معاهده پاریس
معاهده پاریس در مارس ۱۸۵۷ میلادی پس از دومین نبرد انگلیس با ایران برسر مسئله هرات جهت صلح بین دو کشور در پاریس منعقد گردید.
انگلیس با تصرف بخش‌هایی از جنوب ایران (بنادر خرمشهر و بوشهر و جزایر جنوب در خلیج فارس) ناصرالدین شاه قاجار را مجبور به قبول قرارداد پاریس (۱۸۵۶) کرد. بر طبق این پیمان،ایران از ادعای خود بر هرات چشم پوشی کرد و هرات در ۱۸۶۳ به افغانستان ملحق گشت و ایران موجودیت کشوری به نام افغانستان را به رسمیت شناخت. در سال ۱۸۸۷ بلوچستان توسط انگلیس‌ها به هند (تحت حکومت بریتانیا) ملحق شد.
| از سلسله مباحث |
| ایران قاجاری (۱۷۹۶–۱۹۲۵) |
|---|
.svg.png.webp) |
 درگاه ایران |
جدایی هرات از ایران توسط انگلیسی‌ها
اعلان جنگ انگلستان یا بطور مشخص کمپانی هند شرقی علیه ایران، در واقع یکی از ترفندهای ماهرانه و ماجراجویانه سیاست خارجی انگلیس در آسیا بود که به مدد آن، تا پیش از این نیز، تصرفات خود را در این قاره گسترش داده بود.[1]
در دوران معروف به بازی بزرگ ماموران بریتانیایی در هرات فعال بودند و از جدایی هرات از حکومت ایران پشتیبانی می‌کردند.
در ۱۲۴۹ هجری قمری عباس میرزا از سوی فتح‌علی شاه قاجار مامور پس گرفتن هرات از افغان‌ها شد. مرگ عباس میرزا در راه مشهد این کار را ناتمام گذاشت. محمد شاه قاجار نیز کوششی برای فتح هرات کرد که ناکام ماند. در زمان ناصرالدین شاه قاجار دوست محمدخان، حاکم کابل و قندهار هرات را گرفت. نیروهای ناصرالدین شاه تحت فرمان حسام‌السلطنه هرات را محاصره کردند و در سال ۱۲۷۳ هجری قمری این شهر را گرفتند.
با مداخلات بریتانیا در جنوب ایران و بحرانی شدن روابط ایران و بریتانیا طی عهدنامه‌ای که در ۱۲۷۳ هجری قمری (۱۸۵۷ میلادی) در پاریس بین نماینده ایران و سفیر بریتانیا امضا شد قرار شد که نیروهای بریتانیا از بنادر و جزایر جنوب ایران خارج شوند و در عوض ایران نیز سپاهیان خود را از هرات فراخواند و کشور افغانستان را به رسمیت شناخت. پس از جنگ هرات بسال ۱۲۴۹ هجری قمری قسمت‌های از شرق هریرود به بعد (شامل هرات) به افغانستان ضمیمه گردید و بعدها نیز تلاشی جهت بازپس‌گیری آن نشد.
جستارهای وابسته
پانویس
- گرانتوسگی: تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمه کریم کشاورز، تهران، ۱۳۴۵.
- مرتضی راوندی: تاریخ اجتماعی ایران، تهران، ۱۳۵۴.
- کارل مارکس: استعمار در آسیا - هند، پارس، افغانستان
پیوند به بیرون
- انتقاد مارکس از اشغال استعماری بوشهر و خرمشهر
- کارل مارکس: ایران و توطئه انگلیس
- تجربه پارس و چین در جنگ‌های نامنظم
- خاندان صفوی
- معاهده پاریس
| میان ایران و سایر کشورها | عهدنامه فینکنشتاین؛ ایران و فرانسه (۱۸۰۷) • عهدنامه مجمل؛ ایران و انگلستان (۱۸۰۹) • عهدنامه مفصل؛ ایران و انگلستان (۱۸۱۲) •
عهدنامه گلستان؛ ایران و روسیه (۱۸۱۳) • عهدنامه ترکمانچای؛ ایران و روسیه (۱۸۲۸) • معاهده پاریس؛ ایران و انگلیس (۱۸۵۶) • قرارداد گلداسمید؛ میان ایران و انگلیس (۱۸۷۲) •پیمان آخال؛ ایران و روسیه (۱۸۸۱) • قرارداد ۱۹۱۹؛ میان ایران و انگلیس (۱۹۱۹) • قرارداد ایران و شوروی (۱۹۲۱) |  |
|---|---|---|
| میان ایران و اتباع و شرکت‌های خارجی | امتیازنامه رویتر • قرارداد دارسی • امتیاز خوشتاریا • امتیاز کشتیرانی در رود کارون • تأسیس بانک شاهی • استخراج معادن • امتیاز راه‌آهن جلفا به قزوین • امتیاز انحصار توتون و تنباکوی ایران • قرارداد لاتاری | |
| میان سایر کشورها درباره ایران | ||
| مرتبط | ||
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}