قاضی فاضل

ابوعلی، عبدالرحیم بن علی عسقلانی شهرت‌یافته به قاضی فاضل (۱ آوریل ۱۱۳۵ - ۲۵ ژانویه ۱۲۰۰) ادیب، شاعر و قاضی شامی فلسطینی در سدهٔ ششم هجری، مقام‌دار ارشد دیوان انشاء و کتابت در دولت فاطمی و ایّوبی بودکه از مشاوران برجستهٔ صلاح‌الدین ایوبی شمرده می‌شد.[1][2][3][4][5][6][7][8][9] او نویسنده کتاب الرسائل است که یکی از منابع تاریخی برای مطالعه جنگ‌های صلیبی محسوب می‌شود.[10]

قاضی فاضل
ابوعلی عبدالرحیم بَیْسانی
زادهٔ۱ آوریل ۱۱۳۵م/ ۱۵ جمادی‌الثانی ۵۲۹ق
عسقلان
درگذشت۲۵ ژانویه ۱۲۰۰م/ ۷ ربیع‌الثانی ۵۹۶ق
قاهره
محل زندگیشام، مصر
پیشهادیب، شاعر

زندگی

نسب کاملش «عبدالرحیم بن علی بن محمد لَخمی عَسقلانی بَیْسانی» ذکر شده است. قاضی فاضل در ۱ آوریل ۱۱۳۵م/ ۱۵ جمادی‌الثانی ۵۲۹ق در عسقلان زاده شد.[3] پدرش او را در ۱۱۴۸م/ ۵۴۳ق به مصر فرستاد تا در دیوان انشاء فاطمیان خدمت گذارد. پدرش در بَیسان (اردن) قاضی بود، از این رو خود عبدالرحیم به بَیسانی نیز شهرت یافت. در قاهره به او سخت گذشت، به اسکندریه رفت. در آنجا به سمتِ کاتبِ قاضیِ اسکندریه منصوب شد.[3]

هنگامی که صلاح‌الدین در ۱۱۷۱م/ ۵۶۷ق بر مصر چیره شد و دولت فاطمی برافتاد، قاضی فاضل به خدمت او همت گماشت و نزد او جایگاهی یافت. وزیر او (رئیس دیوان انشاء) شد و صلاح‌الدین از او مشورت می‌گرفت و بر او در موارد بسیاری اعتماد می‌کرد.[3]

پس از درگذشت صلاح‌الدین در ۱۱۹۳م/ ۵۸۹ق و پیش از کشته‌شدنِ دو فرزندش ملک افضل (شام) و ملک عزیز (مصر)، قاضی فاضل جانب ملک عزیز را ایستاد.[3] قاضی فاضل سپس از زندگی اجتماعی دوری کرد تا اینکه در ۲۵ ژانویه ۱۲۰۰م/ ۷ ربیع‌الثانی ۵۹۶ق در مصر درگذشت.[3]

از عبارات او

من ديدم كه هيچ انساني كتابي نمي نويسد مگر اينكه در فردايش گفت: «اگر اين تغيير مي يافت بهتر بود، واگر اين بخش افزونتر بود پسنديدةتر مي شد، واگر اين پيشتر مي آمد سزاوارتر بود، واگر اين ترك مي شد  زيباتر بود. واين از عظيمترين عبرتها است ودليل چيرة شدن نقص بر همۀ بشر است

منابع
  1. ابن خلّکان، احمد (۱۹۷۲). وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان. ۱. بیروت: دار صادر. ص. ۵۰۹–۱۲. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  2. زرکلی، خیرالدین (۲۰۰۲). الأعلام (به عربی). ۴. بیروت: دارالعلم للملایین. ص. ۱۲۱. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  3. فروخ، عمر (۱۹۸۴). تاریخ الأدب العربی (PDF). سوم. بیروت: دارالعلم للملایین. صص. ۴۱۱. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  4. حنبلی، ابن عماد (۱۹۸۶). شذرات الذهب. ۴. دمشق: دار ابن کثیر. ص. ۳۲۴–۲۷. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  5. ذهبی، محمد بن احمد (۲۰۰۱). سیر أعلام النبلاء. دمشق: مؤسسة الرسالة. ص. طبقه ۳۱، جزء: ۲۱. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  6. «القاضي الفاضل». مقاله. الموسوعة العربية. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۹.
  7. حجازي، طارق أحمد (۲۰۱۳-۰۴-۲۲). «القاضي الفاضل وفضله على أهل مصر». مقاله. مجلهٔ فرقان.
  8. «عبد الرحيم بن علي البيساني». مقاله. الموسوعة الفلسطينية. ۲۰۱۴-۰۸-۲۸.
  9. بعلبکی، منیر (۱۹۸۰). «al-Fadil, Qadi». دانشنامه المورد (به عربی). ۸. بیروت: دارالعلم للملایین. ص. ۱۰۵. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  10. ناصری طاهری، عبدالله (زمستان ۱۳۸۳). «بررسی مکتب تاریخ نگاری جنگهای صلیب: کتابشناسی و نقد و بررسی منابع تاریخی جنگهای صلیبی» (PDF). فصلنامه کتاب (۶۰): ۴۱. دریافت‌شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۷.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.