دودمانهای ایران
این فهرستی است از دودمانها و شاهان خاندانهای اصلی فرمانروا در ایران که شامل تمام پادشاهیها و شاهنشاهیهای فرمانروا در گستره جغرافیایی ایران و فرمانروایان آنها میشود.
برای دیدن فهرستهای کامل تر از فرمانروایان اصلی و نیز خاندانهای کوچکتر حاکم در ایران به صفحههای زیر رجوع کنید: فهرست شاهان ایلام
آراتا (از ح۲۷۰۰ تا ح۲۷۰۰ پیش از میلاد)
نام دیهیمی | نام اصلی | نگاره | لقب | زایش-مرگ | آغاز شاهی | پایان شاهی | خویشاوندی | یادداشت | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
خاندان ارته،[1] حدود ۲۷۰۰ پ. م | |||||||||
۱ | این سوکوش سیرنه | ارباب ارته | ؟ -؟ | ح۲۷۰۰پ. م | ح۲۷۰۰پ. م | ؟ | همزمان با انمرکر شاه اوروک | ||
ایلام (تمدن) حدود ۲۷۰۰ تا ۶۷۸ پیش از میلاد
نام دیهیمی | نام اصلی | نگاره | لقب | زایش-مرگ | آغاز شاهی | پایان شاهی | خویشاوندی | یادداشت | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
نخستین شاهان ایلامی، ح۲۷۰۰- ح۲۶۰۰پ. م | |||||||||
۲ | هومبابا | ؟ - ح۲۶۸۰پ. م | ح۲۷۰۰پ. م | ح۲۶۸۰پ. م | ؟ | همزمان با گیلگمش شاه اوروک | |||
۳ | هومبان شوتور (یا خومباستیر) | ؟ -؟ | ؟ | ؟ | ؟ | ||||
خاندان یکم اوان،[2][3] ح۲۶۰۰- ح۲۵۵۰پ. م | |||||||||
۴ | پادشاهی اوان (ناشناس) | شاه اوان | ؟ -؟ | ح۲۵۸۰پ. م | ؟ | ؟ | همزمان با اورنونگل شاه اوروک[4] | ||
۵ | لو … | شاه اوان | ؟ -؟ | ؟ | ؟ | ؟ | |||
۶ | کورایشک | شاه اوان | ؟ -؟ | ؟ | ح۲۵۵۰پ. م | ؟ | ۳۶ سال همزمان با لوگل انه موندو شاه ادب و اورننشه شاه لاگاش | ||
خاندان دوم اوان،[3] ح۲۵۵۰-ح۲۲۷۰پ. م | |||||||||
۷ | پلی | شاه اوان | ؟ -؟ | ح۲۵۰۰پ. م | ؟ | ؟ | |||
۸ | تته یکم | شاه اوان | ؟ -؟ | ؟ | ؟ | ؟ | |||
۹ | اوکو تنهیش | شاه اوان | ؟ -؟ | ؟ | ؟ | ؟ | |||
۱۰ | هیشوتش | شاه اوان | ؟ -؟ | ؟ | ؟ | ؟ | |||
۱۱ | شوشون ترنه | شاه اوان | ؟ -؟ | ؟ | ؟ | ؟ | |||
۱۲ | نپی ایلهوش | شاه اوان | ؟ -؟ | ؟ | ؟ | ؟ | |||
۱۳ | کیکو سیوه تمتی | شاه اوان | ؟ -؟ | ؟ | ؟ | ؟ | |||
۱۴ | هیشپ رتپ یکم | شاه اوان | ؟ -؟ | ؟ | ؟ | ؟ | |||
۱۵ | لوه ایشن | شاه اوان | ؟ -ح۲۳۲۵پ. م | ؟ | ح۲۳۲۵پ. م | پسر هیشپ رتپ یکم | |||
۱۶ | هیشپ رتپ دوم | شاه اوان | ؟ -؟ | ح۲۳۲۵پ. م | ؟ | پسر لوه ایشن | |||
۱۷ | امه سینی[5] | شاه اوان | ؟ - ۲۳۱۱پ. م | ح۲۳۱۵پ. م | ۲۳۱۱پ. م | ||||
۱۸ | هلو | شاه اوان | ؟ -؟ | ؟ | ؟ | ؟ | |||
۱۹ | هیته | شاه اوان | ؟ -؟ | ح۲۲۷۰ پ. م | ح۲۲۷۰ پ. م | ؟ | همزمان با نرم سین شاه اکد | ||
خاندان کوتیان،[6] حدود ۲۲۵۶ تا حدود ۲۱۲۰ پیش از میلاد | |||||||||
۲۰ | اریدوپیزیر | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۵۶پ. م | ح۲۲۵۱پ. م | ? | |||
۲۱ | ایمته (یا نیبیه) | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۵۰پ. م | ح۲۲۴۶پ. م | ? | |||
۲۲ | اینکی شوش | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۴۵پ. م | ح۲۴۰پ. م | ? | |||
۲۳ | زرله گب | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۳۹پ. م | ح۲۲۳۴پ. م | ? | |||
۲۴ | شولمه | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۳۳پ. م | ح۲۲۲۸پ. م | ? | |||
۲۵ | الولمش (یا سیلولومش) | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۲۷پ. م | ح۲۲۲۲پ. م | ? | |||
۲۶ | دوگه | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۲۱پ. م | ح۲۲۱۶پ. م | ? | |||
۲۷ | ایلوان | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۱۵پ. م | ح۲۲۱۳پ. م | ? | |||
۲۸ | اینی مبه کش | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۱۲پ. م | ح۲۲۰۸پ. م | ? | |||
۲۹ | اینکی شوش | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۰۷پ. م | ح۲۲۰۲پ. م | ? | |||
۳۰ | یرله گب | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۲۰۱پ. م | ح۲۱۸۷پ. م | ? | |||
۳۱ | اببه ته | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۸۶پ. م | ح۲۱۸۴پ. م | ? | |||
۳۲ | یرله گب (یا یرله) | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۸۳پ. م | ح۲۱۸۱پ. م | ? | |||
۳۳ | کوروم | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۸۰پ. م | ح۲۱۸۰پ. م | ? | |||
۳۴ | اپیل کین | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۷۹پ. م | ح۲۱۷۷پ. م | ? | |||
۳۵ | له اره بوم | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۷۶پ. م | ح۲۱۷۵پ. م | ? | |||
۳۶ | ایره روم | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۷۴پ. م | ح۲۱۷۳پ. م | ? | |||
۳۷ | ایبره نوم | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۷۲پ. م | ح۲۱۷۲پ. م | ? | |||
۳۸ | هبلوم | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۷۱پ. م | ح۲۱۷۰پ. م | ? | |||
۳۹ | پوزور سوئن | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۶۹پ. م | ح۲۱۶۳پ. م | ? | |||
۴۰ | یرله گنده | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۶۲پ. م | ح۲۱۵۶پ. م | ? | |||
۴۱ | سی ئوم (یا سی ئو) | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۵۵پ. م | ح۲۱۲۱پ. م | ? | |||
۴۲ | تیری گن | شاه کوتی | ? - ? | ح۲۱۲۰پ. م | ح۲۱۲۰پ. م | ? | ۴۰ روز | ||
خاندان سوم اوان،[3] حدود ۲۱۰۰پیش از میلاد | |||||||||
۴۳ | کوتیک اینشوشیناک[7] | شاه اوان | ? - ? | ح۲۱۰۰پ. م | ح۲۱۰۰پ. م | پسر شینپی هیش هوک | همزمان با اورنمو شاه اور. شوش در سالهای ۲۰۷۸ و ۲۰۱۶پ. م به دست سپاهیان اور گشوده شد. پس از وی شاهان سیماشکی رهبری ایلام را در دست گرفتند. | ||
خاندان سیماشکی،[8][9] حدود ۲۰۷۰ تا حدود ۱۹۷۵ پیش از میلاد | |||||||||
۴۴ | گیرنمه یکم | شاه سیماشکی | ? - ? | ? | ? | ? | |||
۴۵ | تزیته یکم | شاه سیماشکی | ? - ? | ح۲۰۴۰پ. م[10] | ح۲۰۳۷پ. م[10] | ? | |||
۴۶ | اپرتی یکم | شاه سیماشکی | ? - ? | ? | ح۲۰۳۳پ. م[5] | ? | |||
۴۷ | گیرنمه دوم | شاه سیماشکی | ? - ? | ح۲۰۳۳پ. م | ? | ? | |||
۴۸ | تزیته دوم | شاه سیماشکی | ? - ? | ? | ? | ? | |||
۴۹ | لورک لوهان | شاه سیماشکی | ? - ۲۰۲۲پ. م | ح۲۰۲۸پ. م | ۲۰۲پ. م | ? | |||
۵۰ | هوتران تمتی | شاه سیماشکی | ? - ? | ? | ? | ? | |||
۵۱ | ایندتو این شوشینک یکم | شاه سیماشکی | ? - ۲۰۱۶پ. م | ? | ۲۰۱۶پ. م | پسر هوتران تمتی | |||
۵۲ | کیندتو | شاه سیماشکی | ? - ? | پیش از ۲۰۰۶پ. م | پس از ۲۰۰۵پ. م | پسر تن روهوراتیر | گشاینده اور | ||
۵۳ | ایندتو این شوشینک دوم | شاه سیماشکی | ? - ? | ح۱۹۸۰پ. م | ? | پسر په پی[7] | همزمان با شوایلیشو شاه ایسین و بیله لمه شاه اشنونه | ||
تن روهوراتیر یکم | شاه سیماشکی | ? - ? | ح۱۹۶۵پ. م | ? | پسر ایندتو این شوشینک دوم | همزمان با آیدین دگن شاه ایسین | |||
۵۵ | ایندتو این شوشینک سوم | شاه سیماشکی | ? - ? | ? | ? | پسر تن روهوراتیر یکم | بیش از سه سال | ||
خاندان اپرتی،[11] حدود ۱۹۷۵ تا حدود ۱۵۰۰ پیش از میلاد | |||||||||
۵۶ | اپرتی دوم | شاه سیماشکی، شاه انشان و شوش، سوکل ماه | ? - ? | ح۱۹۷۳پ. م | ? | در ۱۹۷۳پ. م با دختر آیدین دگن شاه ایسین ازدواج کرد.[12] | همزمان با آیدین دگن شاه ایسین | ||
۵۷ | شیلههه | شاه انشان و شوش، سوکل ماه | ? - ? | ? | ? | پسر اپرتی دوم | |||
۵۸ | کوک نشور یکم | سوکل ماه | ? - ? | ? | ? | پسر (خواهرزاده) شیلههه[13] | |||
۵۹ | اته هوشو | سوکل و ایپیر شوش، شبان مردم شوش، شبان این شوشینک | ? - پس از ۱۸۹۴پ. م | ؟۱۹۲۸پ. م | پس از ۱۸۹۴پ. م | پسر کوک نشور یکم (؟) | |||
۶۰ | تتپ مده | شبان مردم شوش | ? - ? | پس از ح۱۸۹۰پ. م | ? | پسر کوک نشور یکم (؟) | |||
۶۱ | پلرایشن | سوکل ماه | ? - ? | ? | ? | ? | |||
۶۲ | کوک سنیت | ? - ? | ? | ? | پسر پلرایشن (؟) | ||||
۶۳ | کوک کیروش | سوکل ماه، سوکل ایلام و سیماشکی و شوش | ? - ? | ? | ? | پسر لن کوکو و برادرزاده پلرایشن | |||
۶۴ | تم سنیت | ? - ? | ? | ? | پسر کوک کیروش | ||||
۶۵ | کوک نهونته | ? - ? | ? | ? | پسر کوک کیروش | ||||
۶۶ | کوک نشور دوم | سوکل ماه، سوکل ایلام، سوکل ایلام و سیماشکی و شوش | ? - ? | ? | ? | پسر کوک نهونته (؟) | |||
۶۷ | شیروکدوه | سوکل ماه | ? - ? | ح۱۷۹۰پ. م | ? | ? | همزمان با شمشی ادد یکم شاه آشور | ||
۶۸ | شیموت ورتش یکم | ? - ? | ? | ? | پسر شیروکدوه | ||||
۶۹ | سیوه پلر هوپک | سوکل ماه، سوکل شوش، شاهزاده ایلام | ? - ? | پیش از ۱۷۶۵پ. م | پس از ۱۷۶۵پ. م | پسر شیروکدوه | |||
۷۰ | کودوزولوش یکم | سوکل ماه، سوکل شوش | ? - ? | ? | ? | پسر شیروکدوه | |||
۷۱ | کوتیرنهونته یکم | سوکل ماه | ? - ? | ح۱۷۱۰پ. م | ? | پسر کودوزولوش یکم | |||
۷۲ | اته مره هلکی | ? - ? | ? | ? | پسر کودوزولوش یکم (؟) | ||||
۷۳ | تته دوم | سوکل | ? - ? | ? | ? | برادر اته مره هلکی | |||
۷۴ | لیله ایرتش | ? - ? | ? | ? | پسر کودوزولوش یکم | ||||
۷۵ | تمتی اگون | سوکل ماه، سوکل شوش | ? - ? | ? | ? | پسر کوتیرنهونته یکم | |||
۷۶ | کوتیر شیلههه | سوکل ماه، سوکل | ? - ? | ? | ? | پسر تمتی اگون | |||
۷۷ | کوک نشورسوم | سوکل ایلام، سوکل شوش | ? - ? | پیش از ۱۶۴۶پ. م | پس از ۱۶۴۶پ. م | پسر کوتیر شیلههه | |||
۷۸ | تمتی رپتش | ? - ? | ? | ? | پسر کوتیر شیلههه | ||||
۷۹ | شیموت ورتش دوم | ? - ? | ? | ? | پسر کوک نشورسوم | ||||
۸۰ | شیرتوه | شاه شوش | ? - ? | ? | ? | پسر کوک نشورسوم | |||
۸۱ | کودوزولوش دوم | سوکل ماه، شاه شوش | ? - ? | ? | ? | پسر شیموت ورتش دوم | |||
۸۲ | تن اولی | سوکل ماه، سوکل | ? - ? | ? | ? | ? | |||
۸۳ | تمتی هلکی | سوکل ماه، سوکل ایلام و سیماشکی و شوش | ? - ? | ? | ? | پسر تن اولی | |||
۸۴ | کوک نشورچهارم[5] | سوکل ماه | ? - ? | ? | ? | پسر تن اولی | |||
۸۵ | کوتیک متلت[4] | ? - ? | ح۱۵۰۰پ. م | ? | پسر تن اولی | ||||
خاندان کیدینو،[11] حدود ۱۵۰۰ تا حدود ۱۳۷۰پ. م | |||||||||
۸۶ | کیدینو | شاه انشان و شوش | ? - ? | سده ۱۵پ. م | ? | ? | |||
۸۷ | این شوشینک سونکیر نپیپیر | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | ? | |||
۸۸ | تن روهوراتیر دوم | شاه انشان و شوش | ? - ? | سده ۱۵پ. م | ? | ? | |||
۸۹ | شله | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | ? | |||
۹۰ | تمتی اهر | شاه انشان و شوش | ? - ? | ح۱۳۷۰پ. م | ? | ? | همزمان با کدشمن انلیل یکم شاه کاسی بابل | ||
خاندان ایگه هلکی،[11] حدود ۱۴۰۰ تا حدود ۱۲۰۰ پیش از میلاد | |||||||||
۹۱ | پلرایشن یکم | شاه انشان و شوش | ? - ? | ح۱۳۹۰پ. م | ? | پسر ایگه هلکی | همزمان با کوریگلزو یکم شاه کاسی بابل | ||
۹۲ | کیدین هوتران یکم | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | پسر پلرایشن یکم[14] | |||
۹۳ | اترکیته دوم | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | پسر ایگه هلکی | |||
۹۴ | هومبان نومنه یکم | شاه انشان و شوش | ? - ? | ح۱۳۷۰پ. م | ? | پسر اترکیته دوم | همزمان با بورنه بوریش دوم شاه کاسی بابل | ||
۹۵ | اونتاش ناپیریشا | شاه انشان و شوش | ? - ? | ح۱۳۴۰پ. م | ? | پسر هومبان نومنه یکم | |||
۹۶ | کیدین هوتران دوم | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | پسر اونتش نپیریشه[14] | |||
۹۷ | نپیریشه اونتش (یا هومبان اونتش) | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | پسر کیدین هوتران دوم[14] | |||
۹۸ | پلرایشن دوم | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | ? | |||
۹۹ | اونپتر نپیریشه (یا اونپتر هومبان) | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | پسر پلرایشن دوم | |||
۱۰۰ | کیدین هوتران سوم | شاه انشان و شوش | ? - ? | ح۱۲۲۴پ. م | ح۱۲۱۷پ. م | پسر پلرایشن دوم | همزمان با انلیل ندین شومی و ادد شومه ایدینه شاهان کاسی بابل[12] | ||
خاندان شوتروکی،[11] حدود ۱۲۰۰ تا حدود ۹۷۰ پیش از میلاد | |||||||||
۱۰۱ | هلوتوش این شوشینک | شاه انشان و شوش | ? - ? | ح۱۲۰۰پ. م | ? | ? | |||
۱۰۲ | شوتروک نهونته یکم | شاه انشان و شوش | ? - ? | پیش از ۱۱۵۸پ. م | پس از ۱۱۵۸پ. م | پسر هلوتوش این شوشینک | |||
۱۰۳ | کوتیرنهونته دوم | شاه انشان و شوش | ? - ? | پیش از ۱۱۵۵پ. م | پس از ۱۱۵۵پ. م | پسر شوتروک نهونته یکم | |||
۱۰۴ | شیلهک این شوشینک یکم | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | پسر کوتیرنونته دوم | |||
۱۰۵ | هوته لوتوش این شوشینک | شاه انشان و شوش | ? - ? | پیش از ۱۱۱۰پ. م | پس از ۱۱۱۰پ. م | پسر کوتیرنهونته دوم | |||
۱۰۶ | شیلهینه همرو لکمر | شاه انشان و شوش | ? - ? | پس از ۱۱۱۰پ. م | ? | پسر شیلهک این شوشینک یکم | |||
۱۰۷ | هومبان نومنه دوم | شاه انشان و شوش | ? - ? | آغاز سده ۱۱پ. م | ? | ? | |||
۱۰۸ | شوتروک نهونته دوم | شاه انشان و شوش | ? - ? | میانه سده ۱۱پ. م | ? | پسر هومبان نومنه دوم | |||
۱۰۹ | شوتور نهونته یکم | شاه انشان و شوش | ? - ? | میانه سده ۱۱پ. م | ? | پسر هومبان نومنه دوم | |||
۱۱۰ | مربیتی اپله اصر[15] | "فرزند" ایلام | ? - ? | پیش از ۹۸۳پ. م | پس از ۹۷۸پ. م | ? | |||
? | اکشیر شیموت | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | ? | |||
? | اکشیرنهونته | شاه انشان و شوش | ? - ? | ? | ? | ? | |||
? | کره ایندش | شاه ایلام | ? - ? | ? | ? | ? | |||
خاندان هومبان تهره (نوایلامیان)،[16] حدود ۸۳۰ تا حدود ۶۴۰ پیش از میلاد | |||||||||
شاه ناشناس ایلام | شاه انشان و شوش | ? - ? | پیش از ۸۲۱پ. م | پس از ۸۲۱پ. م | ? | همزمان با شمشی ادد پنجم شاه آشور | |||
۱۱۴ | هومبان تهره یکم | شاه ایلام | ? - ۷۴۳پ. م | ? | ۷۴۳پ. م | ? | |||
۱۱۵ | هومبان نیکش یکم | شاه ایلام | ? - ۷۱۷ پ. م | ۷۴۳ پ. م | ۷۱۷ پ. م | پسر هومبان تهره یکم | |||
۱۱۶ | شوتورنهونته دوم | شاه انشان و شوش | ? - ۶۹۹ پ. م | ۷۱۷ پ. م | ۶۹۹ پ. م | پسر (خواهرزاده) هومبان نیکش یکم | |||
۱۱۷ | هلوشو این شوشینک | شاه انشان و شوش | ? - اکتبر۶۹۳پ. م | ۶۹۹ پ. م | اکتبر۶۹۳پ. م | برادر شوتورنهونته دوم | |||
۱۱۸ | کوتیرنهونته سوم | شاه انشان و شوش | ? - ژوئیه۶۹۲پ. م | اکتبر۶۹۳پ. م | ژوئیه۶۹۲پ. م | پسر هلوشو این شوشینک | |||
۱۱۹ | هومبان نومنه سوم | شاه انشان و شوش | ? - فوریه۶۸۸پ. م | ژوئیه۶۹۲پ. م | فوریه۶۸۸پ. م | پسر هلوشو این شوشینک | |||
۱۲۰ | هومبان هلتش یکم | شاه انشان و شوش | ? - اکتبر۶۸۱پ. م | فوریه۶۸۸پ. م | اکتبر۶۸۱پ. م | پسر هومبان نومنه سوم(؟) | |||
۱۲۱ | هومبان هلتش دوم | شاه انشان و شوش | ? - سپتامبر۶۷۵پ. م | اکتبر۶۸۱پ. م | سپتامبر۶۷۵پ. م | پسر هومبان هلتش یکم | |||
۱۲۲ | اورتک این شوشینک | شاه انشان و شوش | ? - ۶۶۳ پ. م | سپتامبر۶۷۵پ. م | ۶۶۳ پ. م | برادر هومبان هلتش دوم | |||
تمتی هومبان این شوشینک یکم | شاه انشان و شوش | ? - سپتامبر۶۵۳پ. م | ۶۶۳ پ. م | سپتامبر۶۵۳پ. م | برادر اورتک این شوشینک | ||||
۱۲۴ | هومبان نیکش دوم | شاه انشان و شوش | ? - ۶۵۱ پ. م | سپتامبر۶۵۳پ. م | ۶۵۱ پ. م | پسر اورتک این شوشینک | |||
۱۲۵ | تمه ریتو | شاه انشان و شوش | ? - پس از ۶۴۴/۵پ. م | ۶۵۲ پ. م | ۶۴۹ پ. م | پسر هومبان هپوئه پسر اورتک این شوشینک | |||
۱۲۶ | آینده بیبی | شاه انشان و شوش | ? - پس از ژوئیه۶۴۸پ. م | ۶۴۹ پ. م | پس از ژوئیه۶۴۸پ. م | ? | |||
۱۲۷ | هومبان هلتش سوم | شاه انشان و شوش | ? - پس از ۶۴۴/۵پ. م | پس از ژوئیه۶۴۸پ. م | ۶۴۴/۵ پ. م | پسر اته همیتی این شوشینک | از آشوریان شکست خورد و اسیر شد. | ||
۱۲۸ | تمه ریتو | شاه انشان و شوش | ? - پس از ۶۴۴/۵پ. م | ۶۴۷ پ. م | ۶۴۷ پ. م | پسر هومبان هپوئه پسر اورتک این شوشینک | |||
۱۲۹ | هومبان نیکش سوم | شاه انشان و شوش | ? - پس از ۶۴۴/۵پ. م | ۶۴۷ پ. م | ۶۴۷ پ. م | پسر اته مره هلکی | شاه رقیب | ||
۱۳۰ | اومهولومه | شاه انشان و شوش | ? - ? | ۶۴۷ پ. م | ۶۴۷ پ. م | ? | شاه رقیب | ||
۱۳۱ | ایندتو این شوشینک چهارم | شاه انشان و شوش | ? - ? | ۶۴۷ پ. م | پس از پائیز۶۴۶پ. م | ? | شاه رقیب | ||
۱۳۲ | هومبان هپوئه | شاه انشان و شوش | ? - ? | ۶۴۷ پ. م | ۶۴۷ پ. م | ? | شاه رقیب | ||
۱۳۳ | پائه | شاه انشان و شوش | ? - پس از ۶۴۴/۵پ. م | پائیز۶۴۶پ. م | پس از ۶۴۴/۵پ. م | ? | شاه رقیب | ||
۱۳۴ | شوتورنهونته سوم | شاه انشان و شوش | ? - ? | پس از پائیز۶۴۶پ. م | ? | پسر ایندتو این شوشینک چهارم | پس از وی پادشاهی انشان به هخامنشیان منتقل شد. اما بازماندگان او تا زمان داریوش بزرگ هخامنشی بر شوش فرمان میراندند. نگاه کنید به فهرست شاهان ایلام | ||
پادشاهی جنوبی (از ح۲۷۰۰ تا ح۵۵۰ پیش از میلاد)
پادشاهی گونیلاهآ (از ح۲۳۵۰ تا ح۲۳۰۰ پیش از میلاد)
- هیداریدا (حدود ۲۳۲۵ پیش از میلاد)
پادشاهی مککان (از ح۲۳۰۰ تا ح۵۵۰ پیش از میلاد)
- مننوداننو (حدود ۲۳۰۰ پیش از میلاد)
پادشاهی بشیمی (از ح۲۱۰۰ تا ح۱۹۰۰ پیش از میلاد)
- ایلسورابی (تاریخ نامشخص)
- ایبلوم (تاریخ نامشخص)
- وراد-ننار (هم دوره با شو-سین پادشاه اور)
- ایر-نانا (هم دوره با ایبی-سین پادشاه اور)
- شاه ناشناس (حدود ۱۹۳۰ پیش از میلاد)
پادشاهی زبوم (قرن ۲۱ پیش از میلاد)
- ابومیسار (تاریخ نامشخص)
- ابوک-ایو-بانی (تاریخ نامشخص)
- شاه ناشناس (تا ۲۰۶۴ پیش از میلاد)
- شلهونی (از ۲۰۶۴ پیش از میلاد تا تاریخ نامعلوم)
پادشاهی پارسوماش (از ح۷۱۰ تا ح۶۳۵ پیش از میلاد)
شاه | پدر | مدت حکومت | سالهای حکومت |
---|---|---|---|
هخامنش | قبل از ۷۱۰ پیش از میلاد | ||
چیشپش یکم | هخامنش | ۲۵ | ح۷۱۰ پ. م ح۶۸۵ پ. م |
کبوجیه یکم | چیشپش یکم | ۱۵ | ح۶۸۵ پ. م ح۶۶۰ پ. م |
کوروش یکم | کبوجیه یکم | ۲۵ | ح۶۶۰ پ. م ح۶۳۵ پ. م |
پادشاهی انشان (از ح۶۳۵ تا ح۵۵۰ پیش از میلاد)
شاه | پدر | مدت حکومت | سالهای حکومت |
---|---|---|---|
چیشپش دوم | کوروش یکم | ۲۵ سال | حدود ۶۳۵ تا ۶۱۰ پیش از میلاد |
کوروش دوم | چیشپش یکم | ۲۵ سال | حدود ۶۱۰ تا ۵۸۵ پیش از میلاد |
کبوجیه دوم | کوروش دوم | ۲۶ سال | حدود ۵۸۵ تا ۵۵۹ پیش از میلاد |
کوروش بزرگ کوروش سوم | کبوجیه دوم | ۹ سال | حدود ۵۵۹ تا ۵۵۰ پیش از میلاد |
پادشاهیهای باختری (از ۲۵۵۰ تا ۷۰۰ پیش از میلاد)
پادشاهیهای شمال باختری (از ۲۵۵۰ تا ۵۲۱ پیش از میلاد)
پادشاهی لولوبی (قوم) (از ۲۴۰۰ تا ۶۵۰ پیش از میلاد)
- اممشکوش (از حدود ۲۴۰۰ تا حدود ۲۴۰۰ پیش از میلاد)
- آنوبانینی (حدود ۲۳۵۰ پیش از میلاد)
- ساتونی (حدود ۲۲۷۰ پیش از میلاد)
- ایریب (حدود ۲۰۳۷ پیش از میلاد)
- دآریآنام (حدود ۲۰۰۰ پیش از میلاد)
- ایک کی
- تار...دونی (فرند ایک کی)
- نور آداد (از ۸۸۱ تا ۸۸۰ پیش از میلاد)
- زابینی (حدود ۸۸۱ پیش از میلاد)
- هوبآییآ (حدود ۸۳۰ پیش از میلاد)
- دآبآ (حدود ۷۱۵ پیش از میلاد)
- لارکوتلا (حدود ۶۷۵ پیش از میلاد)
پادشاهی گیلزان (از ۹۰۰ تا ۸۲۰ پیش از میلاد)
- شاه ناشناس (از ۸۸۳ تا ۸۸۰ پیش از میلاد)
- اسآاو (ح۸۵۰ پیش از میلاد)
- اپوو (از ح۸۳۴ تا ۸۲۷ پیش از میلاد)
پادشاهی اورارتو (از ۸۶۰تا ۵۸۵ پیش از میلاد)
- آرام (از ۸۵۸ تا ۸۴۴ پیش از میلاد)
- لوتیپری (از ۸۴۴ تا ۸۳۴ پیش از میلاد)
- ساردوری یکم (۸۳۴ تا ۸۲۸ پیش از میلاد)
- ایشپوئینی (۸۲۵ تا ۸۱۰ پیش از میلاد)
- منوآ (۸۱۰ تا ۷۸۵ پیش از میلاد)
- آرگیشتی یکم (۷۸۵ تا ۷۵۳ پیش از میلاد)
- ساردوری دوم (۷۵۳ تا ۷۳۵ پیش از میلاد)
- روسای یکم (۷۳۵ تا ۷۱۴ پیش از میلاد)
- آرگیشتی دوم (۷۱۴ تا ۶۸۰ پیش از میلاد)
- روسای دوم (۶۸۰ تا ۶۳۹ پیش از میلاد)
- ساردوری سوم (۶۳۹ تا ۶۳۵ پیش از میلاد)
- اریمنا (۶۳۵ تا ۶۲۹ پیش از میلاد)
- روسای سوم (۶۲۹ تا ۶۱۵ پیش از میلاد)
- ساردوری چهارم (۶۱۵ تا ۵۹۵ پیش از میلاد)
- روسای چهارم (۵۹۵ تا ۵۸۵ پیش از میلاد)
پادشاهی منائیان (از ۸۵۰ تا ۶۱۱ پیش از میلاد)
پادشاهی ماد (از ح۷۰۰ تا ح۵۵۰ پیش از میلاد)
شاه | مدت حکومت | سالهای حکومت |
---|---|---|
دیاکو | ۲۲ سال | حدود ۷۰۰ تا ۶۷۸ پیش از میلاد |
کشتریتی/فرورتیش | ۵۳ سال | حدود ۶۷۸ تا ۶۲۵ پیش از میلاد |
هووخشتره | ۴۰ سال | ۶۲۵ تا ۵۸۵ پیش از میلاد |
ایشتوویگو | ۳۵ سال | ۵۸۵ تا ۵۵۰ پیش از میلاد |
هخامنشیان (۵۵۹ تا ۳۳۰ پیش از میلاد)
با شروع پادشاهی کوروش بزرگ، امپراتوری ایران، اولین و بزرگترین امپراتوری جهان آغاز میشود
نام دیهیمی | نام اصلی | نگاره | لقب | زایش-مرگ | آغاز شاهی | پایان شاهی | خویشاوندی | یاداشتها | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
خاندان هخامنشی، ۵۵۹ ۰ تا. ۳۳۰ پیش از میلاد' | |||||||||
۱۳۹ | کوروش بزرگ | شاه انشان، شاه پارس، شاه ماد، شاه بابل، شاه سومر و اکد و چهارگوشه جهان | ۶۰۰ پ. م - ۵۳۰ پ. م | ۵۵۹ پ. م | ۵۳۰ پ. م | پسر کمبوجیه یکم شاه انشان و ماندانه دختر آستیاگ شاه ماد | در نبرد با ماساگتها کشته شد. البته بنابر روایت هرودوت که چندان هم معتبر نیست و خود هرودت هم دراین باره توضیحات داده | ||
۱۴۰ | کمبوجیه دوم | شاه بزرگ، شاهنشاه | ? - ۵۲۱ پ. م | ۵۳۰ پ. م | ۵۲۲ پ. م | پسر کورش بزرگ | |||
۱۴۱ | بردیا | تنوشیر | شاه بزرگ، شاهنشاه | ? - ۵۲۲ پ. م | ۵۲۲ پ. م | ۵۲۲ پ. م | پسر کورش بزرگ | به دست بزرگان پارسی کشته شد. | |
۱۴۲ | داریوش بزرگ | آرشام | شاه بزرگ، شاهنشاه | ۵۵۰ پ. م - ۴۸۶ پ. م | ۵۲۲ پ. م | ۴۸۶ پ. م | داماد کوروش بزرگ پسر گشتاسپ پسر آرشام پسر آریارمنه پسر چیش پیش |
||
۱۴۳ | خشایارشا | شاه بزرگ، شاهنشاه، شاه شاهان | ۵۱۹ پ. م - ۴۶۵ پ. م | ۴۸۵ پ. م | ۴۶۵ پ. م | پسر داریوش بزرگ و آتوسا دختر کورش بزرگ | به دست اردوان رئیس گارد پادشاه کشته شد. | ||
۱۴۴ | اردشیر یکم | شاه بزرگ، شاهنشاه | ? - ۴۲۴ پ. م | ۴۶۵ پ. م | ۴۲۴ پ. م | پسر خشایارشای یکم | |||
۱۴۵ | خشایارشای دوم | اردشیر | شاه بزرگ، شاهنشاه | ? - ۴۲۴ پ. م | ۴۲۴ پ. م | ۴۲۴ پ. م | پسر اردشیر یکم | به دست سغدیان کشته شد. | |
۱۴۶ | ? | سغدیان | شاه بزرگ، شاهنشاه | ? - ۴۲۳ پ. م | ۴۲۴ پ. م | ۴۲۳ پ. م | پسر اردشیریکم | به دست داریوش دوم کشته شد. | |
۱۴۷ | داریوش دوم | وهوکه | شاه بزرگ، شاهنشاه | ? - ۴۰۴ پ. م | ۴۲۳ پ. م | ۴۰۴ پ. م | پسر اردشیریکم | ||
۱۴۸ | اردشیر دوم | ارشک | شاه بزرگ، شاهنشاه | ۴۳۶ پ. م - ۳۵۸ پ. م | ۴۰۴ پ. م | ۳۵۸ پ. م | پسر داریوش دوم | ||
۱۴۹ | اردشیر سوم | وهوکه | شاه بزرگ، شاهنشاه | ? - ۳۳۸ پ. م | ۳۵۸ پ. م | ۳۳۸ پ. م | پسر اردشیر دوم | به دست باگواس کشته شد. | |
۱۵۰ | اردشیر چهارم | آرش | شاه بزرگ، شاهنشاه | ? - ۳۳۶ پ. م | ۳۳۸ پ. م | ۳۳۶ پ. م | پسر اردشیر سوم | به دست باگواس کشته شد. | |
۱۵۱ | داریوش سوم | اردشاد | شاه بزرگ، شاهنشاه | ۳۸۰ پ. م - ۳۳۰ پ. م | ۳۳۶ پ. م | ۳۳۰ پ. م | پسر آرشام پسر گستهم پسر داریوش دوم | به دست اردشیر پنجم کشته شد. | |
۱۵۲ | اردشیر پنجم | بسوس | شاه بزرگ، شاهنشاه | ? - ۳۲۹ پ. م | ۳۳۰ پ. م | ۳۲۹ پ. م | احتمالاً از بازماندگان اردشیردوم | به دست اسکندر مقدونی کشته شد. | |
سلوکیان (از ۳۲۴تا ۲۴۹ پیش از میلاد)
- سلوکوس یکم (از ۳۰۵ تا ۲۸۰ پیش از میلاد)
- آنتیوخوس یکم (از ۲۸۰ تا ۲۶۱ پیش از میلاد)
- آنتیوخوس دوم (۲۶۱ تا ۲۴۶ پیش از میلاد)
فرترکه (از ح۳۰۰ تا ح۲۰۰ پیش از میلاد)
- بَگداد یکم
- وَهبَرز (وَهوبَرز)
- اردشیر یکم
- وادفَرَداد یکم
- وادفَرَداد دوم
- شاه ناشناس
اشکانیان (۲۵۰پیش از میلاد تا ۲۲۶میلادی)
توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.
- ارشک (اشک یکم) (ح۲۵۰- ح۲۴۷ پ. م)
- تیرداد یکم (اشک دوم) (ح۲۴۷- ح۲۱۱ پ. م)
- اَردوان یکم (اشک سوم) (ح۲۱۱- ح۱۹۱ پ. م)
- فریاپت (اشک چهارم) (ح۱۹۱- ح۱۷۶ پ. م)
- فرهاد یکم (اشک پنجم) (ح۱۷۶- ح۱۷۱ پ. م)
- مهرداد یکم (اشک ششم) (ح۱۷۱- ح۱۳۸ یا۱۳۷ پ. م)
- فرهاد دوم (اشک هفتم) (ح۱۳۸ یا ۱۳۷- ح۱۲۸ پ. م)
- اردوان دوم (اشک هشتم) (ح۱۲۸- ح۱۲۳ پ. م)
- مهرداد دوم (اشک نهم) (ح۱۲۳–۸۷ پ. م)
- گودرز نخست (۹۱–۷۸؟)
- اُرُد نخست (۷۸ - ؟)
- سیناتروک (اشک دهم) (۷۶ یا ۷۵–۷۰ یا ۶۹ پ. م)
- فرهاد سوم (اشک یازدهم) (۷۰ یا ۶۹–۵۸ یا ۵۷ پ. م)
- مهرداد سوم (اشک دوازدهم) (۵۸ یا ۵۷–۵۶ پ. م)
- اُرد دوم (اشک سیزدهم) (ح۵۶–۳۷ یا ۳۶ پ. م)
- فرهاد چهارم (اشک چهاردهم) (ح۳۷–۲ پ. م)
- تیرداد دوم (۳۲ - ح۳۰ پ. م)
- فرهاد پنجم یا (فرهادک) (اشک پانزدهم) (۲ پ. م- ۴ م)
- ملکه موزا (۲ پ. م- ۴ م) همراه با پسرش فرهاد پنجم
- اُرد سوم (اشک شانزدهم) (۴–۶ یا ۷ م)
- بهنام یکم (اشک هفدهم) (۷ یا ۸–۱۲ م)
- اردوان سوم (اشک هیجدهم) (۱۲–۳۹ یا ۴۰ م)
- تیرداد سوم (ح۳۶ م)
- وردان (اشک نوزدهم) (۳۹ یا ۴۰–۴۵ م)
- گودرز دوم (اشک بیستم) (۴۱–۴۵ م)
- بهنام دوم (اشک بیست و یکم) (۵۱ م)
- بلاش یکم (اشک بیست و دوم) (۵۱–۷۷ یا ۷۸ م)
- پاکور (اشک بیست و سوم) (۷۸–۱۰۸ یا ۱۱۰ م)
- اردوان چهارم (۱۰۸–۱۱۰ م)
- خسرو (اشک بیست و چهارم) (ح۱۱۰–۱۲۸ یا ۱۲۹ م)
- بلاش دوم (اشک بیست و پنجم) (۱۲۸ یا ۱۲۹–۱۴۷ م)
- مهرداد چهارم (۱۲۸؟ یا ۱۲۹؟ - ۱۴۷؟ م)
- بلاش سوم (اشک بیست و ششم) (۱۴۷–۱۹۱ م)
- بلاش چهارم (اشک بیست و هفتم) (۱۹۱–۲۰۸ م)
- بلاش پنجم (اشک بیست و هشتم) (۲۰۸- ح۲۱۶ م)
- اردوان پنجم (اشک بیست و نهم) (ح۲۱۶–۲۲۶ م)
- بلاش ششم
- اردوازد
نام | تصویر | دورهٔ فرمانروایی | نیا | رویدادها |
---|---|---|---|---|
ارشک (اشک یکم) | ۲۵۰ تا ۲۴۷ پ.م. | فریاپد | بنیادگذاری دودمان اشکانی | |
تیرداد یکم (اشک دوم) | ۲۴۷ تا ۲۱۱ پ.م. | فریاپد، برادر ارشک | ضمیمه کردن گرگان، اتحاد با دیودوت پادشاه باختر، شکست سلوکوس دوم پادشاه سلوکی | |
اردوان یکم (اشک سوم) | ۲۱۱ تا ۱۹۱ پ.م. | تیرداد یکم | لشکرکشی به ماد، نبرد با آنتیوخوس سوم و عقبنشینی، غارت معبد آناهیتا توسط سپاه آنتیوخوس | |
فریاپت (اشک چهارم) | ۱۹۱ تا ۱۷۶ پ.م. | اردوان یکم | صلح | |
فرهاد یکم (اشک پنجم) | ۱۷۶ تا ۱۷۱ پ.م. | فریاپت | تسخیر تپورستان، بنای شهر شهر خارکْسْ | |
مهرداد یکم (اشک ششم) | ۱۷۱ تا ۱۳۷–۱۳۸ پ.م. | فریاپت، برادر فرهاد یکم | گسترش و اقتدار دودمان اشکانی، جنگ با دیمتریوس دوم و اسارت دیمتریوس | |
فرهاد دوم (اشک هفتم) | ۱۳۷–۱۳۸ تا ۱۲۸ پ.م. | مهرداد یکم | جنگ با آتیوخوس سیدت و شکست از وی، حمله دوباره آتیوخوس سیدت و شکست و کشته شدن آتیوخوس، انحطاط دولت سلوکی | |
اردوان دوم (اشک هشتم) | ۱۲۸ تا ۱۲۳ پ.م. | فریاپت، عموی فرهاد دوم | جنگ با قوم یوئهچی و زخم برداشتن و مرگ اردوان | |
مهرداد دوم یا مهرداد کبیر (اشک نهم) | ۱۲۳ تا ۸۷ پ.م. | اقتدار دودمان اشکانی، نظم و سازمان دهی به امور ایران | ||
گودرز یکم | ۹۵ تا ۹۰ پ.م. | قیام گودرز و پادشاهی کوتاه مدت وی | ||
اُرُد یکم | ۹۰ تا ۸۰ پ.م. | مهرداد دوم | براندازی گودرز یکم، درهمکوبیدن سپاه روم در جنگ حران | |
سیناتروک (اشک دهم) | ۷۶ یا ۷۵ تا ۷۰ پ.م. | مهرداد یکم، برادر فرهاد دوم | تسخیر آذربایجان و غارت جلگه فرات تیگران ارمنی |
الیمائی (ح۱۴۷ پیش از میلاد تا ۲۵ میلادی)
توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.
- کامناسکیرس یکم - مگاس سوتر (۱۴۷–۱۴۵ پ. م)
- کامناسکیرس دوم - نیکوفروس (۱۴۵–۱۳۹ پ. م)
- اکوناپسس (۱۳۹–۱۳۸ پ. م)
- تیگرایوس (۱۳۸–۱۳۲ پ. م)
- داریوش (۱۲۹ پ. م)
- کامناسکیرس سوم و ملکه انزاز (۸۲–۷۶ پ. م)
- کامناسکیرس چهارم (۷۳–۴۶ پ. م)
- کامناسکیرس پنجم (۴۶–۲۸ پ. م)
- کامناسکیرس ششم (۲۱ پ. م - ۱ م)
- کامناسکیرس هفتم (۱ م - ۱۵ م)
- کامناسکیرس هشتم (۱۵ م - ۲۵ م)
شاهان پارس (ح۲۳۰ پیش از میلاد تا ح۲۱۰ میلادی)
توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.
نام | تاریخ | سکه | خویشاوندی با شاه پیشین | Note | |
---|---|---|---|---|---|
۱ | دارایان یکم | سالهای پایانی قرن دوم پیش از میلاد | ؟ | دستنشانده اشکانیان. | |
۲ | وادفرداد سوم | سده اول پیش از میلاد | ؟ | دستنشانده اشکانیان. | |
۳ | دارایان دوم | سده اول پیش از میلاد | پسر وادفرداد سوم | دستنشانده اشکانیان. جمله نوشته شده بر روی سکه: d’ryw mlk brh wtprdt mlk؛ دارایان شاه، پسر وادفرداد شاه | |
۴ | اردشیر دوم | سده اول پیش از میلاد | پسر دارایان دوم | دستنشانده اشکانیان. توسط برادرش وهشیر یکم کشته شد | |
۵ | وهشیر یکم | سده اول پیش از میلاد | پسر دارایان دوم | دستنشانده اشکانیان | |
۶ | پاکور یکم | سده اول میلادی | پسر وهشیر یکم | دستنشانده اشکانیان | |
۷ | پاکور دوم | سده اول میلادی | ؟ | دستنشانده اشکانیان | |
۸ | نامبد | سده اول میلادی | پسر اردشیر دوم | دستنشانده اشکانیان | |
۹ | نپاد | سده اول میلادی | پسر نامبد | دستنشانده اشکانیان | |
۱۰ | ناشناس | سده اول میلادی | ؟ | دستنشانده اشکانیان | |
۱۱ | وادفرداد چهارم | سده دوم میلادی | ؟ | دستنشانده اشکانیان | |
۱۲ | منچهر (منوچهر) یکم | سده دوم میلادی | ؟ | دستنشانده اشکانیان | |
۱۳ | اردشیر سوم | سده دوم میلادی | پسر منچهر یکم | دستنشانده اشکانیان | |
۱۴ | منچهر دوم | سده دوم میلادی | پسر اردشیر سوم | دستنشانده اشکانیان | |
۱۵ | نامشخص. احتمالاً پاکور سوم | سده دوم میلادی | ؟ | دستنشانده اشکانیان | |
۱۶ | منچهر (منوچهر) سوم | سده دوم میلادی | پسر منچهر دوم | دستنشانده اشکانیان | |
۱۷ | اردشیر چهارم | سده دوم میلادی | پسر منچهر سوم | دستنشانده اشکانیان | |
۱۸ | وهشیر دوم | ۲۰۶–۲۱۰ میلادی | ؟ | دستنشانده اشکانیان. آخرین شاه دودمان بازرنگی | |
۱۹ | شاپور | سده سوم میلادی | برادر اردشیر یکم ساسانی | دستنشانده اشکانیان | |
۲۰ | اردشیر پنجم (اردشیر یکم ساسانی) | سده سوم میلادی | نخستین شاهنشاه ایران از دودمان ساسانی | دستنشانده اشکانیان |
پادشاهی میشان (ح۱۲۷ پیش از میلاد تا ح۲۲۲ میلادی)
توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.
- هیسپاوسین (۱۲۷–۱۲۴ پ. م)
- آپوداکوس (۱۱۰–۱۰۴ پ. م)
- تیراووس یکم (۹۵–۸۹ پ. م)
- هیپوکراتس اوتوکراتور نیکهفروس (۸۱–۸۰ پ. م)
- تیراووس دوم (۷۹–۴۹ پ. م)
- آرتاباز (۴۹–۴۸ پ. م)
- اتامبلوس یکم (۴۷–۲۴ پ. م)
- تئونسیوس یکم (۱۹–۱۸ پ. م)
- اتامبلوس دوم (۱۸ پ. م- ۹ م)
- ابینرگاوس یکم (۱۰–۲۳ م)
- اورابازس یکم (۱۹–۱۹ م)
- اتامبلوس سوم (۳۷–۴۵ م)
- تئونسیوس دوم (۴۶–۴۷ م)
- تئونسیوس سوم (۵۲–۵۳ م)
- اتامبلوس چهارم (۵۴–۶۵ م)
- اتامبلوس پنجم (۶۵–۷۴ م)
- اورابازس دوم (۷۳–۸۰ م)
- پاکور (۸۰–۱۰۲ م)
- اتامبلوس ششم (۱۰۲–۱۰۶ م)
- تئونسیوس چهارم (۱۱۰–۱۱۳ م)
- اتامبلوس هفتم (۱۱۴–۱۱۷ م)
- مهرداد (۱۳۱–۱۵۱ م)
- اورابازس دوم (۱۵۱–۱۶۵ م)
- ابینرگاوس دوم (۱۶۵–۱۸۰ م)
- اتامبلوس هشتم (۱۸۰–۱۹۵ م)
- مگا (۱۹۵–۲۱۰ م)
- ابینرگاوس سوم (۲۱۰–۲۲۲ م)
ساسانیان (۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی)
شماره | نام پادشاه | دوران حکومت (میلادی) |
---|---|---|
۱ | اردشیر بابکان | ۲۲۴–۲۴۳ |
۲ | شاپور یکم | ۳/۲۴۲–۲۷۲ |
۳ | هرمز یکم | ۲۷۲–۲۷۳ |
۴ | بهرام یکم | ۲۷۳–۲۷۶ |
۵ | بهرام دوم | ۲۷۶–۲۹۳ |
۶ | بهرام سوم | ۲۹۳ |
۷ | نرسی | ۲۹۳–۳۰۲ |
۸ | هرمز دوم | ۳۰۲–۳۱۰ |
۹ | آذرنرسی | ۳۱۰ |
۱۰ | شاپور دوم (ذوالاکتاف) | ۳۱۰–۳۷۹ |
۱۱ | اردشیر دوم | ۳۷۹–۳۸۳ |
۱۲ | شاپور سوم | ۳۸۳–۳۸۸ |
۱۳ | بهرام چهارم | ۳۸۸–۳۹۹ |
۱۴ | یزدگرد یکم | ۳۹۹–۴۲۱ |
۱۵ | بهرام پنجم (بهرام گور) | ۴۲۱–۴۳۹ |
۱۶ | یزدگرد دوم | ۴۳۹–۴۵۷ |
۱۷ | هرمز سوم | ۴۵۹–۴۵۷ |
۱۸ | پیروز یکم | ۴۵۸–۴۸۴ |
۱۹ | بلاش | ۴۸۴–۴۸۸ |
۲۰ | قباد یکم | ۴۸۸–۴۹۷ |
۲۱ | جاماسب | ۴۹۷–۴۹۹ |
۲۰ | قباد یکم (پادشاهی مجدد) | ۴۹۹–۵۳۱ |
۲۲ | خسرو یکم (خسرو انوشیروان) | ۵۳۱–۵۷۹ |
۲۳ | هرمز چهارم (ترکزاد) | ۵۷۹–۵۹۰ |
۲۴ | بهرام ششم | ۵۹۰–۵۹۱ |
۲۵ | خسرو دوم (خسرو پرویز) | ۵۹۱–۶۲۸ |
۲۶ | قباد دوم (شیرویه) | ۶۲۸ |
۲۷ | اردشیر سوم | ۶۲۸–۶۳۰ |
۲۸ | شهربراز | ۶۳۰ |
۲۹ | خسرو سوم | ۶۳۰ |
۳۰ | جوانشیر | ۶۳۰ |
۳۱ | پوراندخت | ۶۳۰–۶۳۱ |
۳۲ | گشتاسب بنده | ۶۳۱ |
۳۳ | آزرمی دخت | ۶۳۱ |
۳۴ | هرمز پنجم | ۶۳۱ |
۳۵ | خسرو چهارم | ۶۳۱ |
۳۶ | پیروز دوم | ۶۳۱ |
۳۷ | خسرو پنجم | ۶۳۱ |
۳۸ | یزدگرد سوم | ۶۳۲–۶۵۱ |
خلفای راشدین(۶۳۲ تا ۶۶۱ میلادی)
شماره | نام خلیفه | دوره زندگانی (میلادی) | دوره حکومت (میلادی) |
---|---|---|---|
۱ | ابوبکر | ۵۷۳–۶۳۴ | ۶۳۲–۶۳۴ |
۲ | عمر بن خطاب | ۵۸۶–۶۴۴ | ۶۳۴–۶۴۴ |
۳ | عثمان بن عفان | ۵۷۶–۶۵۶ | ۶۴۴ – ۶۵۶ |
۴ | علی بن ابیطالب | ۶۰۰ – ۶۶۱ | ۶۵۶ – ۶۶۱ |
فرمانروایی آنان بر ایران پس از فتح ایران توسط مسلمانان واز سال ۶۵۱ شروع شد و با روی کار آمدن امویان به پایان رسید.
خلفای اموی (۶۶۲ تا ۷۵۰ میلادی)
خلیفه | زندگی | فرمانروایی | |
---|---|---|---|
۱ | معاویه بن ابیسفیان |
۶۰۶–۶۸۰ |
۶۶۲–۶۸۰ |
۲ | یزید بن معاویه |
۶۴۶–۶۸۴ |
۶۸۰–۶۸۴ |
۳ | معاویه بن یزید |
۶۶۴–۶۸۴ |
۶۸۴–۶۸۴ |
۴ | مروان بن الحکم |
.... -۶۸۵ |
۶۸۴–۶۸۵ |
۵ | عبدالملک بن مروان |
۶۴۷–۷۰۵ |
۶۸۵–۷۰۵ |
۶ | ولید بن عبدالملک |
.... -۷۱۵ |
۷۰۵–۷۱۵ |
۷ | سلیمان بن عبد الملک |
.... -۷۱۸ |
۶۸۹–۷۱۸ |
۸ | عمر بن عبدالعزیز |
۶۸۱–۷۲۰ |
۷۱۸–۷۲۰ |
۹ | یزید بن عبدالملک |
۶۹۱–۷۲۴ |
۷۲۰–۷۲۴ |
۱۰ | هشام بن عبدالملک |
۶۹۰–۷۴۳ |
۷۲۴–۷۴۳ |
۱۱ | ولید بن یزید |
۷۰۹–۷۴۴ |
۷۴۳–۷۴۴ |
۱۲ | یزید بن الولید |
.... -۷۴۴ |
۷۴۴–۷۴۴ |
۱۳ | ابراهیم بن الولید |
.... -۷۵۰ |
۷۴۴–۷۴۵ |
۱۴ | مروان بن محمد |
.... -۷۵۰ |
۷۴۵–۷۵۰ |
خلفای عباسی (۷۵۰ تا ۱۲۵۸ میلادی)
شماره | خلیفه | هجری قمری | میلادی |
---|---|---|---|
۱ | ابوالعباس سفاح | ۱۳۱–۱۳۶ | ۷۵۰–۷۵۴ |
۲ | منصور (خلیفه) | ۱۳۶–۱۵۸ | ۷۵۴–۷۷۵ |
۳ | مهدی (خلیفه) | ۱۵۸–۱۶۹ | ۷۷۵–۷۸۵ |
۴ | هادی (خلیفه) | ۱۶۹–۱۷۰ | ۷۸۵–۷۸۶ |
۵ | هارونالرشید | ۱۷۰–۱۹۳ | ۷۸۶–۸۰۹ |
۶ | امین (خلیفه) | ۱۹۳–۱۹۸ | ۸۰۹–۸۱۳ |
۷ | مأمون | ۱۹۸–۲۱۸ | ۸۱۳–۸۳۳ |
۸ | معتصم | ۲۱۸–۲۲۷ | ۸۳۳–۸۴۲ |
۹ | واثق | ۲۲۷–۲۳۲ | ۸۴۲–۸۴۷ |
۱۰ | متوکل | ۲۳۲–۲۴۷ | ۸۴۷–۸۶۱ |
۱۱ | منتصر | ۲۴۷–۲۴۸ | ۸۶۱–۸۶۲ |
۱۲ | مستعین | ۲۴۸–۲۵۲ | ۸۶۲–۸۶۶ |
۱۳ | معتز | ۲۵۲–۲۵۵ | ۸۶۶–۸۶۹ |
۱۴ | مهتدی | ۲۵۵–۲۵۶ | ۸۶۹–۸۷۰ |
۱۵ | معتمد (خلیفه) | ۲۵۷–۲۷۹ | ۸۷۰–۸۹۲ |
۱۶ | معتضد | ۲۷۹–۲۸۹ | ۸۹۲–۹۰۲ |
۱۷ | مکتفی | ۲۸۹–۲۹۵ | ۹۰۲–۹۰۸ |
۱۸ | مقتدر (خلیفه) | ۲۹۵–۳۲۰ | ۹۰۸–۹۳۲ |
۱۹ | قاهر | ۳۲۰–۳۲۲ | ۹۳۲–۹۳۴ |
۲۰ | راضی (خلیفه) | ۳۲۲–۳۲۹ | ۹۳۴–۹۴۰ |
۲۱ | متقی | ۳۲۹–۳۳۴ | ۹۴۰–۹۴۴ |
۲۲ | مستکفی | ۳۳۴–۳۳۶ | ۹۴۴–۹۴۶ |
۲۳ | مطیع (خلیفه) | ۳۳۶–۳۶۳ | ۹۴۶–۹۷۴ |
۲۴ | طائع | ۳۶۳–۳۸۱ | ۹۷۴–۹۹۱ |
۲۵ | قادر (خلیفه) | ۳۸۲–۴۲۲ | ۹۹۱–۱۰۳۱ |
۲۶ | قائم (خلیفه) | ۴۲۲–۴۶۸ | ۱۰۳۱–۱۰۷۵ |
۲۷ | مقتدی (خلیفه) | ۴۶۸–۴۸۷ | ۱۰۷۵–۱۰۹۴ |
۲۸ | مستظهر | ۴۸۷–۵۱۲ | ۱۰۹۴–۱۱۱۸ |
۲۹ | مسترشد | ۵۱۲–۵۳۰ | ۱۱۱۸–۱۱۳۵ |
۳۰ | راشد | ۵۳۰–۵۳۱ | ۱۱۳۵–۱۱۳۶ |
۳۱ | مقتفی | ۵۳۱–۵۵۵ | ۱۱۳۶–۱۱۶۰ |
۳۲ | مستنجد | ۵۵۵–۵۶۶ | ۱۱۶۰–۱۱۷۰ |
۳۳ | مستضی | ۵۶۶–۵۷۶ | ۱۱۷۰–۱۱۸۰ |
۳۴ | ناصر (خلیفه) | ۵۷۶–۶۲۲ | ۱۱۸۰–۱۲۲۵ |
۳۵ | ظاهر (خلیفه) | ۶۲۲–۶۲۳ | ۱۲۲۵–۱۲۲۶ |
۳۶ | مستنصر (بغداد) | ۶۲۳–۶۴۰ | ۱۲۲۶–۱۲۴۲ |
۳۷ | مستعصم | ۶۴۰–۶۵۶ | ۱۲۴۲–۱۲۵۸ |
گاوباریان (۶۴۲ تا ۷۶۰ میلادی)
باوندیان (۶۵۵ تا ۱۳۴۹ میلادی)
شاخه کیوسیه (۶۵۵ تا ۱۰۰۰ میلادی)
شاخه اسپهبدیه (۶۵۵ تا ۱۳۴۹ میلادی)
- شهریار چهاروم
- کارن دوم
- رستم دوم
- علی یکم
- رستم سوم
- حسن یکم
- اردشیر یکم
- رستم چهارم
شاخه کینخواریه (۱۲۳۸ تا ۱۳۴۹ میلادی)
- اردشیر دوم
- محمد باوندی
- علی دوم
- یزدگرد باوندی
- شهریار پنجم
- کیخسرو باوندی
- شرف الملوک باوندی
- حسن باوندی
طاهریان (۸۲۱ تا ۸۷۳ میلادی)
- طاهر بن حسین (طاهر ذوالیمینین)
- طلحه بن طاهر
- علی بن طاهر
- عبدالله بن طاهر
- طاهر بن عبدالله
- محمد بن طاهر بن عبدالله
صفاریان (۸۶۱ تا ۱۰۰۲ میلادی)
علویان طبرستان (۸۶۴ تا ۹۲۸ میلادی)
- حسن بن زید
- القائم
- داعی الحق
- حسن پسر مهدی
- داعی صغیر
سامانیان (۸۱۹ تا ۱۰۰۴ میلادی)
- اسماعیل بن احمد، نامدار به امیر ماضی (۲۹۵ – ۲۷۹ ه.ق)
- احمد بن اسماعیل، نامی به امیر شهید (۳۰۱ – ۲۵۹ ه.ق)
- نصر بن احمد، نامی به امیر سعید (۳۳۱ – ۳۰۱ ه.ق)
- نوح بن نصر، نامی به امیر حمید (۳۴۳ – ۳۳۱ ه.ق)
- عبدالملک بن نوح، نامی به امیر رشید (۳۵۰ – ۳۴۳ ه.ق)
- منصوربن نوح، نامی به امیر سدید (۳۶۵ – ۳۵۰ ه.ق)
- نوح بن منصور، نامی به امیر رضی (۳۸۷ – ۳۶۵ ه.ق)
- منصور بن نوح (۳۸۹ – ۳۸۷ ه.ق)
- عبدالملک بن نوح (۳۸۹--۳۸۹ ه.ق)
- منتصر سامانی (۳۸۹--۳۹۵ ه.ق)
زیاریان (۹۳۱ تا ۱۰۹۰ میلادی)
- مرداویج زیاری
- وشمگیر
- بیستون پسر وشمگیر
- قابوس پسر وشمگیر
- منوچهر پسر قابوس
- انوشیروان پسر منوچهر
بوییان (۹۳۳ تا ۱۰۶۲ میلادی)
نام دیهیمی | نام اصلی | نگاره | لقب | مرگ-زایش | آغاز شاهی | پایان شاهی | خویشاوندی | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
آل بویه فارس (۹۳۳–۱۰۶۲) | ||||||||
عمادالدوله | علی بن بویه | ۸۹۱–۹۴۹ | ۹۳۴ | ۹۴۹ | پسر بویه | |||
عضدالدوله | فنا خسرو بن حسن | ۹۳۶–۹۸۳ | ۹۴۹ | ۹۸۳ | پسر رکنالدوله برادرزاده عمادالدوله |
|||
شرفالدوله | ابوالفوارس شیرذیل | ۹۶۲–۹۸۹ | ۹۸۳ | ۹۸۹ | پسر عضدالدوله | |||
صمصام الدوله | ابوکالیجار مرزبان | ۹۶۴–۹۹۸ | ۹۸۹ | ۹۹۸ | پسر عضدالدوله | |||
بهاءالدوله | ابونصر فیروز |
|
۹۷۱–۱۰۱۲ | ۹۹۸ | ۱۰۱۲ | پسر عضدالدوله | ||
سلطانالدوله | ابوشجاع | ۹۹۲–۱۰۲۴ | ۱۰۱۲ | ۱۰۲۴ | پسر بهاءالدوله | |||
عمادالدوله | ابوکالیجار مرزبان |
|
۱۰۱۱–۱۰۴۸ | ۱۰۲۴ | ۱۰۴۸ | پسر سلطانالدوله | ||
ملک رحیم |
نام دیهیمی | نام اصلی | نگاره | لقب | مرگ-زایش | آغاز شاهی | پایان شاهی | خویشاوندی | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
آل بویه ری، اصفهان، همدان (۹۳۵–۱۰۳۸) | ||||||||
رکنالدوله | ابوعلی حسن | ۸۹۸–۹۷۶ | ۹۳۵ | ۹۷۶ | پسر بویه | |||
فخرالدوله | ابوالحسن علی | ۹۵۲–۹۹۷ | ۹۷۶ | ۹۸۰ | پسر رکنالدوله | |||
مؤیدالدوله | ابومنصور | ۹۴۱–۹۸۳ | ۹۷۶ | ۹۸۳ | پسر رکنالدوله | |||
فخرالدوله | ابوالحسن علی | ۹۷۶ | ۹۹۷ | پسر رکنالدوله | ||||
مجدالدوله | ابوطالب رستم | ۹۹۳–۱۰۲۹ | ۹۹۷ | ۱۰۲۹ | پسر فخرالدوله | |||
شمسالدوله | ابوطاهر | ۱۰۲۱-؟ | ۹۹۷ | ۱۰۲۱ | پسر فخرالدوله | |||
سماءالدوله | ابوالحسن علی | ۱۰۲۳-؟ | ۱۰۲۱ | ۱۰۲۳ | پسر شمسالدوله |
نام دیهیمی | نام اصلی | نگاره | لقب | مرگ-زایش | آغاز شاهی | پایان شاهی | خویشاوندی | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
آل بویه عراق (۹۴۵–۱۰۵۵) | ||||||||
معزالدوله | ابوالحسن احمد | ۹۱۵–۹۶۶ | ۹۴۵ | ۹۶۶ | پسر بویه | |||
عزالدوله | بختیار | ۹۴۳–۹۷۹ | ۹۶۶ | ۹۷۹ | پسر معزالدوله | |||
عضدالدوله | ابوشجاع | ۹۳۷–۹۸۳ | ۹۷۷ | ۹۸۳ | پسر رکنالدوله | |||
شرفالدوله | ابوالفوارس شیرذیل | ۹۶۲–۹۸۹ | ۹۸۷ | ۹۸۹ | پسر عضدالدوله | |||
بهاءالدوله | ابونصر | ۹۷۰–۱۰۱۲ | ۹۸۹ | ۱۰۱۲ | پسر عضدالدوله | |||
سلطانالدوله | ابوشجاع | ۹۹۲–۱۰۲۴ | ۱۰۱۲ | ۱۰۲۱ | پسر بهاءالدوله | |||
مشرفالدوله | ابوعلی | ۱۰۰۲–۱۰۲۵ | ۱۰۲۱ | ۱۰۲۵ | پسر بهاءالدوله | |||
جلالالدوله | ابوطاهر | ۹۹۴–۱۰۴۳ | ۱۰۲۷ | ۱۰۴۳ | پسر بهاءالدوله | |||
ابوکالیجار مرزبان | ۱۰۱۱–۱۰۴۸ | ۱۰۴۳ | ۱۰۴۸ | پسر سلطانالدوله | ||||
ملک رحیم | ۱۰۵۸-؟ | ۱۰۴۸ | ۱۰۵۵ | پسر ابوکالیجار | ||||
قوامالدوله | ابوالفوارس | |||||||
ابومنصور پولادستون |
غزنویان (۹۶۳ تا ۱۱۸۷ میلادی)
- ناصرالدین سبکتکین :از۳۶۷تا ۳۸۷ ه.ق
- اسماعیل پسر سبکتکین:در ۳۸۷ چند ماه
- سلطان محمود غزنوی (محمود بن سبکتکین): از ۳۸۷ تا ۴۲۱ه.ق
- محمد پسر محمود: از ۴۲۱ تا ۴۲۲ه.ق
- سلطان مسعود غزنوی (مسعود بن محمود): از ۴۲۲ تا ۴۳۲ ه.ق
- مودود پسر مسعود
- مسعود دوم پسر مودود
- علی پسر مسعود
- عبدالرشید پسر محمود
- طغرل غاصب
- فرخزاد پسر مسعود
- ابراهیم پسر مسعود
- مسعود سوم پسر ابراهیم
- شیرزاد پسر مسعود
- ارسلانشاه پسر مسعود
- بهرامشاه پسر مسعود
- خسروشاه پسر بهرامشاه
- خسرو ملک پسر خسروشاه (آخرین امیر غزنوی در لاهور بود که به دست غوریان برافتاد)
سلجوقیان (۱۰۲۹ تا ۱۱۹۴ میلادی)
نام دیهیمی | نام اصلی | نگاره | لقب | زایش-مرگ | آغاز شاهی | پایان شاهی | خویشاوندی | یادداشت | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
سلجوقیان ۱۰۲۹–۱۱۹۴ | |||||||||
۱ | طغرل یکم | محمد | رکن الدین، ابوطالب، بیگ، سلطان | ۹۹۵–۱۰۶۳ | ۱۰۲۹ | ۱۰۶۳ | پسر میکائیل پسر سلجوق | ||
۲ | آلپ ارسلان | محمد | عضدالدوله، عضدالدین، ابوشجاع، سلطان | ۱۰۳۹–۱۰۷۲ | ۱۰۶۳ | ۱۰۷۲ | پسر چغری بیگ داود برادر طغرل یکم | به دست سرباز اسیری کشته شد. | |
۳ | ملکشاه یکم | حسن | جلال الدوله، جلال الدین، ابوالفتح، سلطان | ۱۰۵۵–۱۰۹۲ | ۱۰۷۲ | ۱۰۹۲ | پسر آلپ ارسلان | به دست حشاشین کشته شد | |
۴ | محمودیکم | ناصرالدین، ابوالقاسم، سلطان | ۱۰۸۶–۱۰۹۴ | ۱۰۹۲ | ۱۰۹۴ | پسر ملکشاه یکم | |||
۵ | برکیارق | محمد | رکن الدین، ابوالمظفر، سلطان | ۱۰۸۰–۱۱۰۵ | ۱۰۹۴ | ۱۱۰۵ | پسر ملکشاه یکم | ||
۶ | ملکشاه دوم | معزالدین، ابوالفتح، سلطان | ۱۱۰۱ - ? | ۱۱۰۵ | ۱۱۰۵ | پسر برکیارق | به دست محمدیکم خلع و نابینا شد | ||
۷ | محمدیکم | تپر | غیاث الدین، ابوشجاع، سلطان | ۱۰۸۲–۱۱۱۸ | ۱۱۰۵ | ۱۱۱۸ | پسر ملکشاه یکم | ||
۸ | سنجر | احمد | معزالدین، ابوالحارث، سلطان | ۱۰۸۷–۱۱۵۷ | ۱۰۹۷ | ۱۱۵۷ | پسر ملکشاه یکم | ||
۹ | محموددوم | مغیث الدین، سلطان | ۱۱۰۴–۱۱۳۱ | ۱۱۱۸ | ۱۱۳۱ | پسر محمدیکم | |||
۱۰ | داود | مغیث الدین، ابوالفتح، سلطان | ? - ۱۱۳۲ | ۱۱۳۱ | ۱۱۳۲ | پسر محموددوم | |||
۱۱ | طغرل دوم | رکن الدین، ابوطالب، سلطان | ۱۱۰۹–۱۱۳۴ | ۱۱۳۲ | ۱۱۳۴ | پسر محمدیکم | |||
۱۲ | مسعود | غیاث الدین، ابوالفتح، سلطان | ۱۱۰۹–۱۱۵۲ | ۱۱۳۴ | ۱۱۵۲ | پسر محمدیکم | |||
۱۳ | ملکشاه سوم | مغیث الدین، سلطان | ۱۱۲۸–۱۱۶۰ | ۱۱۵۲ | ۱۱۵۳ | پسر محموددوم | |||
۱۴ | محمددوم | غیاث الدین، ابوشجاع، سلطان | ۱۱۲۸–۱۱۶۰ | ۱۱۵۳ | ۱۱۶۰ | پسر محموددوم | |||
۱۵ | سلیمانشاه | معزالدین، ابوالحارث، سلطان | ۱۱۱۸–۱۱۶۲ | ۱۱۶۰ | ۱۱۶۱ | پسر محمدیکم | خلع شد | ||
۱۶ | ارسلان | رکن الدین، سلطان | ۱۱۳۴–۱۱۷۶ | ۱۱۶۱ | ۱۱۷۶ | پسر طغرل دوم | |||
۱۷ | طغرل سوم | رکن الدین، ابوطالب، سلطان | ? - ۱۱۹۴ | ۱۱۷۶ | ۱۱۹۴ | پسر ارسلان | کشته شد. | ||
خوارزمشاهیان (۱۱۵۳ تا ۱۲۳۱ میلادی)
نام دیهیمی | نام اصلی | نگاره | لقب | زایش-مرگ | آغاز شاهی | پایان شاهی | خویشاوندی | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
خوارزمشاهیان (۱۱۵۳–۱۲۳۱) | ||||||||
قطبالدین محمد | پسر انوشتکین غرجه | |||||||
علاءالدین اتسز | ابوالمظفر | ۱۰۹۷/۱۱۰۵–۱۱۵۶ | ۱۱۵۳ | ۱۱۵۶ | پسر قطبالدین محمد | |||
ایل ارسلان | ابوالفتح | ۱۱۷۱-? | ۱۱۵۶ | ۱۱۷۲ | پسر اتسز | |||
جلالالدین سلطانشاه | ۱۱۹۳- | پسر ایل ارسلان | ||||||
علاءالدین تکش | ۱۲۰۰-? | ۱۱۷۲ | ۱۲۰۰ | پسر ایل ارسلان | ||||
علاءالدین محمد | ابوالفتح | ۱۲۲۰-? | ۱۲۰۰ | ۱۲۲۰ | پسر تکش | |||
جلالالدین منکبرنی | ۱۲۳۱-? | ۱۲۲۰ | ۱۲۳۱ | پسر محمد |
ایلخانان (۱۲۵۶ تا ۱۳۵۶ میلادی)
نام دیهیمی | نام اصلی | نگاره | لقب | زایش-مرگ | آغاز شاهی | پایان شاهی | خویشاوندی | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ایلخانان (۱۲۵۶–۱۳۵۷) | ||||||||
هولاکو | ۱۲۱۷–۱۲۶۵ | ۱۲۵۶ | ۱۲۶۵ | پسر تولیخان | ||||
اباقاخان | ۱۲۳۴–۱۲۸۲ | ۱۲۶۵ | ۱۲۸۲ | پسر هولاکو | ||||
سلطان احمد تکودار بن هولاکو | ۱۲۸۴-؟ | ۱۲۸۲ | ۱۲۸۴ | پسر هولاکو | ||||
ارغونخان بن اباقا | ۱۲۵۸–۱۲۹۱ | ۱۲۸۴ | ۱۲۹۱ | پسر اباقاخان | ||||
گیخاتون بن اباقا | ۱۲۹۵-؟ | ۱۲۹۱ | ۱۲۹۵ | پسر اباقاخان | ||||
بایدوخان بن طرغان | ۱۲۹۵-؟ | ۱۲۹۵ | ۱۲۹۵ | |||||
غازان بن ارغون | محمود | ۱۲۷۱–۱۳۰۴ | ۱۲۹۵ | ۱۳۰۴ | پسر ارغونخان | |||
اولجایتو خدابنده بن ارغون | ۱۲۸۰–۱۳۱۶ | ۱۳۰۴ | ۱۳۱۶ | پسر ارغونخان | ||||
ابوسعید بهادرخان بن اولجایتو | ۱۳۰۵–۱۳۳۵ | ۱۳۱۶ | ۱۳۳۵ | پسر الجایتو | ||||
ارپاگاون | ۱۳۳۶-? | ۱۳۳۵ | ۱۳۳۶ | |||||
موسی خان | ۱۳۳۷-? | ۱۳۳۶ | ۱۳۳۷ | |||||
طغا تیمورخان | ۱۳۵۳-? | ۱۳۳۵ | ۱۳۵۳ | |||||
محمد خان | ۱۳۳۸-? | ۱۳۳۶ | ۱۳۳۸ | |||||
ساتیبیگ | ۱۳۰۰–۱۳۴۵ | ۱۳۳۸ | ۱۳۳۹ | دختر الجایتو | ||||
شاه جهان ایلخانی | ۱۳۳۹ | ۱۳۴۰ | ||||||
سلیمان خان | ۱۳۳۹ | ۱۳۴۵ | ||||||
انوشیروان عادل | ۱۳۴۴ | ۱۳۵۶ |
دودمانهای محلی (۱۳۳۷ تا ۱۵۹۵ میلادی)
سربداران (۱۳۳۷ تا ۱۳۸۱ میلادی)
- عبدالرزاق باشتینی
- وجیهالدین امیر مسعود باشتینی
- محمد آیتیمور
- کلو اسفندیار
- خواجه شمسالدین ابن فضلالله
- شمسالدین علی
- پهلوان یحیی کرابی
- ظهیرالدین کرابی
- حیدر قصاب
- میرزا لطفالله باشتینی
- پهلوان حسن دامغانی
- خواجه علی موید
جلایریان (۱۳۴۰ تا ۱۴۳۲ میلادی)
آل مظفر یا مظفریان (۱۳۱۴ تا ۱۳۹۳ میلادی)
- مبارزالدین محمد (۵۹–۷۱۸ / ۵۸–۱۳۱۸)
- شاه محمود (۷۶–۷۵۹ / ۷۴–۱۳۵۸)
- عمادالدین احمد (۹۵–۷۸۶ / ۹۳–۱۳۸۴)
- نصره الدین شاه یحیی (۹۵–۷۶۴ / ۹۳–۱۳۶۳)
- شاه شجاع
- زین العابدین بن شاه شجاع(۸۹–۷۸۶ / ۸۷–۱۳۸۴)
- شاه منصور (۹۵–۷۹۰ / ۹۳–۱۳۸۸)
کیاییان (۱۳۸۹ تا ۱۵۹۵ میلادی)
- سید امیر کیای مَلاطی، بنیانگذار حکومت خاندان کیاییان در گیلان. حکومت از (۷۶۳–۷۷۶) ق.
- سید رضی کیا حکومت از (۷۲۹–۷۹۹) ق.
- کارکیا سید محمد اول حکومت از (۸۲۹–۸۳۷) ق.
- کارکیا ناصر کیا حکومت از (۸۳۷–۸۵۱) ق.
- کارکیا سلطان محمد دوم حکومت از (: ۸۵۱–۸۸۳) ق.
- کارکیا میرزاعلی
...
تیموریان (۱۳۷۰ تا ۱۵۰۶ میلادی)
# | پادشاه | زندگی | سلطنت | نسبت با پادشاه قبلی | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
تولد (خورشیدی) | مرگ (خورشیدی) | طول عمر | تاجگذاری (خورشیدی) | پایان (خورشیدی) | مدت حکومت | |||
۱ | تیمور لنگ | ۷۱۵ | ۷۸۳ | ۶۸ سال و ۹ ماه و ۲۶ روز | ۷۴۸ | ۷۸۳ | ۳۵ سال | بنیانگذار حکومت |
۲ | پیرمحمد جهانگیر | ۷۵۳ | ۷۸۵ | ۳۲ سال | ۷۸۳ | ۷۸۵ | ۲ سال | نوهٔ تیمور، پسر غیاثالدین جهانگیر |
۳ | میرانشاه | ۷۴۷ | ۷۸۷ | ۴۰ سال | ۷۸۳ | ۷۸۷ | ۴ سال | پسر تیمور |
۴ | خلیل سلطان | ۷۶۳ | ۷۹۰ | ۲۷ سال | ۷۸۳ | ۷۸۷ | ۴ سال | پسر میرانشاه |
۵ | شاهرخ | ۷۵۶ | ۸۲۵ | ۶۹ سال | ۷۸۳ | ۸۲۵ | ۴۲ سال | پسر تیمور |
۶ | الغ بیگ | ۷۷۳ | ۸۲۸ | ۵۵ سال | ۷۹۰ | ۸۲۸ | ۳۸ سال | پسر شاهرخ |
۷ | سلطان ابراهیم میرزا | ۷۷۳ | ۸۱۴ | ۴۱ سال | ۷۹۴ | ۸۱۴ | ۲۰ سال | پسر شاهرخ |
۸ | محمد پسر بایسنقر | ؟ | ۸۳۰ | ؟ | ۸۲۶ | ۸۳۰ | ۴ سال | نوهٔ شاهرخ، پسر بایسنقر |
۹ | عبداللطیف میرزا | ۷۹۹ | ۸۲۹ | ۳۰ سال | ۸۲۸ | ۸۲۹ | ۱ سال | پسر الغ بیگ |
۱۰ | ابوالقاسم بابر | ۸۰۱ | ۸۳۶ | ۳۵ سال | ۸۲۸ | ۸۳۶ | ۸ سال | نوهٔ شاهرخ، پسر بایسنقر |
۱۱ | عبدالله میرزا | ۷۸۹–۷۹۰ | ۸۳۰ | ۴۰–۴۱ سال | ۸۲۹ | ۸۳۰ | ۱ سال | پسر ابراهیم میرزا |
۱۲ | ابوسعید میرزا | ۸۰۳ | ۸۴۸ | ۴۵ سال | سمرقند:۸۳۰
هرات:۸۳۸ |
سمرقند:۸۴۸
هرات:۸۴۸ |
سمرقند:۱۸ سال
هرات:۱۰ سال |
پسر نوهٔ تیمور |
۱۳ | میرزا شاه محمود | ۸۲۵ | ۸۳۹ | ۱۴ سال | ۸۳۶ | ۸۳۶ | چند هفته | پسر ابوالقاسم بابر |
۱۴ | ابراهیم میرزا پسر علاءالدوله | ؟ | ۸۳۸ | ؟ | ۸۳۶ | ۸۳۸ | ۲ سال | پسر نوهٔ شاهرخ، پسر علاءالدوله میرزا پسر بایسنقر |
۱۵ | یادگار محمد میرزا | ؟ | ۸۴۹ | ؟ | ۸۴۸ | ۸۴۹ | ۱ سال | پسر محمد پسر بایسنقر |
۱۶ | حسین بایقرا | ۸۱۷ | ۸۸۵ | ۶۸ سال | ۸۴۸ | ۸۸۵ | ۳۷ سال | نوهٔ نوهٔ تیمور |
این سلسله بهدست امرای شیبانی منقرض شد.
قراقویونلو (۱۳۷۸ تا ۱۴۶۹ میلادی)
آق قویونلو (۱۳۷۸ تا ۱۵۰۱ میلادی)
- قره عثمان
- حمزه
- نورالدین علی
- اوزون حسن
- سلطان خلیل
- یعقوب
صفویان (۱۵۰۲ تا ۱۷۲۲ میلادی)
ردیف | نام | تصویر | تولد/مرگ | سلطنت | نسبت با سلف | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|
۱ | شاه اسماعیل یکم | ۱۴۸۷–۱۵۲۴ | ۱۵۰۲–۱۵۲۴ | - | ||
۲ | شاه تهماسب یکم | ۱۵۱۴–۱۵۷۶ | ۱۵۲۵–۱۵۷۶ | پسر | ||
۳ | شاه اسماعیل دوم | ۱۵۳۷–۱۵۷۷ | ۱۵۷۶–۱۵۷۷ | پسر | ||
۴ | شاه محمد خدابنده | ۱۵۳۲–۱۵۹۶ | ۱۵۷۷–۱۵۸۷ | برادر | عزل شد | |
۵ | شاه عباس بزرگ | ۱۵۷۱–۱۶۲۹ | ۱۵۸۷–۱۶۲۹ | پسر | ||
۶ | شاه صفی | ۱۶۱۱–۱۶۴۲ | ۱۶۲۹–۱۶۴۲ | نوه | ||
۷ | شاه عباس دوم | ۱۶۳۲–۱۶۶۶ | ۱۶۴۲–۱۶۶۶ | پسر | ||
۸ | شاه سلیمان | ۱۶۴۵–۱۶۹۴ | ۱۶۶۶–۱۶۹۴ | پسر | نام او صفی میرزا بود و بار اول با نام شاه صفی تاج بر سرگذاشت و در دومین سال سلطنت خود با نام سلیمان تاجگذاری کرد. | |
۹ | شاه سلطان حسین | ۱۶۶۸–۱۷۲۶ | ۱۶۹۴–۱۷۲۲ | پسر | توسط محمود افغان عزل شد و سپس به دست اشرف افغان به قتل رسید |
هوتکیان (۱۷۲۲ تا ۱۷۲۹ میلادی)
ردیف | نام | تصویر | تولد/مرگ | سلطنت | نسبت با سلف | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|
۱ | محمود افغان | ؟ - ۱۷۲۵ | ۱۷۲۲–۱۷۲۵ | بنیانگذاز | از سلطنت خلع شده و به دست اشرف افغان کشته شد | |
۲ | اشرف افغان | ؟ - ۱۷۲۹ | ۱۷۲۵–۱۷۲۹ | پسر عموی محمود افغان | در هنگام فرار به دست بلوچها کشته شد | |
صفویه (۱۷۲۹ تا ۱۷۳۵ میلادی)
ردیف | نام | سلطنت | نسبت با سلف | یادداشت |
---|---|---|---|---|
۱ | شاه تهماسب دوم | ۱۷۲۹–۱۷۳۲ | پسر شاه سلطان حسین | توسط نادر شاه از سطنت برکنار و کشته شد |
۲ | شاه عباس سوم | ۱۷۳۲–۱۷۳۵ | پسر شاه تهماسب دوم | در شش ماهگی توسط نادر شاه به سلطنت رسید و نادر شاه نایب السلطنه شد و در خردسالی توسط رضاقلی میرزا به قتل رسید |
افشاریان (۱۷۳۵ تا ۱۷۵۰ میلادی)
ردیف | نام | تصویر | تولد/مرگ | سلطنت | نسبت با سلف | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|
۱ | نادر شاه | ۱۶۸۸–۱۷۴۷ | ۱۷۳۵–۱۷۴۷ | بنیانگذار دودمان افشاریان | به دست عادلشاه و سردارانش کشته شد | |
۲ | عادلشاه | ۱۷۲۳–۱۷۴۸ | ۱۷۴۷–۱۷۴۸ | برادرزاده نادر شاه | به دست ابراهیمشاه کشته شد | |
۳ | ابراهیمشاه | ؟ - ۱۷۴۸ | ۱۷۴۸–۱۷۴۸ | برادر عادلشاه | به دست شاهرخمیرزا کشته شد | |
۴ | شاهرخمیرزا | ۱۷۳۳–۱۷۹۶ | ۱۷۴۸–۱۷۵۰ | نوه نادر شاه | از سال ۱۷۵۰ تا ۱۷۹۶ فقط حاکم خراسان بود تا اینکه به دستور آقامحمدخان قاجار کشته شد |
زندیان (۱۷۵۰ تا ۱۷۹۴ میلادی)
ردیف | نام | تصویر | تولد/مرگ | سلطنت | نسبت با سلف | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|
۱ | کریمخان زند | ۱۷۰۷–۱۷۷۹ | ۱۷۵۰–۱۷۷۹ | بنیانگذار دودمان زندیان | ||
۲ | ابوالفتحخان زند | ؟ - ۱۷۷۹ | ۱۷۷۹ | پسر کریمخان زند | ||
۳ | محمدعلیخان زند | ؟ - ۱۷۷۹ | ۱۷۷۹ | پسر کریمخان زند | ترور شد | |
۴ | صادقخان زند | ؟ - ۱۷۸۱ | ۱۷۷۹–۱۷۸۱ | برادر کریمخان زند | ||
۵ | علیمرادخان زند | ؟ - ۱۷۸۵ | ۱۷۸۱–۱۷۸۵ | خواهرزاده کریمخان زند | ||
۶ | جعفرخان زند | ؟ - ۱۷۸۹ | ۱۷۸۵–۱۷۸۹ | پسر صادقخان زند | ||
۷ | صیدمرادخان زند | ؟ - ۱۷۸۹ | ۱۷۸۹ | پسر عموی علیمرادخان زند | ||
۸ | لطفعلیخان زند | ۱۷۶۹–۱۷۹۴ | ۱۷۸۹–۱۷۹۴ | پسر جعفرخان زند | به دستور آقامحمدخان قاجار کشته شد |
قاجار (۱۷۹۴ تا ۱۹۲۶ میلادی)
ردیف | نام | تصویر | تولد/مرگ | سلطنت | طول دوره حکومت | نسبت با سلف | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|---|
۱ | آقا محمدخان قاجار | ۱۷۴۲–۱۷۹۷ | ۱۷۹۴–۱۷۹۷ | ۳ سال | - | کشته شد | |
۲ | فتحعلی شاه | ۱۸۳۴–۱۷۷۲ | ۱۷۹۷–۱۸۳۴ | ۳۷ سال | برادرزاده | ||
۳ | محمد شاه | ۱۸۰۸–۱۸۴۸ | ۱۸۳۴–۱۸۴۸ | ۱۴ سال | نوه | ||
۴ | ناصرالدین شاه | ۱۸۳۱–۱۸۹۶ | ۱۸۴۸–۱۸۹۶ | ۴۸ سال | پسر | کشته شد | |
۵ | مظفرالدین شاه | ۱۸۵۳–۱۹۰۷ | ۱۸۹۶–۱۹۰۷ | ۱۱ سال | پسر | ||
۶ | محمدعلی شاه | ۱۸۷۲–۱۹۲۵ | ۱۹۰۷–۱۹۰۹ | ۲ سال | پسر | عزل شد | |
۷ | احمدشاه | ۱۸۹۸–۱۹۳۰ | ۱۹۰۹–۱۹۲۶ | ۱۷ سال | پسر | عزل شد | |
مجموع | ۱۷۹۴–۱۹۲۶ | ۱۳۲ سال |
پهلوی (۱۹۲۶ تا ۱۹۷۹ میلادی)
ردیف | نام | تصویر | تولد/مرگ | سلطنت | طول دوره حکومت | نسبت با سلف | یادداشت |
---|---|---|---|---|---|---|---|
۱ | رضاشاه | ۲۴ اسفند ۱۲۵۶ – ۴ مرداد ۱۳۲۳ | ۴ اردیبهشت ۱۳۰۵ – ۲۴ شهریور ۱۳۲۰ | ۱۵ سال | - | حملهٔ متفقین به ایران و استعفا و تبعید وی. | |
۲ | محمدرضاشاه | ۴ آبان ۱۲۹۸ – ۵ مرداد ۱۳۵۹ | ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ – ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ | ۳۷ سال | پسر | پایان حکومت سلطنتی بدنبال انقلاب ۱۳۵۷در ایران رخ داد. | |
مجموع | ۱۳۰۴–۱۳۵۷ | ۵۲ سال |
الگوها
جستارهای وابسته
- فهرست ایرانیان پیش از اسلام
- فهرست شاهان ایلام
یادداشتها
- Cameron, 1936; Majidzadeh, 1991; Majidzadeh, 1997.
- جایگاه جغرافیایی اوان نامشخص است ولی بسیار محتمل است که در نزدیکی پشتکوه لرستان واقع بوده باشد. سه شاه نخست اوان بر میانرودان نیز فرمانروایی کردهاند.
- Legrain, 1922; Cameron, 1936; The Cambridge History of Iran; Hinz, 1972; The Cambridge Ancient History; Majidzadeh, 1991; Majidzadeh, 1997; Vallat "Elam ...", 1998.
- Cameron, 1936.
- Potts, 1999.
- Legrain, 1922; Cameron, 1936; D’yakonov, 1956; The Cambridge History of Iran; Hinz, 1972; The Cambridge Ancient History; Majidzadeh, 1991; Majidzadeh, 1997.
- Hinz, 1972.
- تصور میشود که سیماشکی در نزدیکی اصفهان کنونی قرار داشتهاست.
- Cameron, 1936; The Cambridge History of Iran; Hinz, 1972; The Cambridge Ancient History; Majidzadeh, 1991; Majidzadeh, 1997; Vallat "Elam ...", 1998.
- Potts, 1999
- Cameron, 1936; The Cambridge History of Iran; Hinz, 1972; The Cambridge Ancient History; Majidzadeh, 1991; Majidzadeh, 1997; Vallat, "Elam ...", 1998.
- Vallat, "Elam ...", 1998.
- لفظ "روهوشاک" در زبان ایلامی به معنی "خواهرزاده" است ولی به احتمال زیاد اشاره به ازدواجی فامیلی بین خواهر و برادر دارد. نگاه کنید به: Vallat, "Elam ...", 1998.
- Vallat , François. Elam: The History of Elam.
- همچنین شاه بابل نیز بودهاست
- Cameron, 1936; The Cambridge History of Iran; Hinz, 1972; The Cambridge Ancient History; Majidzadeh, 1991; Vallat, 1995; Majidzadeh, 1997; Vallat, "Elam ...", 1998; Reade, 2000; Henkelman, 2003; Tavernier, 2004.
کتابشناسی
- Assar, G.R.F. , "Genealogy & Coinage of the Early Parthian Rulers. I", Parthica, 6, 2004, pp. ۶۹–۹۳.
- Assar, G.R.F. , "Genealogy & Coinage of the Early Parthian Rulers, II a revised stemma", Parthica, 7, 2005, pp. ۲۹–۶۳.
- Assar, G.R.F. , "Moses of Choren & the Early Parthian Chronology", Electrum, vol. 11, 2006, pp. 61–86. بایگانیشده در ۱۰ ژوئن ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
- Assar, G.R.F. , "A Revised Parthian Chronology of the Period 165-91 B.C.", Electrum, vol. 11, 2006, pp. 87–158. بایگانیشده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
- Assar, G.R.F. , "A Revised Parthian Chronology of the Period 91-55 B.C.", Parthica, 8, 2006, pp. ۵۵–۱۰۴.
- Briant, Pierre, "From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire", ۲۰۰۲.
- Cameron, George, "History of Early Iran", Chicago, 1936 (repr. , Chicago, 1969; tr. E. -J. Levin, L’histoire de l’Iran antique, Paris, 1937; tr. H. Anusheh, ایران در سپیده دم تاریخ، Tehran, 1993)
- D’yakonov, I. M. , "Istoriya Midii ot drevenĭshikh vremen do kontsa IV beka de e.E" (The history of Media from ancient times to the end of the 4th century BCE), Moscow and Leningrad, 1956; tr. Karim Kešāvarz as Tāriḵ-e Mād, Tehran, 1966.
- Dandamaev, Muhammad A. , "Persien unter den ersten Achämeniden (6. Jahrhundert v. Chr.)", tr. Heinz-Dieter Pohl, Wiesbaden, 1976.
- Ghashghai, H.R. , "The successors of Mithridates II", Bulletin of Ancient Iranian History (UCLA), vol. 5, March 2009.(in Persian)
- Henkelman , wouter. Defining Neo-Elamite History. ARTA , 2003.
- Hinz, W. , "The Lost World of Elam", London, 1972 (tr. F. Firuznia, دنیای گمشده ایلام، Tehran, 1992)
- Josephus Flavius, Antiquities of the Jews.
- Justi, Ferdinand, "Iranisches Namenbuch", Tehran, Asatir, 2003.
- Legrain, Leon, "Historical Fragments", Philadelphia, The University of Pennsylvania Museum Publications of the Babylonian Section, vol. XIII, 1922.
- Majidzadeh, Yusef, "History and civilization of Elam", Tehran, Iran University Press, 1991.
- Majidzadeh, Yusef, "History and civilization of Mesopotamia", Tehran, Iran University Press, 1997, vol.۱.
- Miroschedji, P. de, ‘La fin du royaume de l’Ansˇan et de Suse et la naissance de l’empire perse’, ۱۹۸۵، ZA 75, pp. ۲۶۵–۳۰۶.
- Nöldeke, Theodor, "Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden. Aus der arabischen Chronik des Tabari übersetzt" (۱۸۷۹)
- Olmstead, A. T. , "History of the Persian Empire", Chicago, 1948
- Plutarch, Lives.
- Polybius, The Histories.
- Potts, D. T. , The Archaeology of Elam, Cambridge University Press, 1999.
- Reade , Julian E. Elam after the Assyrian Sack of Susa in 647 B.C. NABU, 2000.
- Tacitus, The Annals.
- Tavernier , Jan. Some Thoughts on Neo-Elamite Chronology. ARTA , 2004.
- The Cambridge Ancient History (CAH)
- The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 1, THE LAND OF IRAN, Cambridge University Press, 1968.
- The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 2, THE MEDIAN AND ACHAEMENIAN PERIODS, Cambridge University Press, 1985.
- The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 3(I), THE SELEUCID, PARTHIAN AND SASANIAN PERIODS, Cambridge University Press, 1983.
- The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 3(II), THE SELEUCID, PARTHIAN AND SASANIAN PERIODS, Cambridge University Press, 1983.
- The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 4, THE PERIOD FROM THE ARAB INVASION TO THE SALJUQS, Cambridge University Press, 1975.
- The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 5, THE SALJUQ AND MONGOL PERIODS, Cambridge University Press, 1968.
- The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 6, THE TIMURID AND SAFAVID PERIODS, Cambridge University Press, 1986.
- The Cambridge History of Iran (CHI), vol. 7, FROM NADIR SHAH TO THE ISLAMIC REPUBLIC, Cambridge University Press, 1991.
- Vallat , François. Elam: The History of Elam. Encyclopaedia Iranica , vol. VIII pp. 301-313. London/New York , 1998.
- Vallat , François. Shutruk-Nahunte , Shutur-Nahunte et l'imbroglio neo-elamite. NABU , 1995.
- Vallat , François. Le royaume elamite de SAMATI. NABU , 1996.
- Vallat , François. Les pretendus fonctionnaires Unsak des texts neo-elamites et achemenides. ARTA , 2002.
- Vallat , François. Le royaume elamite de Zamin et les 'Letters de Nineveh'. Iranica Antique , 33 , 1998. pp. ۹۵–۱۰۶.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.