صبح است ساقیا قدحی پرشراب کن

غزلی با مطلع «صبحست ساقیا قدحی پر شراب کُن»، غزل شمارهٔ ۳۹۶ از دیوانِ حافظ در تصحیحِ محمد قزوینی و قاسم غنی است.

صبح است ساقیا
زبانفارسی
شاعرحافظ[1]
شمار ابیات۶
بحرمُضارع مثمن اَخرَب مکفوف محذوف
مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن
متن

صبحست ساقیا قدحی پر شراب کُن
دور فلک درنگ ندارد شتاب کن
زان پیشتر که عالم فانی شود خراب
ما را ز جام بادهٔ گلگون خراب کن
خورشید می ز مشرق ساغر طلوع کرد
گر برگ عیش می‌طلبی ترک خواب کن
روزی که چرخ از گِلِ ما کوزها کند
زنهار کاسهٔ سر ما پر شراب کن
ما مرد زهد و توبه و طامات نیستیم
با ما بجام بادهٔ صافی خطاب کن
کار صواب باده پرستیست حافظا
برخیز و عزم جزم بکار صواب کن




۲



۴



۶


نسخهٔ مبنا: تصحیحِ محمّد قزوینی و قاسم غنی
⇒
⇐

در اجراها

نادر گلچین در برنامهٔ شمارهٔ ۱۱۷ از مجموعهٔ گل‌های تازه این غزل را در دستگاهِ سه‌گاه و ایرج در برنامهٔ شمارهٔ ۵۲۶ از مجموعهٔ گل‌های رنگارنگ در بیات اصفهان اجرا کرده‌اند.[2]

در دیگر آثار هنری

در نسخه‌ای مصور از دیوان حافظ در کتابخانهٔ لیدن به‌سال ۸۹۴ ه‍.ق/۱۴۸۹ م و کتابت‌شده توسط شیخ محمدابراهیم اوحدی بلیانی که متعلق به مکتب شیراز دوم است، نگاره‌ای بر مبنای این غزل موجود است.[3] میرعماد حسنی دو قطعهٔ سیاه‌مشق نستعلیق و محمدحسین شیرازی یک قطعهٔ سیاه‌مشق بر مبنای این غزل دارند.[4] در اثری دیگر، یک بادیه در موزهٔ ارمیتاژ به‌شمارهٔ IR-2173 است که به‌طور ویژه برای امامقلی کیانی ساخته شده است. بر لبهٔ داخلی آن سه بیت اول غزل «صبح است ساقیا قدحی پر شراب کن / دور فلک درنگ ندارد شتاب کن» نقش بسته است، ابیاتی که در بسیاری از ظروف بعدی — از جمله چندین مورد ساخته‌شده برای مشتریان ارمنی احتمالاً در سدهٔ هفدهم میلادی در اصفهان — استفاده شده است. لبهٔ بیرونی بادیهٔ ارمیتاژ اشاراتی به جام جادویی جمشید می‌کند. طومارهای روی بدنهٔ آن، دربردارندهٔ ابیاتی در ستایش شراب‌نوشی است.[5]

پانویس
  1. حافظ، دیوان حافظ، ۲۷۳.
  2. دادجو، «خوش‌خوانی‌های شعر حافظ»، دانشنامهٔ حافظ، ۲:‎ ۱۰۰۱-۱۰۰۲، ۱۰۰۵.
  3. سمسار، «حافظ و هنر»، دائرةالمعارف اسلامی، ۱۹:‎ ۷۲۸.
  4. سمسار، «حافظ و هنر»، دائرةالمعارف اسلامی، ۱۹:‎ ۷۳۳–۷۳۴.
  5. Soucek, “Hafez xii. the Visual Arts”, Iranica.

منابع
  • آذرنوش، آذرتاش؛ اینجنیتو، دومینیکو؛ باقری، بهادر؛ بلوکباشی، علی؛ بیات، علی؛ پاکتچی، احمد؛ خرمشاهی، بهاءالدین؛ دادبه، اصغر؛ ساجدی، طهمورث؛ سجادی، صادق؛ سمسار، محمدحسن؛ شمس، اسماعیل؛ عبدالله، صفر؛ کردمافی، سعید؛ کیوانی، مجدالدین؛ مسعودی آرانی، عبدالله؛ میثمی، حسین؛ میرانصاری، علی؛ نکوروح، حسن؛ هاشم‌پور سبحانی، توفیق؛ بخش هنر و معماری (۱۳۹۰). «حافظ». در سید محمدکاظم موسوی بجنوردی. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ۱۹. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۳۲۶۰۴۷.
  • Soucek, Priscilla (2002). "Hafez ii. Hafez and the Visual Arts". Encyclopædia Iranica. Retrieved 28 July 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.