فهرست برندگان جایزه نوبل
جوایز نوبل (به سوئدی: Nobelpriset، به نروژی: Nobelprisen) جوایزی هستند که هر ساله توسط فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد، مؤسسه کارولینسکا و کمیته نوبل نروژ به افراد و سازمان‌هایی اهدا می‌شوند که در زمینه‌های شیمی، فیزیک، ادبیات، صلح و فیزیولوژی یا پزشکی سهم بسزایی دارند. این جوایز بنا بر وصیت‌نامه سال ۱۸۹۵ آلفرد نوبل برای مشارکتهای برجسته در زمینه‌های یادشده اهدا می‌شود و جایزه یادبود نوبل علوم اقتصادی در سال ۱۹۶۸ هم توسط بانک مرکزی سوئد، برای کمک به حوزه اقتصاد ایجاد شد. هر جایزهٔ نوبل شامل یک مدال طلا، یک دیپلم افتخار و جایزهٔ نقدی است که در طول سالهای مختلف مقدار آن متفاوت بوده‌است؛ بطوریکه در سال ۲۰۱۷، به برگزیدگان جوایز مبلغ ۹٬۰۰۰٬۰۰۰ کرون (معادل ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ دلار آمریکا) اهدا شد.[1]
جایزه
هر جایزه توسط یک گروه جداگانه اهدا می‌شود. فرهنگستان پادشاهی علوم سوئد جوایز فیزیک، شیمی و اقتصاد را اعطا می‌کند، مؤسسه کارولینسکا جوایز فیزیولوژی یا پزشکی را اعطاء کرده و کمیته نوبل نروژ، جوایز صلح را به برگزیدگان اهدا می‌نماید.[2] هر برنده مدال، دیپلم و جایزه‌ای نقدی دریافت می‌کند که در طول سالها متفاوت بوده‌است. در سال ۱۹۰۱، به دریافت کنندگان اولین جوایز نوبل مبلغ ۱۵۰٬۷۸۲ کرون اهدا شد (معادل آن در دسامبر ۲۰۰۷ برابر با ۷٬۷۳۱٬۰۰۴ کرون است). در سال ۲۰۱۷، به برگزیدگان جوایزی به مبلغ ۹٬۰۰۰٬۰۰۰ کرون اهدا شد.[1] این جوایز در یک مراسم سالانه در ۱۰ دسامبر، مصادف با سالگرد درگذشت آلفرد نوبل در استکهلم اهدا می‌شود.
در سال‌هایی که به دلیل وقایع خارجی یا عدم نامزدی جایزه نوبل به کسی تعلق نمی‌گیرد، مبلغ جایزه به کمیته‌های وابسته به همان جایزه برگردانده می‌شود. جایزه نوبل بین سالهای ۱۹۴۰ و ۱۹۴۲ به دلیل پیش آمدن جنگ جهانی دوم اعطا نشده‌است.[3] بین سالهای ۱۹۰۱ تا ۲۰۱۷، جوایز نوبل و جایزه یادبود نوبل در علوم اقتصادی ۵۸۵ بار و به ۹۲۳ نفر و یا سازمان اهدا شده‌است. (برخی از برندگان جوایز نوبل بیش از یک بار برنده شده‌اند؛ تعداد اصلی برندگان۸۹۲ نفر (۸۴۴ مرد، ۴۸ زن) و ۲۴ سازمان است.) [3]
چهار برنده جایزه نوبل توسط دولت‌هایشان از دریافت جایزه نوبل منع گردیده‌اند. (آدولف هیتلر سه تبعهٔ آلمان، ریشارد کون (شیمی، ۱۹۳۸)، آدولف بوتنانت (شیمی، ۱۹۳۹) و گرهارد دماک (فیزیولوژی یا پزشکی، ۱۹۳۹) را از پذیرش جوایز نوبل‌شان منع کرد . دولت اتحاد جماهیر شوروی نیز باریس پاسترناک (ادبیات، ۱۹۵۸) را برای رد جایزه خود تخت فشار قرار داد) دو برنده جایزه نوبل، ژان-پل سارتر (ادبیات، ۱۹۶۴) و له دوک تو (صلح، ۱۹۷۳) از پذیرش جایزه خودداری کردند. سارتر با رد همه افتخارات رسمی، این جایزه را رد کرد و له دوک تو به دلیل شرایطی که ویتنام در آن زمان داشت، این جایزه را نپذیرفت.[3][4]
اسامی برندگان
- کلید
یادداشت
- در سال ۱۹۳۸ و ۱۹۳۹، دولت آلمان نازی ضمن تحریم جایزهٔ نوبل به سه برندهٔ آلمانی اجازه نداد که جوایز نوبل خود را بپذیرند. آنها بعداً اجازه یافتند که دیپلم افتخار و مدال جایزه (اما نه پول) خود را دریافت کنند.
- پس از ترور مهاتما گاندی در سال ۱۹۴۸، کمیتهٔ نوبل در نظر گرفت که جایزه را پس از مرگش به او اهدا کند، اما در ادامه تغییر نظر داد و با توضیح نبود هیچ فرد زندهٔ شایسته‌ای برای دریافت این جایزه، از دادنش در آن سال اجتناب ورزید.
- در سال۱۹۵۸، باریس پاسترناک شاعر و نویسندهٔ روس، تحت فشار دولت اتحاد جماهیر شوروی، مجبور شد جایزه نوبل ادبیات را نپذیرد.
- در سال۱۹۶۴، ژان-پل سارتر از پذیرفتن جایزهٔ نوبل ادبیات امتناع ورزید، زیرا او نمی‌خواست نامش با سازمانی مرتبط گشته و از تمام افتخارات رسمی خودداری می‌کرد.
- در سال۱۹۷۳، له دوک تو انقلابی ویتنامی جایزهٔ نوبل صلح را نپذیرفت. دلیل وی این بود که علیرغم آنکه او در توافقنامه صلح پاریس (آتش‌بس در جنگ ویتنام) نقش‌داشته، اما صلح واقعی حاصل نگردید؛ لذا او شایستگی دریافت آن جایزه را ندارد.
- در سال ۲۰۱۰، لیو شیائوبو نتوانست جایزه صلح نوبل را دریافت کند زیرا وی توسط مقامات چینی به ۱۱ سال حبس محکوم گردید.
- جایزه نوبل ادبیات ۲۰۱۸، به خاطر رسوایی جنسی در آن سال اهدا نشد و به همین خاطر تصمیم گرفته شد در سال ۲۰۱۹ به جای یک نفر به دو نفر نوبل ادبیات اهدا شود و اولگا توکارچوک، برندۀ نوبل ادبیات سال ۲۰۱۸ محسوب گردد.
منابع
عمومی
- "فهرست برندگان جایزه نوبل فیزیک". وبگاه بنیاد نوبل. Retrieved 2019-10-01.
- "فهرست برندگان جایزه نوبل شیمی". وبگاه بنیاد نوبل. Retrieved 2019-10-01.
- "فهرست برندگان جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی". وبگاه بنیاد نوبل. Retrieved 2019-10-01.
- "فهرست برندگان جایزه نوبل ادبیات". وبگاه بنیاد نوبل. Retrieved 2019-10-01.
- "فهرست برندگان جایزه صلح نوبل". وبگاه بنیاد نوبل. Retrieved 2019-10-01.
- "فهرست برندگان جایزه نوبل اقتصاد". وبگاه بنیاد نوبل. Retrieved 2019-10-01.
اختصاصی
- "The Nobel Prize amounts". NobelPrize.org. 2016-12-10. Retrieved 2019-10-01.
- "All Nobel Prizes". NobelPrize.org. Retrieved 2019-10-01.
- "Nobel Prize facts". NobelPrize.org. 1997-07-12. Retrieved 2019-10-01.
- "The Nobel Peace Prize, 1901-2000". NobelPrize.org. 1940-04-09. Retrieved 2019-10-01.
