فرهنگ اصفهان

اصفهان در سال ۲۰۰۶ به واسطه برگزاری نشستی با حضور وزرا یا سایر مسئولین فرهنگی کشورهای اسلامی به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام انتخاب شد[1]

شهر اصفهان
شهر سیاست در اصفهان برنامه جامع شهر 5 ساله شورای راهبری اقتصاد اصفهان فرهنگ اصفهان پلیس اصفهان ترابری اصفهان جمعیت‌شناسی اصفهان مکتب اصفهان رده:روستاهای شهرستان اصفهان شورای اسلامی شهر اصفهان شهرداری اصفهان رده:اهالی اصفهان روز اصفهان دنیاگیری کروناویروس در اصفهان پیشینه نام اصفهان شرکت برق منطقه‌ای اصفهان شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان
مکانها باغ‌های تاریخی اصفهان فرودگاه بین المللی اصفهان نمایشگاه اصفهان فهرست مادی های اصفهان بزرگراه ها، حلقه ها، بلوارها صدا و سیمای مرکز اصفهان سیتی سنتر اصفهان کوه صفه پارک شرق اصفهان ورزشگاه نقش جهان قطار شهری اصفهان کارخانه‌های تاریخی پارچه‌بافی در اصفهان مرکز همایش‌های بین‌المللی اصفهان دانشگاه‌های اصفهان فهرست مدارس اصفهان رده:جاذبه‌های گردشگری اصفهان رده:خیابان‌ها در اصفهان الگو:فرهنگسراهای اصفهان الگو:محله‌های اصفهان فهرست بیمارستان‌های اصفهان شرکت گاز استان اصفهان اداره دادگستری کل استان اصفهان
منطقه‌ها ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ۱۰ ۱۱ ۱۲ ۱۳ ۱۴ ۱۵

هنر ایرانی
هنرهای تجسمی
معماری ایرانی طراحی ایرانی نگارگری ایرانی نقش‌مایه ایرانی خوش‌نویسی ایرانی
هنرهای تزئینی
کاشی‌کاری ایرانی سفال ایرانی خاتم‌کاری آینه‌کاری صنایع دستی ایرانی
ادبیات ایرانی
فارسی آذری کردی گیلکی مازندرانی
هنرهای اجرایی
رقص ایرانی موسیقی سنتی ایرانی سینمای ایران نمایش ایرانی
دیگر هنرها
آشپزی ایرانی قالی ایرانی باغ ایرانی

تاریخچه هنر ایرانی
هنر ایران تا ظهور اسلام   هنر هخامنشیان هنر اشکانیان هنر ساسانیان هنر مانوی هنر اسلامی   هنر سلجوقیان هنر ایلخانی هنر تیموریان هنر صفوی هنر قاجار   معاصر هنر معاصر ایران * هنر انقلاب اسلامی

هویت , تعامل فرهنگی

نقشه اصفهان صفوی

نقشه اصفهان قاجار

در فرهنگ عام

مردی از اصفهان و یک اصفهانی در نیویورک، شوهر پاستوریزه و قصه های مجید؛ شب‌های زاینده‌رود

لهجه

فلسفه و دین

ورزش

در میدان شاه در سال ۱۰۰۶ هجری قمری همزمان با انتخاب اصفهان به پایتختی شهریاران صفوی در باغ بزرگ نقش جهان همراه با بناهای پیرامون آن بنا شد در دوره شاه عباس بزرگ و جانشینان او در روزهایی که جشن‌های سلطنتی برپا بود، محل بازی چوگان بود و قبل از آن نیز این میدان محل چوگان بوده‌است.[2]

بازی ویدیویی

مرکز نوآوری صنایع سرگرمی دانشگاه اصفهان مسئول برگزاری مداوم کلاس‌ها و دوره‌های آموزش بازی‌سازی در شهر است.[3]

مصنوعات

در گذشته یکی از اصلی‌ترین پوشاک مردم شهر گیوه بود.[4] صنایع دستی اصفهان از جمله کارگاه های ساخت کلاه نمدی با بی تفاوتی و عدم توجه مسئولان رو به افول و انقراض می باشد.[5]

گردشگری

ادبیات و سفرنامه ها

• جنگ اصفهان

ادبیات اصفهان بیش از ۱۳۰۰ سال قدمت دارد. نخستین دوره جایزه ادبی اصفهان به توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد استان اصفهان از ۲۲ تا ۲۴ آذر ۱۳۸۱ در بخش‌های مختلف برگزار شد.[6][7]نقش ادبی اصفهان در دوره‌های مختلف تاریخی، مخصوصاً قبل از صفویه در ایران بسیار ارزشمند است. در تخت فولاد شخصیت‌هایی داریم که بیشتر به نام حکیم شناخته شده‌اند، ولی در عین حال شاعرانی بلندپایه بوده‌اند که نمونه بارز آن میر فندرسکی است.سفرنامه اصفهان نصف جهان اثر صادق هدایت است.

هنر

فیلم

دختری از اصفهان

تئاتر

انجمن هنرهای نمایشی استان اصفهان زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری اصفهان مسئول نظارت اجرای نمایش‌ها در شهر است.[8]

موسیقی

مکتب آوازی اصفهان از اواخر دوره قاجار شکل می‌گیرد. در آن دوره نایب اسدالله به همراه سیدعبدالرحیم اصفهانی که روحانی بوده و صدای خوبی داشته، شروع به کار می‌کنند و این دو که از شاگردان ابراهیم آقاباشی بودند، پایه‌گذار مکتب آوازی اصفهان می‌شوند. پس از آن در سال ۱۳۰۴، تاج اصفهانی که از شاگردان سیدعبدالرحیم بوده‌است، نوآوری‌هایی در آواز انجام می‌دهند که ماندگار می‌شود[9][10] البته برخی معتقدند سابقه این مکتب فراتر از دوره قاجار است[11] و سیدعبدالرحیم اصفهانی حلقهٔ انتقال این فرهنگ بوده‌است و متعلق به یک نفر نیست. مثلاً تاج اصفهانی در مورد شیوه خواندن سیدعبدالرحیم گفته: من که ندیده بودم، ولی از خودش پرسیدم و او گفت: شیوهٔ خواندن من، شیوهٔ رحیم زری‌باف است.[12]

محققان، مکتب آواز اصفهان را بر اصولی مبتنی میدانندکه یکی از مهمترین آن اصول، مناسب خوانی قلمداد می‌گردد. شعر و موسیقی در مکتب اصفهان بسیار پیوسته‌است. در این مکتب نوازنده جواب آواز را کلمه به کلمه می‌دهد و تک نواز براساس یکی از اسلوب‌های شعری تکنوازی می‌کند. نورعلی برومند، این اصل را ناشی از احاطه خواننده به آثار و ادب فارسی می‌دانسته‌است.[13][14]

در مکتب آوازی اصفهان برخلاف تهران با ادوات تحریر به صدا لطافت و ملاحت بیشتری می‌بخشند و به همین نسبت نیز در نوازندگی هم تغییر ایجاد می‌شود. هم چنین در نوع بیان شعر با قدرت آن را به شنونده تحمیل و انسان را بیدار می‌کند.[15] موسیقی مکتب اصفهان از فضای شهر اصفهان یا حتی صحبت کردنِ مردم اصفهان و شمرده و بجا صحبت کردنشان نیز اثر گرفته‌است.

معماری

با آغاز سلطنت عباس میرزا در سال ۹۹۵ هجری قمری و انتقال پایتخت به اصفهان بود که این شهر به نهایت آبادانی و شهرت خود رسید و شماری از مهم‌ترین بناهای ایران را در خود جای داد.

در این زمان به علت نیاز فراوان به توسعه شهری و ساختمان سازی، مساجد باشکوه در کنار کاخ‌های حکوتی قرار می‌گرفت و سایر بناهای شهری چون مدارس، حمام‌ها، بازارها و کاروانسراها نیز بسیار مورد توجه واقع شد که مهمترین نمونه‌های آن شامل: مسجد امام اصفهان، مسجد شیخ لطف‌الله، میدان نقش جهان، کاخ عالی قاپو، کاخ هشت بهشت و … می‌باشد.

معماری اصفهانی همان‌طور که گفته شد در زمان حکومت ترکمانان پدید آمد و تا اواخر حکومت قاجاریه هم ادامه داشت و پس از آن رشته تکاملی معماری ایران قطع شد و سبک تازه ای پدید نیامد لذا اگرچه حکومت صفویه در ادامه جای خود را به افشاریه، زندیه و قاجار داد، اما سبک اصفهانی به حیات خود ادامه داد و سرانجام تحت تأثیر جریان فرنگی سازی، انحطاط کامل خود را از زمان محمدشاه قاجار آغاز کرد. از مهم‌ترین بناهای بناهای معماری در این دوران می‌توان به مجموعه ابراهیم خان، مجموعه وکیل، مدرسه و مسجد آقابزرگ کاشان، شمس العماره و … اشاره کرد.[16]

ویژگی‌های معماری اصفهانی

در شیوه اصفهانی برخلاف پیچیدگی و هندسه قوی طرح‌های سبک آذری، پلان‌ها عمدتاً ساده، مربع یا مستطیل اند. نماها نیز ساده و یکدست و بدون برجستگی می‌باشند و سراسر با کاشی‌های معرق و هفت رنگ، انواع گچبری‌ها وآرایه‌های آجری معقلی تزئین شده‌اند.

به علاوه استفاده از گنبدهای دوپوسته پیوسته و گسسته و میان تهی و پوشش‌هایی چون طاق و تویزه، کاربندی و یزدی بندی نیز در این دوره رایج بوده‌است.

بناهای شیوه اصفهانی کم نیستند و در تمام ایران پراکنده‌اند[17]

طرح جامعه شناسی

حوزه مطالعات اجتماعی شهر اصفهان در سه زیر مجموعه انسان شناسی شهری، جامعه شناسی شهر و حقوق شهروندی میباشد.[18]

خطاطی و نگارگری

سیاحِ پرتغالی اثر رضا عباسی، سده دهم هجری

در مکتب اصفهان باغ‌ها و گل‌ها بسیار زیباتر و پرشکوه‌تر شدند و افراد در نگارگری لباس فاخر و مجلل داشتند. در این دوره تعداد افراد در نگارگری کاهش یافت. تک‌چهره‌ها افزایش یافتند. لباس‌ها بسیار دقیق‌تر طراحی شدند. سر و ریش و موی حالت واقع‌نمایانه‌تری یافتند. تعداد رنگ‌های به‌کاررفته در نقاشی محدود شدند. نقاشی‌های دیواری افزایش یافتند. تأثیرات مکتب اصفهان هم پای از ایران بیرون گذاشت و هنرمندان عثمانی و هندی را تحت تأثیر خود قرار داد.

مهمترین هنرمند مکتب اصفهان رضا عباسی است. معین مصور، محمد یوسف، محمد قاسم، آقا رضا هروی و آقارضا مصور کاشی از نقاشان دیگر این مکتب هستند. درویش جوان با چوبدستی، خسرو و شیرین و شاهنامهٔ هر سه از رضا عباسی. این دوره مصادف با فرنگی‌سازی در نقاشی نیز می‌باشد. محمد زمان (پائولو زمان) از سوی شاه عباس دوم به اروپا رفت و به علت تعلیماتی که دید آثار او تأثیرات نقاشی غربی را بیش از سایرین نشان می‌دهد. این نوع نقاشی در دورهٔ زندیه و قاجاریه نیز ادامه یافت. خمسهٔ نظامی محمد زمان یکی از مهمترین این آثار است.[19]

مُد و پارچه

در استان اصفهان، ۲۴ درصد از مجموع ۹ هزار و ۲۰۰ واحد صنعتی این استان به صنعت نساجی اختصاص دارد. صنعت طراحی لباس در اصفهان گرفتار نوعی مافیا است.تلاش‌های محدود و در کنار آن کُپی‌کاری جایگزین طراحی خلاقانه و موثر است.[20]

جستارهای وابسته

• حقوق بشر ایران
• حقوق بشر

مطالعه ی بیشتر

• تحليلي بر فرهنگ شهروندي در شهر اصفهان [21]

منابع

1. «نسخه آرشیو شده». www.yjc.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۰.
2. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۰.
3. «داستان ما». uicvgame.ui.ac.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۱.
4. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در 15 اكتبر 2020. دریافت‌شده در 11 سپتامبر 2020. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
5. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در 15 اكتبر 2020. دریافت‌شده در 11 سپتامبر 2020. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
6. «فتح جنوب در اصفهان، گزارشی از جایزه ادبی اصفهان». web.archive.org. ۲۰۱۶-۰۶-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۰.
7. قرآن، iqna ir | خبرگزاری بین‌المللی (۱۳۹۶/۱۲/۰۹–۲۱:۲۷). «ادبیات اصفهان، 1300 سال قدمت دارد/جایگاه ادبیات اصفهان مورد غفلت واقع شده‌است». fa. بایگانی‌شده از اصلی در 11 سپتامبر 2020. دریافت‌شده در 2020-09-10. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
8. «به منظور برسی برنامه‌های انجمن در ایام کرونا / هیئت مدیره انجمن هنرهای نمایشی استان اصفهان تشکیل جلسه فوق‌العاده داد». تئاتر اصفهان. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۰.
9. «مکتب آوازی اصفهان مستند شد». ana.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
10. 2520 (۲۰۱۹-۱۲-۰۴). «دربارهٔ جلال تاج‌اصفهانی | احیاگر مکتب آواز اصفهان». ایرنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مارس ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
11. «مکتب موسیقی اصفهان ریشه در اعماق تاریخ دارد - ایسنا». www.isna.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
12. «مکتب آواز اصفهان از نگاه استاد دکتر حسین عمومی». انجمن موسیقی ایران. ۲۰۱۸-۰۷-۱۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
13. «مناسب خوانی در مکتب آوازی اصفهان». پرتال جامع علوم انسانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
14. «ویژگی‌های مکتب آوازی اصفهان نقد شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۰۵-۱۲-۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
15. «محمدرضا لطفی: تمام امید ما مکتب آوازی اصفهان است باید در زمینه موسیقی بحث و گفتگو وجود داشته باشد». ایسنا. ۲۰۱۲-۰۷-۰۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
16. «معماری سبک اصفهان؛ شکوه دوره صفویه | هنر اسلامی». www.islamicartz.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۰.
17. «معماری اصفهان | آشنایی با سبک‌های بی نظیر به کار رفته در معماری اصفهان». ساختمان آنلاین. ۲۰۱۹-۱۲-۲۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۰.
18. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰.
19. ذکرگو، صص۴۰–۴۲
20. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰.
21. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۰.

پیوند به بیرون

• http://park.isfahan.ir/madiha
• http://park.isfahan.ir/parklocations
• http://isfahanwhs.ir/ بایگانی‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine
• https://esfahanfarhang.ir%5Bپیوند+مرده%5D
• https://www.farhang.gov.ir
• http://isfahancht.ir