بنیاد شهید و امور ایثارگران

بنیاد شهید و امور ایثارگران سازمانی دولتی در ایران است، که مسئولیت اصلی آن رسیدگی به امور جانبازان و خانواده‌های جان‌باختگان در خلال جنگ ایران و عراق می‌باشد. گرچه این سازمان در زمینه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، خدمات درمانی و آموزشی نیز فعالیت می‌کند. این نهاد دارای شخصیت حقوقی مستقل، همچنین استقلال مالی و اداری است و بر اساس آیین‌نامه‌های نهادهای وابسته به ریاست‌جمهوری و با نظارت عالیه رهبر جمهوری اسلامی اداره می‌شود. ریاست بنیاد از یک سو با حکم رئیس‌جمهور تحت عنوان رئیس بنیاد و برای مدت ۴ سال منصوب می‌شود و از سوی دیگر توسط رهبر جمهوری اسلامی، تحت عنوان نماینده ولی‌فقیه در بنیاد حضور دارد.[2] هم‌اکنون در دولت دوازدهم ریاست بنیاد شهید برعهده سعید اوحدی می‌باشد.

بنیاد شهید و امور ایثارگران
اطلاعات کلی سازمان
بنیادگذاری ۱۳۵۸
بودجهٔ سالانه ۱۳ هزار و ۹۵۸ میلیارد تومان (۱۳۹۷)[1]
وزیر مسئول سعید اوحدی
(رئیس)
سازمان بالادست نظام جمهوری اسلامی ایران
سازمان زیردست سازمان اقتصادی کوثر
شرکت سرمایه‌گذاری شاهد
سازمان پزشکی شفا
سازمان املاک بنیاد شهید
سازمان اقتصادی بنیاد شهید
دانشگاه شاهد
وبگاه
www.isaar.ir

تاریخچه

ایده اولیه تأسیس چنین نهادی، به سال ۱۳۴۲ و بعد از تظاهرات ۱۵ خرداد بازمی‌گردد، که در آن زمان گروهی از روحانیون مبارز به فکر رسیدگی به خانواده چند نفر جانباخته این تظاهرات افتادند، ولی این تشکیلات تا زمان وقوع انقلاب ۱۳۵۷، در عمل شکل نگرفت و شکل‌گیری آن تنها در قامت یک ایده باقی ماند.

بنیاد شهید انقلاب اسلامی

بنیاد شهید انقلاب اسلامی در ۲۲ اسفند ۱۳۵۸ بر اساس فرمان سید روح‌الله خمینی که شامل ۱۰ بند بود و به ریاست مهدی کروبی، برای رسیدگی به وضعیت خانواده‌های جان‌باختگان و نیز رسیدگی به امور معلولین و آسیب‌دیدگان در خلال درگیری‌های پراکنده در سال ۱۳۵۷ تا زمان وقوع انقلاب، تشکیل شد.[3]

سکه طلای بنیاد شهید انقلاب اسلامی در قطع ربع با دو جمله از روح‌الله خمینی، در دو طرف سکه

بنیاد شهید و امور ایثارگران

در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۳ بر اساس فرمان رهبر جمهوری اسلامی و نیز مصوبه شورای عالی اداری، طرح تجمیع نهادهای ایثارگران در ساختاری یکپارچه توسط دولت وقت تصویب شد و بدین ترتیب بنیاد شهید انقلاب اسلامی به بنیاد شهید و امور ایثارگران تغییر نام داد.[4]

تعداد اعضا

محمدعلی شهیدی، رئیس وقت بنیاد شهید و امور ایثارگران در ۲۶ آذر ۱۳۹۲ آمار افرادی که از تسهیلات این نهاد استفاده می‌کنند را شامل خانواده‌های ۲۲۰ هزار نفر از جان‌باختگان جنگ، ۵۰۵ هزار نفر از جانبازان و ۵۰ هزار نفر از اسیر شدگان، در خلال جنگ ایران و عراق اعلام نمود، که بر پایه این آمار، تعداد خانواده‌های تحت پوشش این بنیاد در مجموع بالغ بر ۷۷۵ هزار خانوار برآورد می‌شود.[5]

ریاست بنیاد

بالاترین مقام اجرایی این نهاد، ریاست بنیاد است، که به پیشنهاد رئیس‌جمهور، با تأیید رهبر جمهوری اسلامی و با حکم رئیس‌جمهور به مدت ۴ سال منصوب می‌شود و مسئولیت مدیریت این مؤسسه را در اداره و انجام امور مالی، اداری و فرهنگی برعهده دارد. از زمان تجمیع مأموریت ارائه خدمات به خانواده‌های شهدا و جانبازان و آزادگان در سال ۱۳۸۳، حسین دهقان و مسعود زریبافان به ترتیب ریاست این نهاد را به عهده داشتند و محمدحسن رحیمیان نیز نماینده رهبر در بنیاد بوده‌است. در دولت حسن روحانی به مدت هفت سال، سید محمدعلی شهیدی محلاتی هر دو سمت را برعهده داشت و در سال پایانی دولت روحانی ریاست این بنیاد به سعید اوحدی سپرده شد.

بودجه

بودجه بنیاد شهید در سال‌های اولیه تأسیس، از محل وجوهات شرعی و اموال مصادره شده در ابتدای انقلاب تأمین می‌شد. در سال ۱۳۶۴ با درخواست سرپرست وقت بنیاد شهید و موافقت روح‌الله خمینی، بخشی از اموال مصادره شده، برای تأمین هزینه‌های مالی، در اختیار بنیاد قرار گرفت. پس از تصویب اساسنامه بنیاد، منابع مالی آن از محل کمک‌های مالی رهبر جمهوری اسلامی، کمک‌ها و اعتبارات مصوب‌شده در بودجه عمومی دولت و درآمدهای ناشی از فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌های زیرمجموعه این مؤسسه، تشکیل می‌شود.[6]

سازمان‌ها و شرکت‌ها

برای تأمین اهداف بنیاد، واحدهای مختلفی در این مؤسسه ایجاد شده‌است. مهمترین واحدهایی که تحت سرپرستی بنیاد شهید انقلاب اسلامی فعالیت می‌کنند شامل: واحدهای فرهنگی، واحد مسکن، دایره ازدواج، مراکز پزشکی و سازمان اقتصادی می‌باشند، که با تحول در ساختار سازمانی و تجمیع نهادهای مختلف ایثارگری در این سازمان، در سال ۱۳۸۳ تغییراتی در واحدها و سازمان‌های وابسته به آن ایجاد گردید.

سازمان اقتصادی بنیاد شهید

در سال ۱۳۶۷ در پی تغییراتی در واحد امور اقتصادی، سازمان اقتصادی بنیاد شهید انقلاب اسلامی تشکیل شد. این سازمان عهده‌دار مدیریت و اداره حدود ۱۸۰ شرکت فعال در زمینه‌های صنعتی، تجاری، ساختمانی و کشاورزی می‌باشد.

بانک ایران زمین

بانک ایران زمین، در اسفند ۱۳۸۹ در پی ارتقای ساختار مؤسسه مالی و اعتباری مولی الموحدین به بانک تأسیس شد. سهام این بانک در سال ۱۳۹۰ در بازار بورس اوراق بهادار تهران عرضه شد و هم‌اکنون اکثریت سهام آن متعلق به بنیاد شهید و امور ایثارگران می‌باشد. شعبه مرکزی بانک ایران زمین در شهر تهران قرار دارد. این بانک هم‌اکنون مالک شبکه‌ای از ۳۳۱ شعبه می‌باشد.

شرکت سرمایه‌گذاری شاهد

شرکت سرمایه‌گذاری شاهد، در سال ۱۳۶۴ به منظور کمک به تأمین آتیه اقتصادی فرزندان جان‌باختگان جنگ ایران و عراق، به صورت شرکت سهامی خاص تأسیس شد. این شرکت در بخش‌های تولید، صنعت، بازرگانی، کشاورزی، بازار بورس و مبادلات سهام فعالیت می‌کند.

سازمان اقتصادی کوثر
نوشتار اصلی: سازمان اقتصادی کوثر

سازمان اقتصادی کوثر و زیرمجموعه‌های آن همچون مجتمع‌های فرهنگی سیاحتی کوثر، از سازمان‌های اقتصادی وابسته به بنیاد شهید می‌باشد، که در سال ۱۳۷۲ برای بهره‌برداری و توسعه فضاهای فرهنگی، سیاحتی، تفریحی و ورزشی متعلق به بنیاد، ایجاد شد. این سازمان دارای اردوگاه‌های تفریحی، مهمان‌سرا، هتل، مجتمع فرهنگی، سینما و چاپخانه است و در بخش اقتصادی نیز مدیریت بالغ بر ۱۹۰ شرکت و مؤسسه تجاری را برعهده دارد.

سازمان پزشکی شفا

سازمان پزشکی شفا، از موسسات اقتصادی وابسته به بنیاد شهید است، که در زمینه ارائه خدمات پزشکی و درمانی، در داخل و خارج از کشور فعالیت می‌کند و مالکیت ۴ بیمارستان، ۷ کلینیک تخصصی، ۱۴ داروخانه و یک شرکت داروسازی را در اختیار دارد.

سازمان اموال و املاک بنیاد شهید

سازمان اموال و املاک بنیاد شهید، طی حکم شماره ۲۳۳۶ دادگاه‌های انقلاب در سال ۱۳۶۰ زیر نظر سرپرست بنیاد شهید، برای مدیریت و استفاده از املاک و مستغلات مصادره شده پس از وقوع انقلاب، ایجاد شد. این سازمان امروزه عهده‌دار وظایف نگهداری، اجاره و فروش این املاک است، که درآمد آن بخش مهمی از بودجه داخلی بنیاد را تأمین می‌کند.

طرح شاهد

پس از ابلاغ فرمان روح‌الله خمینی مبنی بر رسیدگی به امور فرزندان و خانواده‌های درگذشتگان جنگ ایران و عراق، طرح شاهد با همکاری وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد، آموزش عالی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شکل گرفت. سپس طرح مدارس شاهد برای ارائه خدمات پرورشی و آموزشی در بنیاد شهید راه‌اندازی گردید. بنیاد شهید از طریق مدیریت این طرح تا سال ۱۳۷۶ در مجموع مالکیت ۷۱۶ مدرسه را در اختیار داشت.

دانشگاه شاهد
نوشتار اصلی: دانشگاه شاهد

در بخش آموزش عالی، با اختصاص سهمیه ویژه به فرزندان و خانواده‌های ایثارگران در آزمون کنکور ورودی به دانشگاه‌های سراسر کشور و نیز با هدف ارائه تسهیلات و خدمات آموزشی به این افراد، دانشگاه شاهد در سال ۱۳۶۹ تأسیس شد و امروزه این دانشگاه در رشته‌های مختلف فعالیت می‌کند و کانون‌های متعدد شاهد نیز ذیل این دانشگاه، در سراسر کشور دارای فعالیت می‌باشند.

واحد مسکن

واحد مسکن بنیاد شهید، برای تأمین مسکن خانواده ایثارگران و جانباختگان جنگ ایران و عراق، از طریق ساخت خانه، تحویل زمین، پرداخت وام مسکن و ارائه انواع وام‌های اضطراری، اسکان در ساختمان‌های مصادره‌ای، تعمیرات مسکن، پرداخت اجاره‌بها و تأمین مصالح ساختمانی فعالیت می‌کند.

اختلاس

در مرداد ماه سال ۱۳۹۱ اعلام شد، در جریان بررسی وضعیت مالی سازمان بنیاد شهید که توسط سازمان بازرسی کل کشور صورت گرفته مشخص شده که یکی از مدیران بخش تسهیلات این سازمان توانسته، در قضیه قرارداد بیمه عمر ایثارگران که بین بنیاد شهید و یک شرکت بیمه‌گذار منعقد گردیده حداقل مبلغ ۴ میلیارد تومان را اختلاس نماید.

کارگروه تحقیق و تفحص از بنیاد شهید و امور ایثارگران در حالی از دست داشتن برخی مدیران این بنیاد در این اختلاس خبر داده که مسعود زریبافان رئیس وقت بنیاد شهید می‌گوید چیزی از سرمایه بانک دی سوخت نشده، همه اموال عوامل آن توقیف شده‌اند و منتظر رای دادگاه هستیم.[7] متهم این پرونده که گفته شد دو سال قبل از افشای اختلاس، از بنیاد بازنشسته شده این مبلغ را در جریان پرداخت حق بیمه افراد تحت پوشش قرارداد مذکور اختلاس کرده‌است. اعلام شد این پرونده از اوایل سال ۱۳۸۸ و پس از درخواست شرکت بیمه‌گذار از بنیاد شهید، برای جبران خسارت و ضرر و زیان حاصله از قرارداد مذکور تحت بررسی قرار می‌گیرد.[8]

غلامعلی جعفرزاده عضو هیئت رئیسه تحقیق و تفحص مجلس از بنیاد گفت:

در کمال ناباوری دیدیم هر چه جلوتر می‌رویم، ابعاد فسادها گسترده‌تر می‌شود. فساد ۱۷۰ میلیارد تومانی، اعطای ۸ هزار میلیارد تومان وام بدون ضمانت و با تبانی، کلاه‌برداری از صرافی یکی از بانک‌ها در دوبی به مبلغ ۴۳۳ میلیون درهم، وجود ۵۰ تا ۷۰ نفر در یک شبکه فساد با همکاری برخی مدیران وقت بنیاد شهید و معامله با افراد و بخش‌های ممنوع‌المعامله، بخشی از مفاسدی است که در طول تحقیق و تفحص مجلس از این بنیاد، در دوران مدیریت مسعود زریبافان کشف و اعلام شد.[9][10][11]

جستارهای وابسته

منابع
  1. «بودجه بنیاد شهید در سال ۹۸ صرف چه اموری می‌شود؟». خبرگزاری تسنیم. ۷ دی ۱۳۹۷.
  2. بازخوانی تأسیس بنیاد شهید انقلاب اسلامی بایگانی‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine مرکز اسناد انقلاب اسلامی
  3. «حکم به آقای مهدی کروبی جهت تأسیس بنیاد شهید انقلاب اسلامی». سایت جامع امام خمینی.
  4. «تاریخچه». وبگاه بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۱.
  5. تعداد شهدا، جانبازان و آزادگان ایران چند نفر است؟
  6. «اهمیّت تداوم مقولهٔ شهادت و شهیدپروری در نظام جمهوری اسلامی». انقلاب اسلامی.
  7. تابناک، سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و. «جزئیاتی جدید از اختلاس در بنیاد شهید». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۲-۰۵.
  8. «آخرین جزئیات». آفتاب نیوز. دریافت‌شده در همان. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  9. بی‌بی‌سی، علی سودایی. «چرا گزارش مجلس از 'فساد بنیاد شهید' خوانده نشد؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۴.
  10. «نگاهی به برخی از فسادهای مالی محیرالعقول در جمهوری اسلامی از ۱۳۷۱ تا». ایران کارگر. ۲۰۱۸-۰۲-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۴.
  11. «پرونده 1700 میلیاردی که مختوم نشد». اقتصاد نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۴.

پیوند به بیرون
متن مربوطه در ویکی‌نبشته: فرمان آیت‌الله خمینی مبنی بر تأسیس بنیاد شهید انقلاب اسلامی
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.