آبان ۱۲۹۳بصره به تصرف انگلیسی‌ها درآمد
۱۳ آذر ۱۲۹۳آغاز دوره سوم مجلس شورای ملی در تهران
۱۹۱۵ میلادی
دی ۱۲۹۳کارکنان اروپایی شرکت نفت ایران و انگلیس برای محافظت در برابر نیروهای عثمانی و عشایر مخالف، از اهواز و آبادان به خرمشهر منتقل شدند
۱۱ دی ۱۲۹۳عثمانی به بصره حمله کردند
۱۱ دی ۱۲۹۳عثمانی به خاک ایران حمله کرد
۱۲ دی ۱۲۹۳تبریز و ارومیه به تصرف ارتش عثمانی درآمد
۲۴ دی ۱۲۹۳ویلهلم واسموس آلمانی با هدف تبلیغ و تحریک خوانین عشایر علیه متفقین به بوشهر رفت
۲۸ دی ۱۲۹۳پیمان ۱۹۱۵ میان روسیه و انگلستان بسته شد که مطابق آن ایران به دو منطقه نفوذ تقسیم می‌شد و هزینه‌های ارتش متفقین به دوش ایران می‌افتاد
۴ بهمن ۱۲۹۳ارتش روسیه به ایران حمله کرد قوای خود را در مرزهای شمالی مستقر ساخت
۶ بهمن ۱۲۹۳سپاه روس و عثمانی در تبریز و ارومیه درگیر شدند
۸ بهمن ۱۲۹۳سپاه عثمانی از قوای روس شکست خورد و آذربایجان به تصرف روس‌ها درآمد
۱۶ بهمن ۱۲۹۳انبارهای شرکت نفت توسط اعراب باوندی تخریب شد و صدور نفت قطع گردید
۲۵ بهمن ۱۲۹۳محمدحسن میرزا (ولیعهد) به فرمانفرمایی آذربایجان منتصب شد
۳ اسفند ۱۲۹۳امیر حشمت با رهبری عشایر مخالف متفقین، برای ورود به کرمانشاهان تلاش کرد
۱۲ اسفند ۱۲۹۳عشایر مخالف انگلستان با اعراب تحت فرمان شیخ خزعل وارد درگیری شدند
۱۷ اسفند ۱۲۹۳کنسول آلمان در بوشهر توسط نیروهای انگلیسی بازداشت شد و تلاش‌های ناموفق برای دستگیری واسموس انجام گرفت
۲۰ اسفند ۱۲۹۳مستوفی الممالک از ریاست وزرایی استعفا داد و میرزا حسن خان مشیرالدوله جایگزین او شد
اسفند ۱۲۹۳حفر چاه‌های جدید نفتی با تلاش شرکت نفت و با وجود جنگ جهانی در حال پیشرفت بود
۹ فروردین ۱۲۹۴علمای شیعه نجف علیه نیروهای متفقین فتوای جهاد دادند
۱۰اردیبهشت ۱۲۹۴مشیرالدوله از مقام ریاست وزرایی استعفا داد
۱۲اردیبهشت ۱۲۹۴عین‌الدوله به نخست‌وزیری رسید
۲۱ خرداد ۱۲۹۴عشایر تنگستان به واحد نظامی انگلیس در بوشهر حمله کردند
۱۱ تیر ۱۲۹۴عین‌الدوله استعفا داد
مرداد - شهریور ۱۲۹۴عشایر تنگستان و گروه رئیس علی دلواری به مواضع نیروهای نظامی انگلستان حمله کردند
۵ مرداد ۱۲۹۴مستوفی الممالک دوباره به ریاست وزرایی منصوب شد
۱۳ مرداد ۱۲۹۴سربازان روس به سوی تهران حرکت کردند
۱۹ مرداد ۱۲۹۴ارتش انگلیس بوشهر را اشغال کرد ژاندارمری خلع‌سلاح شد
۲۱ مرداد ۱۲۹۴نیروهای انگلیس به روستای دلوار حمله و آن را تخریب کردند
۱۱ شهریور ۱۲۹۴رئیس علی دلواری به دست نیروهای انگلیسی کشته شد
۹ آبان ۱۲۹۴قانون سربازگیری تصوب شد
۱۴ آبان ۱۲۹۴قیمت گندم افزایش یافت و به علت خرید غله توسط ارتش انگلستان قحطی در سیستان شایع شد
۲۰ آبان ۱۲۹۴کمیته دفاع ملی تشکیل شد. مذاکرات مجلس برای انتقال پایتخت از تهران به اصفهان آغاز گردید.
۲۳ آبان ۱۲۹۴احمد شاه از انتقال پایتخت از تهران به اصفهان انصراف داد
۱۵ آذر ۱۲۹۴محاصرهٔ الکوت در بین‌النهرین از سوی نیروهای عثمانی آغاز شد
۲۲ آذر ۱۲۹۴مجلس شورای ملی منحل شد
۲۶ آذر ۱۲۹۴ساوه توسط ارتش روسیه به تصرف درآمد و کمیته دفاع ملی از قم به اصفهان رفت
۱ دی ۱۲۹۴مستوفی الممالک استعفا داد و عبدالحسین میرزا فرمانفرما به ریاست وزرایی درآمد
۱۹۱۶ میلادی
۱۴ دی ۱۲۹۴قم و کاشان توسط ارتش روس به تصرف درآمدند
۱۴ دی ۱۲۹۴کمیته دفاع ملی از اصفهان به سوی کرمانشاه حرکت کرد
۱۵ دی ۱۲۹۴قوای ملی ایران (کمیته دفاع ملی) با ارتش روس درگیر شدند
۲۵ دی ۱۲۹۴قوای ملی در درگیری پراکنده در غرب ایران از ارتش روس شکست خورد
۳ اسفند ۱۲۹۴کمیته دفاع ملی به قصر شیرین عقب نشینی کرد
۴ اسفند ۱۲۹۴کرمانشاه، آخرین مقر کمیتهٔ دفاع ملی، به تصرف ارتش روس درآمد
۱۰ اسفند ۱۲۹۴فرمانفرما از ریاست وزرایی استعفا داد
۱۱ اسفند ۱۲۹۴نظامیان انگلیس به جنوب ایران وارد شدند و تفنگچیان جنوب ایران معروف به پلیس جنوب تشکیل شد
۱۳ اسفند ۱۲۹۴سپهدار تنکابنی به سمت ریاست وزرایی درآمد
۹ اردیبهشت ۱۲۹۵نیروهای انگلیسی تحت محاصره در الکوت در برابر ارتش عثمانی تسلیم شدند
۱۰ اردیبهشت ۱۲۹۵کمیته دفاع ملی در قصر شیرین منحل شد هیئت مدافعان وطن تشکیل گردید
۱۵ اردیبهشت ۱۲۹۵روس‌ها به قصر شیرین لشکرکشی کردند
۱۵ خرداد ۱۲۹۵اعراب در حجاز شورش کردند
۱۰ تیر ۱۲۹۵کرمانشاه به دست ارتش عثمانی و میلیون ایرانی افتاد ارتش روس از این شهر عقب‌نشینی کرد
۲۰ مرداد ۱۲۹۵همدان توسط ارتش عثمانی به تصرف درآمد
۲۶ مرداد ۱۲۹۵با پخش شایعهٔ ورود ارتش عثمانی به پایتخت، ارامنه از تهران گریختند
۱۰ شهریور ۱۲۹۵کمیته مجازات تشکیل شد
۱۵شهریور ۱۲۹۵روزنامه کاوه در برلین انتشار یافت
۱۹۱۷ میلادی
۲۲۵ بهمن ۱۲۹۵توافقنامه‌ای میان خوانین بختیاری و نمایندگان انگلستان امضا شد که طبق آن شیخ خزعل با آنان متحد و از منافع نفتی انگلیس در خوزستان حمایت می‌کرد
۲۸ بهمن ۱۲۹۵میرزا اسماعیل خان، مدیر انبار غله دولتی، ترور شد
۱۷ اسفند ۱۲۹۵حزب دمکرات آذربایجان به رهبری شیخ محمد خیابانی تشکیل شد
۱۷- ۲۰ اسفند ۱۲۹۵بغداد به دست نیروهای انگلیس افتاد
۱۷ - ۲۱ اسفند ۱۲۹۵نیکلای دوم، تزار روسیه، در پی انقلاب فوریه از سلطنت برکنار شد
۲۸ اسفند ۱۲۹۵هیئتی به سرپرستی سید ضیاء طباطبایی برای گفتگو با دولت جدید انقلابی روسیه به پتروگراد اعزام شد
۱۷ فروردین ۱۲۹۶ایالات متحده با اعلان جنگ علیه آلمان، به جنگ جهانی وارد شد
۱۰ خرداد ۱۲۹۶علاء السلطنه به ریاست وزرایی منصوب شد
۱۷ خرداد ۱۲۹۶میرزا محسن مجتهد به دست کمیته مجازات ترور شد
۱۵ تیر ۱۲۹۶بندر عقبه به تصرف شورشیان عرب به رهبری لورنس عربستان درآمد
۱۶- ۱۷ آبان ۱۲۹۶در پی انقلاب اکتبر، بلشویک‌ها در پتروگراد تبدیل به قدرت حاکم شدند.
۲۵ آذر۱۲۹۶همهٔ عهدنامه‌های تزاری با ایران از سوی بلشویک‌ها لغو شد
۲ دی ۱۲۹۶دولت جدید روسیه پیمان صلحی با آلمان امضا کرد
۱۹۱۸ میلادی
۲۵ دی ۱۲۹۶عین الدوله استعفا داد و مستوفی الممالک به ریاست وزرایی رسید
۸ بهمن ۱۲۹۶فرستادهٔ دولت نوپای شوروی به تهران رسید
۸ بهمن ۱۲۹۶شهرهای همدان، سنندج و آذربایجان از سوی قوای باقی‌ماندهٔ ارتش روسیه غارت شدند
۸ بهمن ۱۲۹۶قحطی شیوع یافت و دمپختک میان مردم تهران توزیع شد
۲۹ بهمن ۱۲۹۶وزارت امور خارجه ایران خواستار لغو پیمان ۱۹۰۷ و تخلیهٔ جنوب ایران توسط دولت انگلیس شد.
۹ اسفند ۱۲۹۶مردم علیه دولت انگلستان در میدان توپخانهٔ تهران تظاهرات کردند
۹ اسفند ۱۲۹۶همگی روزنامه‌های تهران و ولایات از سوی دولت توقیف شد
۱۲ اسفند ۱۲۹۶پیمان صلح برست لیتوفسک میان آلمان و شوروی امضا شد
۱۶ اسفند ۱۲۹۶با گسترش قحطی در کرمانشاه نانوایی‌ها غارت شدند
۸ فروردین ۱۲۹۷بیماری تیفوس در شمال غرب و غرب ایران شیوع یافت
۱۲ فروردین ۱۲۹۷چریک‌های دشتستانی و تنگستانی با ارتش انگلیس در جنوب فارس درگیر شدند
اردیبهشت ۱۲۹۷عشایر قشقایی به شیراز وارد و به نیروی نظامی انگلیس حمله کردند
۱۶ اردیبهشت ۱۲۹۷یهودیان ایرن برای پشت سر گذاشتن قحطی از آمریکا تقاضای کمک مالی کردند
۱ خرداد ۱۲۹۷عشایر و ایلات فارس علیه نیروهای انگلیس مستقر در ایران قیام کردند
۲۷ خرداد ۱۲۹۷گزارش کمک مالی ۱۵۰۰۰ دلاری آمریکا به یهودیان ایران منتشر شد
۱۵ مرداد ۱۲۹۷برخی از اعضای کمیته مجازات دستگیر شدند
۴ شهریور - ۲۳ شهریور ۱۲۹۶آخرین تهاجم عثمانی‌ها در جنگ نبرد باکو بود
شهریور - مهر ۱۲۹۷بلغارستان و عثمانی با پذیرفتن شکست در جنگ جهانی تسلیم شدند
آبان ۱۲۹۷اتریش تسلیم شد
آبان ۱۲۹۷هیئت آمریکایی برای کمک به قحطی‌زدگان به ایران وارد شد
۲۲ آبان ۱۲۹۷پایان جنگ اول جهانی اعلام شد
۱۰ آذر ۱۲۹۷ارتش عثمانی از ایران خارج گردید
۱۹ آذر ۱۲۹۷دولت انگلیس طی نامه‌ای استقلال دولت ایران را به رسمیت شناخت و قول داد که پیمان ۱۹۰۷ لغو شود و پلیس جنوب به دولت ایران واگذار گردد
۱۹۱۹ میلادی
۱۴ دی ۱۲۹۷طاعون و آنفولانزا در جنوب ایران شایع شد
۲۷ دی ۱۲۹۷برگزاری کنفرانس صلح پاریس و بسته‌شدن پیمان ورسای بین متفقین و آلمان
اسفند ۱۲۹۷ایران دعاوی خود را در کنفرانس صلح ورسای ارائه کرد
۱۷ مرداد ۱۲۹۸پیمان ۱۹۱۹ میان انگلستان و دولت وثوق الدوله امضا شد
۱۹۲۰ میلادی
۱۹ دی ۱۲۹۸سازمان ملل متفق نخستین نشست خود را در لندن برگزار کرد
۱۹ فروردین ۱۲۹۹تبریز به دست هواداران شیخ محمد خیابانی تصرف شد
۲۸ اردیبهشت ۱۲۹۹ارتش سرخ شوروی به انزلی وارد شد نیروهای انگلیسی از رشت و منجیل و عقب‌نشینی کردند
۱۳ خرداد ۱۲۹۹نیروهای میرزا کوچک خان جنگلی به رشت وارد شدند و حکومت جمهوری سوسیالیستی ایران را اعلام کردند
خرداد ۱۲۹۹حزب کمونیست ایران تشکیل شد
ا تیر ۱۲۹۹اولین کنگره حزب کمونیست ایران در انزلی تشکیل شد
۸ تیر ۱۲۹۹دلیران تنگستان سرکوب شدند و شیخ حسین چاه‌کوتاهی توسط ارتش انگلیس در جنوب ایران کشته شد
تیر ۱۲۹۹اجرای پیمان ۱۹۱۹ توسط مشیرالدوله به تعلیق درآمد
۱۹ مرداد ۱۲۹۹دولت عثمانی مستقر در استانبول و متفقین پیمان سور را امضا کردند که از سوی کمالیست‌ها به رسمیت شناخته نشد
شهریور ۱۲۹۹مخبرالسلطنه با مأموریت سرکوب قیام شیخ محمد خیابانی به آذربایجان رسید
۲۲ شهریور ۱۲۹۹هواداران شیخ محمد خیابانی در تبریز شکست خوردند خودش به دست قوای دولتی کشته شد
۱۸ آذر ۱۲۹۹۳۰۰۰ کارگر هندی شرکت نفت ایران و انگلیس در منطقهٔ نفتی در اعتراض به شرایط کار و زندگی خود اعتصاب کردند
۱۹ آذر ۱۲۹۹کارگران ایرانی به اعتصاب کارگران هندی پیوستند
۱۹۲۱ میلادی
۳ اسفند ۱۲۹۹رضا خان سردار سپه با هم‌دستی سیدضیاءالدین طباطبایی کودتا کردند
۲۳ اسفند ۲۹۹کارگران هندی و ایرانی شرکت نفت در آبادان اعتصاب کردند
۱۳ فروردین ۱۳۰۰کلنل پسیان، قوام السلطنه را دستگیر کرد و اموالش در خراسان به دستور سید ضیاءالدین طباطبایی مصادره شد
۲۵ اردیبهشت ۱۳۰۰ارتش انگلیس از ایران خارج شد
۴ خرداد ۱۳۰۰سید ضیاءالدین از ریاست دولت عزل شد و قوام السلطنه جای او را گرفت
۱۳ تیر ۱۳۰۰صنعت نفت ایران با اعتصاب‌های گستردهٔ کارگری روبه‌رو شد
مرداد ۱۳۰۰کلنل محمد تقی خان پسیان از دولت قوام السلطنه سرپیچی کرد
۱۷ شهریور ۱۳۰۰بلشویک‌ها گیلان را ترک کردند
۹ مهر ۱۳۰۰نیروی ژاندارم از کردهای قوچان شکست خورد و محمدتقی خان پسیان کشته شد
۱۱ آذر ۱۳۰۰میرزا کوچک خان جنگلی در برف و کولاک کوه‌های گیلان درگذشت

جستارهای وابسته

منابع
    • اتابکی، تورج (۲۶ آبان ۱۳۹۳). «گاهشمار؛ جنگ جهانی اول در ایران». بی بی سی فارسی. دریافت‌شده در ۸ آذر ۱۳۹۳.
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.