متوکلوپرامید
متوکلوپرامید (به انگلیسی: Metoclopramide) یا پلازیل، دارویی است که اغلب برای مشکلات معده و مری استفاده می‌شود. این دارو معمولاً برای درمان و جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ استفاده می‌شود. این دارو همچنین برای کمک به تخلیهٔ معده در افرادی که مبتلا به فلج معده هستند و همچنین افرادی که مشکل بازگشت اسید به مری دارند استفاده می‌شود. متوکلوپرامید همچنین برای درمان سردردهای میگرنی استفاده می‌شود.
 | |
| متوکلوپرامید | |
| نام آیوپاک | ۴-amino-5-chloro-N-(۲-(diethylamino)ethyl)- 2-methoxybenzamide |
|---|---|
| شمارهٔ CAS | ۳۶۴-۶۲-۵ |
| فرمول شیمیایی | C14H22ClN3O۲ |
| گروه دارویی | داروهای گوارشی |
| PubChem | ۴۱۶۸ |
| جرم مولی (گرم بر مول) | ۲۹۹٫۸۰ |
| فارماکوکینتیک | زمان شروع اثر دارو از راه خوراکی ۶۰–۳۰ دقیقه، تزریق عضلانی ۱۵–۱۰ دقیقه و تزریق وریدی ۳–۱ دقیقه‌است. طول اثر دارو ۲–۱ ساعت است |
| نیمه عمر | ۵ تا ۶ ساعت |
| متابولیسم | کبدی |
| دفع | کلیوی |
| زیست فراهمی | بیش از ۸۰ درصد |
| مکانیسم اثر | متوکلوپرآمید احتمالاً شل شدن عضلات صاف معدی ناشی از دوپامین را مهار می‌کند و بنابراین باعث تقویت اثرات کولینرژیک می‌شود. اثرات ضدتهوع دارو ناشی از افزایش آستانه فعالیت گیرنده‌های شیمیایی (CTZ) می‌باشد. |
| عوارض جانبی | تغییرات فشار خون، تاکیکاردی، عوارض خارج هرمی و دیسکنزی، اسهال، سرگیجه، بیقراری، خستگی یا ضعف غیرعادی. قفل شدن فک و گردن |
| موارد مصرف | از بین بردن تهوع و استفراغ (مثلاً به دنبال درمان با داروهای ضدسرطان)، احساس پری یا سنگینی معده، سوزش سر دل و برگشت محتویات معده به مری |
| راه استعمال | دهانی |
| اشکال دارویی | Drop: 60 mg/15 ml *
Injection: 10 mg/2 ml * Tablet:10 mg* |
رده درمانی: آنتاگونیست گیرنده دوپامین، ضدتهوع
موارد مصرف
متوکلوپرامید یا متوکلوپراماید در درمان تهوع و استفراغ به هردلیلی ازجمله جراحی یا شیمی درمانی، برگشت محتویات معده به مری، آهسته بودن تخلیه معده، جلوگیری از پنومونی ناشی از آسپیراسیون، سردرد عروقی، سکسکه مقاوم و فلج معده دیابتیک مصرف می‌شود.
عوارض جانبی
تغییرات فشارخون، تاکی کاردی، عوارض خارج هرمی و دیسکنزی، سرگیجه، استرس، بیقراری، خستگی و خواب آلودگی شدید، ضعف غیرعادی، از عوارض جانبی دارو هستند و قفل شدن فک و گردن و تشنج در برخی از موارد دیده می‌شود.
مکانیسم اثر
متوکلوپرامید آنتاگونیست گیرنده D۲ دوپامین است و همچنین آگونیست گیرنده‌های ۵HT۴ سروتونین است.
توصیه‌ها
- در صورت ابتلا بیمار به صرع، خون‌ریزی گوارشی، انسداد مکانیکی یا پرفوراسیون مجرای گوارش یا فئوکروموسیتوم نباید مصرف شود.
- در صورت عیب شدید کار کلیه یا کبد باید با احتیاط مصرف شود.
- در صورت عیب شدید کار کلیه یا کبد مقدار مصرف دارو باید به حدود نصف کاهش یابد.
- دارو را در بسته مخصوص آن، کاملاً پوشیده و دور از دسترس اطفال نگهدارید. قرص‌ها باید در دمای اتاق، دور از نور مستقیم، حرارت زیاد و رطوبت نگهداری شود. با گذشتن از تاریخ اعتبار یا نیاز به دارو، آن را دور بریزید. در صورت تغییر رنگ یا محتوای آمپول‌ها از مصرف آن‌ها پرهیز کنید
- احتمال بروز عوارض اکستراپیرامیدال در کودکان و سالخوردگان وجود دارد.
- تزریق وریدی متوکلوپرامید باید به آهستگی و طی ۲–۱ دقیقه انجام شود.
- شکل خوراکی دارو باید ۳۰ دقیقه قبل از هر وعده غذا و موقع خواب مصرف شود.
- شکل خوراکی دارو ۳ تا ۴ بار در شبانه روز و در فواصل زمانی منظم تجویز می‌شود. هرچند بر اساس نوع بیماری شما، پزشک ممکن است مقدار متفاوتی از دارو را تجویز کند. دستورات روی بسته دارو را به دقت مطالعه کنید و آن را دقیقاً مطابق دستور پزشک خود مصرف و از تغییر خودسرانه دوز دارو جدا پرهیز کنید.
- در صورت فراموش کردن یک دوز دارو، به محض به خاطر آوردن دوز فراموش شده آن را میل کنید. اما اگر تقریباً زمان نوبت بعدی رسیده‌است، نوبت فراموش شده را رها کرده طبق برنامه منظم خود عمل کنید. به هیچ وجه دوز دارو را دو برابر نکنید.
- اصولاً قرص و قطره حدود نیم ساعت قبل از غذا تجویز می‌شوند
- موارد زیر را با پزشک خود در میان بگذارید: #به متوکلوپرامید یا هر داروی دیگری حساسیت دارید. #دارویی مصرف می‌کنید، اعم از داروهای با نسخه یا بی نسخه، به ویژه داروهای ضدافسردگی، آنتی هیستامینها، داروهای روانگردان (همچون هالوپریدول یا تری فلوپرازین)، انسولین، ضددردهای مخدر، داروهای آرام بخش-خواب‌آور (مثل فنوباربیتال یا دیازپام) و حتی ویتامینها. #مبتلا به این بیماری‌ها هستید یا سابقه ابتلا به آن‌ها را دارید: بیماری کبدی، کلیوی، صرع، بیماری پارکینسون، فئوکروموسیتوما، دیابت، خون‌ریزی یا پارگی دستگاه گوارشی، فشار خون و سرطان سینه. #قصد انجام عمل جراحی، اعم از اعمال دندانپزشکی دارید.
تداخل دارویی
مصرف متوکلوپرامید باسایر داروهای مضعف CNS باعث تشدید عوارض سداتیو دارو می‌شود.
متوکلوپرامید اثرات آرام بخش دارد و در صورت مصرف همزمان با داروهایی که روی دستگاه عصبی تأثیر می‌گذارند، مثل داروهای ضدافسردگی، آنتی‌هیستامینها، داروهای ضدتشنج، داروهای مخدر و آرام بخش‌ها، اثر این داروها را تشدید می‌کند. در صورت استفاده از متوکلوپرامید در بیماران دیابتی که انسولین مصرف می‌کنند، دوز انسولین باید تنظیم شود. • مصرف همزمان متوکلوپرامید با داروهای روانگردان مثل هالوپریدول یا تری فلوپرازین خطر بروز عوارض عضلانی وخیمی را به همراه دارد.
مقادیر مصرف
خوراکی
بزرگسالان:
- برای درمان فلج معده ناشی از دیابت ۱۰ میلی‌گرم ۳۰ دقیقه قبل از شروع علائم یا قبل از غذا و هنگام خواب، تا حداکثر ۴ بار در روز مصرف می‌شود. در درمان برگشت محتویات معده به مری ۱۵–۱۰ میلی‌گرم ۳۰ دقیقه قبل از شروع علائم یا قبل از غذا و هنگام خواب، تا حداکثر ۴ بار در روز مصرف می‌شود. در درمان سکسکه مقدار ۲۰–۱۰ میلی‌گرم ۴ بار در روز به مدت یک هفته تجویز می‌شود. در صورت نیاز مقدار اولیه ۱۰میلی‌گرم به صورت تزریق عضلانی تجویز می‌شود. حداکثر مقدار مصرف دارو mg/kg/day۰/۵ است.
کودکان:
- در درمان تأخیر تخلیه معده یا به عنوان محرک پریستالتیک در کودکان ۱۴–۵ سال مقدار ۵–۵/۲ میلی‌گرم ۳ بار در روز ۳۰ دقیقه قبل از غذا و هنگام خواب تجویز می‌شود.
تزریقی
بزرگسالان
- در درمان تأخیر معده یا محرک پریستالتیک ۱۰ میلی‌گرم تزریق وریدی می‌شود. در درمان سکسکه ابتدا ۱۰ میلی‌گرم تزریق آهسته وریدی می‌شود؛ و سپس به صورت خوراکی ادامه می‌یابد. به عنوان ضدتهوع در شیمی درمانی mg/kg۲ برای ۳۰ دقیقه قبل از شیمی درمانی تجویز می‌شود که در صورت نیاز هر ۲ یا ۳ ساعت تکرار می‌شود. در صورت نیاز می‌توانmg/kg۱ از دارو را به صورت انفوزیون وریدی تجویز کرد. به عنوان ضدتهوع بعد از جراحی ۲۰–۱۰ میلی‌گرم نزدیک پایان جراحی تزریق عضلانی می‌شود.
کودکان
- به عنوان ضد تهوع و در درمان تأخیر معده یا محرک پریستالتیک mg/kg۱ به صورت مقدار واحد تجویز می‌شود که در صورت نیاز یک ساعت بعد تکرار می‌شود.
منابع
- ویکی‌پدیای انگلیسی
- سایت دارویاب
- سایت اطلاع‌رسانی شرکت پخش رازی