ابوطیب لغوی

ابوطیّب لغوی (؟ -۹۶۲) (ابوالطیب عبدالواحد بن علی عسکری لغوی حلبی) لغوی و شاعر عرب‌زبان ایرانی در سده چهارم قمری بود.[1][2][3]

ابوالطیّب لغوی عبدالواحد بن علی
زادهٔ	؟ عسکر مکرم، خوزستان
درگذشت	۲۶ دسامبر ۹۶۲/ ۲۱ ذیقعده ۳۵۱ حلب
نژاد	عرب-فارس
پیشه	لغوی و شاعر
آثار	«کتاب الإبدال»

زندگی

در عسکر مکرم از شهرک‌های خوزستان زاده شد، از این سو به «عسکری» نیز شناخته شد. نخست در زادگاه خود علم آموخت. سپس به بغداد رفت و نزد استادان زبان عربی در زبان‌شناسی تخصص یافت. خانوادهٔ او به حلب کوچیدند و آنجا میهن گزیدند، ابوالطیب نیز در حلب، به علم‌آموزی ادامه داد و در دربار سیف‌الدوله جایگاهی یافت؛ آن هنگام از متنبی و ابن جنی در برابر ابن خالویه و یارانش، دفاع می‌کرد. ابوالطیب آن قدر در حلب ماند که به «لغوی حلبی» نسب گرفت.

در اواخر سال ۳۵۱ قمری، رومیان به حلب هجوم بردند و سیف‌الدوله از دفاع ناتوان شد. در این میان، ابوالطیب در ۲۶ دسامبر ۹۶۲/ ۲۱ ذیقعده ۳۵۱ کشته شد.[1]

آثار

• کتاب الإبدال: واژگانی مبدل را در آن بررسی کرده؛ واژگانی که یکی از حروفشان دگرگون است بی‌آنکه معنایشان دگرگون شود. مانند: هثرم و هذرم، العَتَهَ و العَلَه، المِحراث و المِحراک، یحرف و یقرب.
• مراتب النحویین[4]
• شجر الدّر: واژگان متداخلُ المعانی را در آن بررسی کرده؛ واژگانی که معنای هر حرف آن از معنای حرف دیگرش، متفاوت است.
• المثنّی
• الإتباع: واژگان دوگانه‌ای که با یکدیگر تأکید می‌سازند، پس از آنکه حرف یکم واژهٔ دوم را دگرگون می‌کند؛ مانند: جائع نائع، شدید أدید، حسن بسن، شحیح أنیح، مجنون مخنون.
• کتاب الاضداد[5]
• کتاب الفرق یا الفروق
• طبقات الشعراء[1]

منابع

1. فروخ، عمر (۱۹۸۴). تاریخ الأدب العربی. دوم. بیروت: دارالعلم للملایین. ص. ۴۵۵. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
2. «ابوطیب لغوی». مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۶.
3. «زبان شناسان مسلمان در تاریخ زبان‌شناسی اسلامی». آفتاب آنلاین. ۱۲ مهر ۱۳۸۷.
4. «ترجمه و تحقیق کتاب مراتب‌النحویین ابوطیب لغوی». سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۶.
5. «الاضداد فی کلام العرب». پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۶.