فرمانده کل نیروهای مسلح ایران

فرمانده کل نیروهای مسلح یا فرمانده کل قوا عنوانی است که امروزه در نظام جمهوری اسلامی ایران به فرماندهٔ کل نیروهای مسلح این کشور اطلاق می‌شود که از سال ۱۳۶۰ و مطابق با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر عهدهٔ مقام رهبری می‌باشد.[1]

فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
نشان رسمی ایران
متصدی کنونی
سید علی خامنه‌ای
از ۱۴ خرداد ۱۳۶۸
ستاد فرماندهی کل قوا
اقامت‌گاهدفتر مقام معظم رهبری
مدت دورهطول عمر[persian-alpha 1]
بنیادگذاری۱۵ مرداد ۱۲۸۵ (۱۱۴ سال پیش)
نخستین دارندهمظفرالدین‌شاه قاجار

پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران از آن به عنوان بزرگ‌ارتشتاران یاد می‌شده‌است. بزرگ‌ارتشتاران عنوانی رسمی و نظامی بوده‌است که در دوره پهلوی برای مقام فرماندهی سه نیروی مسلح کشور ایران بکار می‌رفت و دارنده آن محمدرضا شاه پهلوی بود که با وقوع انقلاب اسلامی، از بین رفت.

طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی، اعلام جنگ و صلح و بسیج نیروها، همچنین نصب و عزل و قبول استعفای رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، فرماندهان کل و فرماندهان عالی ارتش، سپاه و نیروی انتظامی از اختیارات رهبری است. فرمانده کل فعلی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران سید علی خامنه‌ای است.

فهرست
ر. نگاره نام دوران تصدی طول دوران درجه شاخه نظامی
• دولت علّیه ایران (۱۲۸۵–۱۳۰۴) •
۱ شاه
مظفرالدین شاه		 ۱۵ مرداد ۱۲۸۵ ۱۲ دی ۱۲۸۵ ۱۴۹ روز ن/م ن/م
۲ شاه
محمدعلی شاه		 ۱۲ دی ۱۲۸۵ ۲۵ تیر ۱۲۸۸ ۲ سال، ۱۹۴ روز ن/م ن/م
– نایب‌السلطنه
علیرضا عضدالملک		 ۲۵ تیر ۱۲۸۸[2] ۳۰ شهریور ۱۲۸۹ ۱ سال، ۵۶ روز ن/م ن/م
– نایب‌السلطنه
ابوالقاسم ناصرالملک		 ۳۰ شهریور ۱۲۸۹[2] ۲۹ تیر ۱۲۹۳ ۳ سال، ۳۱۴ روز ن/م ن/م
۳ شاه
احمد شاه		 ۲۹ تیر ۱۲۹۳[2] ۲۵ بهمن ۱۳۰۳ ۱۰ سال، ۲۰۸ روز ن/م ن/م
۴ نخست‌وزیر
رضا خان[persian-alpha 2]		 ۲۵ بهمن ۱۳۰۳[3] ۲۴ آذر ۱۳۰۴ ۳۰۴ روز سرتیپ
قشون ایران
(۱۲۷۳–۱۳۰۰)
ارتش شاهنشاهی ایران
(۱۳۰۰–۱۳۰۴)
• کشور شاهنشاهی ایران (۱۳۰۴–۱۳۵۷) •
۱ شاه
رضا شاه		 ۲۴ آذر ۱۳۰۴ ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ ۱۵ سال، ۲۷۵ روز ن/م[persian-alpha 3]
قشون ایران
(۱۲۷۳–۱۳۰۰)
ارتش شاهنشاهی ایران
(۱۳۰۰–۱۳۰۴)
۲ شاه
محمدرضا شاه		 ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ ۳۰ تیر ۱۳۳۱ ۱۰ سال، ۳۰۹ روز ن/م[persian-alpha 4]
۳ نخست‌وزیر
محمد مصدق[persian-alpha 5]		 ۳۰ تیر ۱۳۳۱ ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ۱ سال، ۲۹ روز ن/م ن/م
(۲) شاه
محمدرضا شاه		 ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ۲۵ سال، ۱۷۶ روز آریابد
• جمهوری اسلامی ایران (۱۳۵۷–اکنون) •
- رهبر انقلاب
سید روح‌الله خمینی		 ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ ۱۲ آذر ۱۳۵۸ ۲۹۵ روز ن/م ن/م
۱ رهبر
سید روح‌الله خمینی		 ۱۲ آذر ۱۳۵۸[persian-alpha 6] ۱۶ بهمن ۱۳۵۸ ۶۴ روز ن/م ن/م
۲ رئیس‌جمهور
ابوالحسن بنی‌صدر[persian-alpha 7]		 ۳۰ بهمن ۱۳۵۸[7] ۲۰ خرداد ۱۳۶۰[8] ۱ سال، ۱۱۱ روز ن/م ن/م
(۱) رهبر
سید روح‌الله خمینی		 ۲۰ خرداد ۱۳۶۰ ۱۳ خرداد ۱۳۶۸ ۷ سال، ۳۵۸ روز ن/م ن/م
۳ رهبر
سید علی خامنه‌ای		 ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ اکنون ۳۱ سال، ۳۶۳ روز ن/م[persian-alpha 8]

جستارهای وابسته

یادداشت
  1. به تشخیص مجلس خبرگان رهبری
  2. برگزیده از سوی مجلس شورای ملی.
  3. سرتیپ تا پیش از شاهنشاهی.
  4. سروان[4] تا پیش از شاهنشاهی.
  5. مصدق با دریافت اختیارات فوق‌العاده از سوی شاه، تمام قدرت اجرایی کشور را در اختیار گرفت.[5] وی با این که فقط دو پست نخست‌وزیری و وزارت جنگ (نام آن را به وزارت دفاع ملی تغییر داده بود) را در اختیار داشت، اما اقتداری فراتر از آنچه که شاه به عنوان فرمانده کل قوا از قانون اساسی مشروطه دریافته کرده بود، در اختیار داشت و فرماندهان ارتش و ژاندارمری را عزل و نصب می‌نمود.[6]
  6. با تأیید قانون اساسی توسط ملت در جریان همه پرسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فرماندهی کل نیروهای مسلح بنا به اصل ۱۱۰ قانون اساسی رسماً در اختیار رهبری قرار گرفت.
  7. برگزیده از سوی رهبری.
  8. وی سرپرستی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را بر عهده داشت.[9] در آن زمان، سپاه فاقد درجات نظامی بود.

منابع
  1. «اصول مرتبط با رهبرى در قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران». دفتر مقام معظم رهبری. دریافت‌شده در ۲۳ دی ۱۳۹۵.
  2. شیخ‌الاسلامی، محمدجواد (۲۸ ژوئیه ۲۰۱۱) [۱۵ دسامبر ۱۹۸۴]. «AḤMAD SHAH QĀJĀR». در یارشاطر، احسان. دانشنامه ایرانیکا (به انگلیسی). ۱: فصل ۶. نیویورک: انتشارات دانشگاه کلمبیا. صص. صص ۶۵۷-۶۶۰.
  3. دانیل, التون (2012). تاریخ ایران. ای‌بی‌سی-سی‌ال‌آی‌او. p. ص ۱۳۶. ISBN 0313375097.
  4. فردوست، حسین (۱۳۶۹). شهبازی، عبدالله، ویراستار. ظهور و سقوط سلطنت پهلوی. ۱. تهران: انتشارات مؤسسه اطلاعات. ص. ص ۵۶. شابک ۹۷۸۹۶۴۴۲۳۱۵۰۶.
  5. بوکن، جیمز (۲۰۱۳). ایام‌الله: انقلاب در ایران و پیامدهای آن. سایمون اند شوستر. ص. ص ۶۴. شابک ۱۴۱۶۵۹۷۷۷۸.
  6. پرادوس، جان (۲۰۰۶). امنیت برای دموکراسی:جنگ‌های پنهان سی‌آی‌ای. ایوان آر دی. صص. صص۱۰۲-۱۰۳. شابک ۱۶۱۵۷۸۰۱۱۴.
  7. «حکم انتصاب آقای بنی‌صدر به سمت فرماندهی کل قوا». مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. دریافت‌شده در ۱۲ بهمن ۱۳۹۵.
  8. «حکم عزل ابوالحسن بنی‌صدر به سمت فرماندهی نیروهای مسلح». مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. دریافت‌شده در ۱۲ بهمن ۱۳۹۵.
  9. «نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای». دفتر حفظ و نشر آثار آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای. ۱ فروردین ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۳ دی ۱۳۹۵.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.