پیاده‌روی اربعین

پیاده‌روی اربعین بزرگترین گردهمایی عمومی سالانه در جهان است.[1][2] این مراسم شامل حرکت شمار زیادی از مسلمانان شیعه به سمت شهر کربلا، در جنوب بغداد، به منظور جمع شدن همهٔ آن‌ها در چهلمین روز پس‌ از کشته شدن حسین بن علی، سومین امام شیعیان در واقعهٔ عاشورا می‌شود. [3]

پیاده‌روی اربعین
میلیون‌ها مسلمان پس از پیاده‌روی از مناطق گوناگون در اطراف حرم حسین بن علی در کربلا جمع می‌شوند
وضعیتفعال
دستهگردهم‌آیی مذهبی
تاریخ(ها)اربعین، ۲۰ صفر
بسامدسالیانه
کشورعراق
شرکت کنندگانشیعیان،
ظرفیتنامحدود
شیعه
درگاه تشیع
عقاید
فروعنماز • روزه • خمس • زکات • حج • جهاد • امر به معروف • نهی از منکر • تولی • تبری
عقاید برجستهمهدویت: غیبت (غیبت صغرا، غیبت کبرا)، انتظار، ظهور و رجعت • بدا • شفاعت و توسل • تقیه • عصمت • مرجعیت، حوزه علمیه و تقلید • ولایت فقیه • متعه • شهادت ثالثه • جانشینی محمد • نظام حقوقی
شخصیت‌ها
چهارده معصوممحمد • علی • فاطمه • حسن • حسین • سجاد • باقر • صادق • کاظم • رضا • جواد (تقی) • هادی (نقی) • حسن (عسکری) • مهدی
صحابه محترم نزد شیعهسلمان فارسی • مقداد بن اسود • میثم تمار • ابوذر غفاری • عمار یاسر • بلال حبشی • جعفر بن ابی‌طالب • مالک اشتر • محمد بن ابوبکر • عقیل • عثمان بن حنیف • کمیل بن زیاد • اویس قرنی • ابوایوب انصاری • جابر بن عبدالله انصاری • ابن‌عباس • ابن مسعود • ابوطالب • حمزه • یاسر • عثمان بن مظعون • عبدالله بن جعفر • خباب بن ارت • اسامة بن زید • خزیمة بن ثابت • مصعب بن عمیر • مالک بن نویره • زید بن حارثه
زنان: فاطمه بنت اسد • حلیمه • زینب • ام کلثوم بنت علی • اسماء بنت عمیس • ام ایمن • صفیه بنت عبدالمطلب • سمیه
رجال و علماکشته‌شدگان کربلا • فهرست رجال حدیث شیعه • اصحاب اجماع • روحانیان شیعه • عالمان شیعه • مراجع تقلید
مکان‌های متبرک
مکه و مسجدالحرام • مدینه، مسجد النبی و بقیع • بیت‌المقدس و مسجدالاقصی • نجف، حرم علی بن ابی‌طالب و مسجد کوفه • کربلا و حرم حسین بن علی • کاظمین و حرم کاظمین • سامرا و حرم عسکریین • مشهد و حرم علی بن موسی الرضا
دمشق و زینبیه • قم و حرم فاطمه معصومه • شیراز و شاه‌چراغ • کاشمر و حمزه بن حمزه بن موسی بن جعفر امامزاده سید مرتضی و آرامگاه سید حسن مدرس • آستانه اشرفیه و سید جلال‌الدین اشرف • ری و حرم شاه عبدالعظیم
مسجد • امامزاده • حسینیه
روزهای مقدس
عید فطر • عید قربان (عید اضحی) • عید غدیر خم • محرّم (سوگواری محرم)، تاسوعا، عاشورا و اربعین) • عید مبعث • میلاد پیامبر • تولد ائمه • ایام فاطمیه
رویدادها
رویداد مباهله • رویداد غدیر خم • سقیفه بنی‌ساعده • فدک • رویداد خانه فاطمه زهرا • قتل عثمان • جنگ جمل • نبرد صفین • نبرد نهروان • واقعه کربلا • مؤتمر علماء بغداد • حدیث ثقلین • اصحاب کسا • آیه تطهیر •
کتاب‌ها
قرآن • نهج‌البلاغه • صحیفه سجادیه
کتب اربعه: الاستبصار • اصول کافی • تهذیب الاحکام • من لایحضره الفقیه
مصحف فاطمه • مصحف علی • رساله حقوق • اسرار آل محمد
وسائل‌الشیعه • بحارالانوار • الغدیر • مفاتیح‌الجنان
تفسیر مجمع‌البیان • تفسیر المیزان • کتب شیعه
شاخه‌ها
دوازده‌امامی (اثنی‌عشری) • اسماعیلیه • زیدیه • غلاه • واقفیه
منابع اجتهاد
کتاب (قرآن) • سنت (روایات پیامبر و ائمه) • عقل • اجماع

پیاده‌روی اربعین در زمان حکومت صدام حسین ممنوع بود.[4] این مراسم میلیونی یکی از قدرتمندترین نمادهای همبستگی میان جهان تشیع است.[5] در گردهمایی اربعین از جمله گروه‌های مسلمانان شیعه، مسلمانان سنی، مسیحی، ایزدی و پیروان دیگر آیین‌ها هم در آن حضور داشته‌اند..[6][7]

تاریخچه

به گفته برخی پژوهشگران، راهپیمایی در روز اربعین از زمان امامان شیعه در بین شیعیان رایج بوده‌است. سید محمدعلی قاضی طباطبایی، راهپیمایی اربعین را سنت و رفتار مداومِ شیعیان از زمان ائمه دانسته که در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز به این حرکت پایبند بوده‌اند.[8]

گفته شده‌است این سنت فراموش شده را محدث نوری (زادروز:۱۴ دی ۱۲۱۷ خورشیدی تاریخ مرگ: ۸ مهر ۱۲۸۱ خورشیدی) احیا کرد.[9] نویسنده کتاب ادب الطف در گزارشی از مراسم اربعین در کربلا، اجتماع در این مراسم را به اجتماع مسلمانان در مکه تشبیه و به حضور هیئت‌های عزاداری در آن اشاره کرده که برخی به ترکی، عربی، فارسی و اردو مرثیه می‌خوانده‌اند. ادب الطف در سال ۱۳۸۸ق/۱۹۶۷م منتشر شده و نویسنده آن، جمعیت راهپیمایان اربعین را بیش از یک میلیون نفر تخمین زده‌است.[10]

با وارد شدن اولین نوع از اتومبیل‌ها به منطقه، سفرهای کاروانی تعطیل شده و مسافرتها به گونه جدید شکل گرفت. آنگاه پس از مدتی و با مطرح شدن سید محمود حسینی شاهرودی به عنوان یکی از استادان و مدرسان با نفوذ معنوی و قابل توجه حوزه نجف به علت التزام و اصرار وی در پیاده رفتن به کربلا، مجدداً مسئله پیاده رفتن به کربلا به عنوان یک سفر مقدس در بین طلاب نجف رایج شد، ضمن اینکه بعضی از ایرانیان نیز در سفر عتبات احیاناً آنان را همراهی می‌نمودند.

حکومت صدام حسین و ممنوعیت راهپیمایی

در اواخر قرن ۱۴ قمری حزب بعث عراق، با برگزاری مراسم راهپیمایی اربعین مخالفت کرد و گاه با راهپیمایی‌کنندگان با خشونت رفتار می‌شد که موجب کم‌رونق شدن این مراسم گردید.[4]

احیای گسترده مراسم اربعین

حزب بعث عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی سقوط کرد. با سقوط حزب بعث، مراسم راهپیمایی اربعین بار دیگر در عراق احیا شد. از آن سال به بعد هر ساله جمعیت بیشتری نسبت به سال قبل در آن شرکت می‌کند.[4] در آغاز این حرکت دو تا سه میلیون نفر در آن حضور داشتند؛ ولی در سال‌های بعد تعداد زائران شرکت‌کننده در این راهپیمایی به بیش از ده میلیون نفر رسید.[11] و در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ تا ۲۲ میلیون نفر زائر جمعیت گزارش شده‌است.[12][13] با وجود اینکه مراسم کوم میلا هندوها از نظر جمعیت بزرگتر است، این مراسم هر ۱۲ سال یک بار برگزار می‌شود و بنابراین مراسم اربعین بزرگترین مراسم برگزارشده سالیانه است.[1] برخی از اهل تسنن، مسیحیان، ایزدی‌ها و افراد سایر ادیان نیز در این مراسم شرکت می‌کنند.[1][6]

مسافت پیاده‌روی

زائران عراقی از شهرهای خود به سمت کربلا حرکت می‌کنند. اما اکثر زائران ایرانی مسیر نجف تا کربلا را برای پیاده‌روی انتخاب می‌کنند. مسافت پیاده‌روی میان دو شهر حدود ۸۰ کیلومتر است. تعداد ۱۴۵۲ ستون در مسیر نجف به کربلا وجود دارد که فاصله بین هر ستون ۵۰ متر است. برای پیاده‌روی کل مسیر زمانی در حدود ۲۵ تا ۳۰ ساعت لازم است. بهترین زمان برای شروع سفر ۱۶ صفر است.[14]

آداب و رسوم

هوسه‌خوانی از آداب و رسوم عراقی‌ها در مسیر رفتن به کربلا در روز اربعین است؛ هوسه به قصاید ویژه قبایل عربی جنوب عراق گفته می‌شود، این اشعار بیانگر قهرمانی و شجاعت است و برای برانگیختن عزم مردان جهت انجام کارهای سخت و بزرگ استفاده می‌شود. پس از خواندن شاعر حاضران یک بیت از آن را تکرار کرده و حلقه‌وار حرکت می‌نمایند.[15]

آیین عزاداری از پنج روز مانده به اربعین با ورود کاروان شبیه‌خوانی و تعزیه گردانان آغاز می‌شود پس از آن دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی وارد شده و مراسم اصلی در روز اربعین دو ساعت گذشته از ظهر آغاز می‌شود. زائران نزدیک در ورودی حرم امام حسین ایستاده و درحالی که بر سینه‌های خود می‌زنند، مرثیه‌ای را می‌خوانند و تکرار می‌کنند و در پایان سینه‌زنی دست‌ها را به نشانه سلام و تحیت بالا می‌برند.[16]

برپایی موکب‌ها در مسیر پیاده‌روی

همه ساله در مسیر راهپیمایی مکان‌هایی معمولاً به صورت چادرهایی بزرگ با نام موکب (هیئت عزاداری) یا «مضیف»[17] به صورت مردمی و خودجوش برپا می‌شود. در این موکب‌ها خدمات و امکانات بهداشتی و رفاهی به صورت رایگان به زائران ارائه می‌شود.[18] اجتماعات مذهبی عراق، موکب‌های بسیاری جهت استراحت زائرین برپا می‌کنند و رایگان به زائران خدمات می‌هند. مدیریت موکب‌ها به‌شکل مردمی و مستقل از دولت انجام می‌شود.[19]

تعداد این موکب‌های در سال ۱۳۹۴ شمسی ۷۰۰۰ عدد اعلام شده‌است.[20]

مرد عراقی در حال پختن کباب برای زائران پیاده‌روی اربعین

آمار شرکت کنندگان در گردهمایی اربعین

شمار شرکت کنندگان ایرانی در گردهمایی اربعین در سال‌های ۸۹ تا ۹۵ از چهل هزار نفر به دو میلیون و دویست هزار نفر است که نشان دهنده افزایش ۵۵ برابری زائران در مدت ۶ سال است که هر ساله افزایش بیش از ۱۳۰ درصدی یافته‌است و در سال ۹۶ بیش از ۳ میلیون زائر از ایران در این مراسم شرکت کرده‌اند[21]

آمار مختلفی از همه شرکت کنندگان در گردهمایی اربعین ارائه شده‌است. شمار افراد وارد شده به کربلا در سال ۲۰۱۴ نزدیک به ۱۷ میلیون تن گزارش شده‌است.[22] به گزارش روزنامه فرانسوی لوموند در سال ۲۰۱۴ بیش از ۱۷ میلیون نفر علی‌رغم تهدید به حمله (به مراسم اربعین) در کربلا گردهم آمدند،[23] بر اساس منابع دیگر شمار راهپیمایان به سمت کربلا ۲۰ میلیون تن در این سال اعلام شده‌است.[24][25][6]

در سال ۱۳۹۴ (۲۰۱۵) وزیر راه عراق اعلام کرد شمار زائران اربعین از مرز ۲۶ میلیون نفر عبور کرده‌است.[26]

در سال ۱۳۹۷ تا تاریخ ۳ آبان، تعداد ویزای صادر شده برای ایرانیان تعداد ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار عدد بوده‌است. در سال ۱۳۹۸ قرار بر این شد که ویزای عراق و ایران رایگان شود که اول ایران آن را اجرایی کرد و عراق هم چند روز مانده به محرم سال ۱۴۴۱ ه‍.ق روادید کشورش را حذف کرد. از اول محرم تا ۱۰ صفر ۱۳۹۸ فقط از مرز مهران استان ایلام یک میلیون نفر زائر وارد خاک عراق شدند.[27]

خطرها و مشکلات

از آنجایی که بسیاری افراد این مسیر را از شهرهایی مانند نجف (۸۸ کیلومتر فاصله) یا بصره (۶۸۳ کیلومتر فاصله برابر با دو هفته پیاده‌روی) تا کربلا پیاده می‌پیمایند مشکلات آب و هوایی مانند گرمای شدید در روز و سرمایی شدید در شب پیش روی آن‌ها است.[6] همچنین مشکلات امنیتی به دلیل حضور داعش خطرهایی مانند حمله‌های تروریستی را محتمل می‌کند از این رو مراقبت‌های امنیتی ویژه در عراق برقرار می‌شود. در سال ۲۰۱۴ گزارشی از برخوردهای تروریستی در کربلا اعلام نشد اما با حمله به یک مسجد شیعه در شهر عراق ۸ تن کشته شدند.[22]

بعضی از گروهک های تروریستی اسلامگرا، به ویژه تندروهایی چون داعش، شیعیان را مرتد می‌دانند و هم به شیعیان و هم به مکان‌های مذهبی‌شان حمله می‌کنند. داعش و گروههای تروریستی اغلب مراسم اربعین را هدف قرا می‌دهند. در سال ۲۰۱۴ میلادی یک گروه شبه نظامی با حمله انتحاری و موشکی به مراسم اربعین، ده‌ها نفر را کشته‌اند.[6]

یک دختربچه در راهپیمایی اربعین ۱۳۹۴ همراه با مادرش
یک مرد معلول در میان زائرین در راهپیمایی اربعین ۱۳۹۴

پیاده‌روی اربعین از دیدگاه اقتصادی

از آنجا که زیرساخت‌های کشور عراق برای تأمین نیازهای زائران به خصوص تأمین کالاهای اساسی فراهم نیست، هر ساله بخشی از این نیازها از سوی ایران و دیگر کشورها تأمین می‌شود.[28] کالاهای مورد نیاز زائران اربعین بیشتر از سه مرز سومار، خسروی و دریای خرمشهر به عراق صادر می‌شود؛ البته در ایام محرم امکان تردد کامیون‌هایِ حمل بار در مرزهای چذابه و شلمچه در خوزستان، مهران در استان ایلام و مرز خسروی در استان کرمانشاه محدود می‌شود؛ و البته همچنین مرز مهران، که مرز مهمی برای صادرات کالای غیرنفتی ایران به عراق است، به گفتهٔ رئیس اتاق بازرگانی ایلام در این ایام به دلیل تردد به عتبات عالیات تعطیل می‌شود. در ایام محرم مرزهای چذابه و شلمچه در خوزستان، مهران در استان ایلام و مرز خسروی در استان کرمانشاه برای تردد زائران گشوده می‌شود اما به روی کامیون‌های حمل بار بسته خواهد بود. اتاق مشترک بازرگانی پیشنهاد کرده‌است که در ایام اربعین مرز سومار، چیلات، راه دریایی بندر امام به خرمشهر و بازارچه‌های کرمانشاه در نزدیکی مرزهای خسروی و پرویزخان فعال باشند.[29][28]

پرچم

ساخت پرچم‌های بسیار طولانی از جمله کارهایی است که در مراسم پیاده‌روی اربعین صورت می‌پذیرد.[30][31][32][33][34][35] در مورد پرچم علاوه بر ابعاد و جنس پرچم، از مهمترین دغدغه‌ها دسته پرچم و نحوه حمل آن است، امکانی که می‌تواند نگرانی زائر را برای حمل آسان پرچم حل کند. گاهی از متعلقات پرچم مانند دستهٔ پرچم به عنوان جایگزین مونوپاد یا پایه دوربین و گوشی همراه برای گرفتن عکس سلفی در پیاده‌روی اربعین، و همچنین به‌عنوان قابلیتی برای استفاده به عنوان تابلوی کاروان پیاده‌روی اربعین استفاده می‌شود.[36][30][37][38][30][31][32][33][34][35]

رویدادهای مشابه

علاوه بر عراق، راهپیمایی اربعین سالانه در کشورهای دیگری مانند آمریکا، انگلیس و نیجریه برگزار می‌شود.[39]

پیاده‌روی اربعین با مراسم حج مسلمان مقایسه می‌شود اما آن رویداد (حج) سالانه حدود دو میلیون تن را کنار هم جمع می‌کند که خیلی کمتر از پیاده‌روی اربعین است. همچنین کومبه میلا رویداد دیگر قابل مقایسه با اربعین است که با آنکه احتمالاً جمعیت بیشتری در آن حضور می‌یابند اما هر ۳ سال یک بار برگزار می‌گردد.[6]

پیاده‌روی جاماندگان اربعین

پیاده‌روی جاماندگان اربعین یک مراسم عمومی از جنس راهپیمایی است که در روز اربعین در شهرهای مختلف ایران برپا می‌شود. در این برنامه، عده‌ای از مردم که نتوانسته‌اند در پیاده‌روی اربعین در کشور عراق شرکت کنند در مسیرهای مشخصی و معمولاً با مقصد قرار دادن یک مکان مذهبی (همچون بقعه یکی از امامزادگان) در شهرهای خود اقدام به پیاده‌روی می‌کنند.

مسیر اصلی پیاده‌روی جاماندگان اربعین در شهر تهران حدفاصل میدان امام حسین تا حرم عبدالعظیم در شهر ری است. در سال ۱۳۹۵ علاوه بر مسیر فوق، گروه‌های دیگری از راهپیمایان، از دو مبدأ دیگر در خیابان قزوین و میدان جمهوری به سمت شهر ری راهپیمایی کرده‌اند. تعداد راهپیمایان در سال مذکور ۱ میلیون نفر بوده‌است.[40]

جستارهای وابسته

منابع
  1. Piggott, Mark. "20 Million Shia Muslims Brave Isis by Making Pilgrimage to Karbala for Arbaeen". IBtimes. Archived from the original on 24 September 2015. Retrieved 6 October 2015.
  2. "World's Biggest Pilgrimage". huffingtonpost.co.uk. Archived from the original on 26 November 2014. Retrieved 11 November 2017.
  3. «پیاده‌روی اربعین (آیین)». ويکی شيعه. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۲۹.
  4. مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ ش، ص ۱۰۲.
  5. "Free at last from Isis, millions of Muslims stage the greatest religious march in the world". The Independent. 2017-11-09. Retrieved 2017-11-10.
  6. http://www.ibtimes.co.uk/20-million-shia-muslims-brave-isis-by-making-pilgrimage-karbala-arbaeen-1476618
  7. "Irak: des millions de fidèles participent à un pèlerinage chiite" (به فرانسوی). لوموند. 13 December 2014. Retrieved 25 September 2019.
  8. قاضی طباطبایی، تحقیق دربارهٔ اول اربعین سید الشهدا، ۱۳۶۸ش، ص۲.
  9. «زندگی‌نامه میرزا حسین نوری» ، منتشر شده در پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم مورخ (۸/فروردین/۱۳۹۵)
  10. شبر، ادب الطف و شعراء الحسین، ج۱، ص۴۱.
  11. «اربعین، شکوه بیعتی مجدد با امام حسین»، منتشر شده در «خبرگزاری تسنیم» مورخ (۲۹/آذر/۱۳۹۲).
  12. Sim, David. "Arbaeen: World's largest annual pilgrimage as millions of Shia Muslims gather in Karbala". IB Times. Archived from the original on 7 December 2015. Retrieved 8 December 2015.
  13. Cusack, Robert. "Iraq prepares for biggest Shia-Muslim Arbaeen gathering in history". alaraby. Retrieved 24 November 2016.
  14. «چرا پیاده‌روی اربعین ثواب دارد»، منتشر در سایت ایسنا مورخ (۱۷/آذر/۱۳۹۳)
  15. فرهنگ زیارت، ص۱۴۶.
  16. فرهنگ زیارت، ص۱۴۷.
  17. فرهنگ زیارت، ص ۱۶۳.
  18. al-Modarresi, Sayed Mahdi. "World's Biggest Pilgrimage Now Underway, And Why You've Never Heard of it!". The Huffington Post. Retrieved 8 October 2015.
  19. مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ ش، ص ۱۰۰.
  20. Staff writers (14 December 2014). "Arbaeen pilgrimage in Iraq: 17.5 million defy threat". SBS. Retrieved 6 October 2015.
  21. "افزایش ۵۵ برابری زائران ایرانی اربعین در کربلا از سال ۸۹ تا ۹۵".
  22. صفحهٔ اخبار خاورمیانهٔ بی‌بی‌سی
  23. «Irak: plus de 17 millions de chiites réunis à Kerbala malgré la menace d'attentats». لوموند. ۲۰۱۴.
  24. Dearden, Lizzie (25 November 2014). "One of the world's biggest and most dangerous pilgrimages is underway". The Independent. Retrieved 4 October 2015.
  25. Chandra Kharel, Gopi (13 December 2014). "Arbaeen 2014: 20 Million Pilgrims Flock to Karbala [PHOTOS]". Ibtimes. Retrieved 4 October 2015.
  26. شمار زائران اربعین از مرز ۲۶میلیون زائر گذشت، تاریخ درج خبر: ۱۱ آذر ۱۳۹۴، بازدید:۲۷ شهریور ۱۳۹۸
  27. . عصر ایران http://www.asriran.com/fa/news/637534/آخرین-آمار-زائران-ایرانی-در-اربعین. دریافت‌شده در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۸. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  28. تابناک (۲۰۱۹-۰۹-۱۳). «سهم تجار ایرانی از اقتصاد اربعین پشت مرزهای بسته/ امید به بازگشایی مرز سومار در جنگ اقتصادی». تابناک | TABNAK. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  29. «سرنوشت مرزهای صادراتی ایران به عراق در ایام اربعین». otaghiranonline. ۲۰۱۹-۰۹-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  30. «ساخت طولانی‌ترین پرچم حسینی جهان در عراق». مشرق نیوز. ۲۰۱۵-۱۱-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  31. «فیلم/ بزرگترین پرچم حسینی در پیاده‌روی اربعین». مشرق نیوز. ۲۰۱۷-۱۱-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  32. «بزرگ‌ترین پرچم اربعین حسینی در شلمچه برافراشته شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  33. «بزرگ‌ترین پرچم اربعین حسینی در شلمچه برافراشته شد - نسخه چاپی خبر - خبرگزاری فارس». farsnews.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  34. [www.ion.ir «برافراشتن بزرگ‌ترین پرچم اربعین حسینی در شلمچه»] مقدار |پیوند= را بررسی کنید (کمک). ایران آنلاین. ۲۰۱۹-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  35. «اهتزاز بزرگ‌ترین پرچم حسینی در شلمچه». IRIB NEWS AGENCY | خبرگزاری صدا و سیما. ۲۰۱۹-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  36. «نمایش شکوه و عظمت حسینی با دسته پرچم اربعین». خبرگزاری ایلنا. ۲۰۱۹-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  37. خبرگزاری دانشجو (۲۰۱۹-۰۹-۳۰). «چه نکاتی باید در پیاده‌روی اربعین رعایت شود؟». خبرگزاری دانشجو | SNN.IR. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  38. «حمل پرچم 200متری در مسیر پیاده‌روی اربعین+فیلم- اخبار فرهنگی - اخبار تسنیم». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. ۲۰۱۷-۱۱-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۳۰.
  39. Sandhu, Serina (10 February 2016). "Muslim anti-Isis march not covered by mainstream media outlets, say organisers". The Independent. Retrieved 10 February 2016.
  40. «حضور بیش از ۱ میلیون تهرانی در راهپیمایی جاماندگان اربعین حسینی». تسنیم. ۲۵ آبان ۱۳۹۵.

نگارخانه
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پیاده‌روی اربعین موجود است.
  • پیاده روی اربعین ۹۵ در پایانه مرزی مهران
  • پیاده روی اربعین، پایانه مرزی مهران
  • پیاده روی اربعین ۹۵، پایانه مرزی مهران
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.